DOI Artikel:
Baroucha, Eirēnē A.: Ellēnikos taphos tēs Parou
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14370#0144
132
Ειρήνης Α. Βαρονχα: Ελληνικός τάφος της Πάρον
ΑΕ 1925—1926
Άλλα τό Ίδικόν μας σχήμα δεν θά έπρεπε να θεωρηθή απλώς πινάκων, άλλά
να έξετασθή έν συνδυασμώ μέ την κύλικα, ή οποία υπήρξε τόσον άγαπητόν σχήμα εις
την άττικήν κεραμεικήν. Διότι ασφαλώς είναι έξέλιξις τοϋ σχήματος τής κύλικος έν
συνδυασμό) μέ σχήμα πινακίου. Αί. λαβαί, ή βάσις, ή ελαφρώς κυρτουμένη κάτω επι-
φάνεια δίδουν την έντύπωσιν κύλικος χωρίς βάθος. Κύλικες μέ χαμηλή ν βάσιν ήρχισαν
να έμφανίζωνται ένο>ρίτατα 1. Άλλα τόσον αβαθής τύπος κύλικος δέν είναι άλλοθεν
γνωστός εις την κεραμεικήν της κυρίως Ελλάδος· εις μίαν έρυθρόμορφον έτρουσκικήν
κύλικα όμως τοϋ Βερολίνου (άρ. 4069) των μέσων τοϋ τετάρτου αιώνος, ή οποία παρέχει
μερικάς αναλογίας προς τό Ίδικόν μας πινάκιον, θά ήτο δυνατόν να βεβαιωθή, ότι ό
άβαθης τύπος άντιπροσωπεύει γενικωτέραν τάσιν τής έξελίξεως τοϋ σχήματος κατά τον
τέταρτον αιώνα.
Πάντως αί Ίδιορρυθμίαι τοϋ πινακίου εις τό σχήμα, την τεχνοτροπίαν έν γένει,
τό χρώμα και την ποιότητα τοϋ πηλοϋ θά έπρεπε νά προκαλέσουν άμφιβολίας άν πρό-
κειται περί προϊόντος τοϋ Κεραμεικοϋ- ή άπόδοσις δέ αύτοΰ εις έργαστήριον μή άθηναϊκόν,
άλλα μάλλον νησιωτικόν και πιθανόν έκ νήσου, εις την οποίαν ευρέθη, είναι δυνατόν νά
μή θεωρήται αστήρικτος χωρίς όμως και νά αποδεικνύεται.
Βεβαίως ούδεμίαν άποδειξιν έχομεν περι υπάρξεως μικρών εργαστηρίων εις τάς
νήσους κατά τον πέμπτον και τέταρτον αιώνα, απεναντίας μάλιστα είναι κοινώς παραδε-
δεγμένον, ότι ή νησιωτική κεραμεική ένεκρώθη τελείοχ, όταν ήρχισεν ή συστηματική
εξαγωγή των μελανόμορφων από τάς Αθήνας 2. Και τά υπό τοϋ ΕαΓίΛναη^Ιβι* 3 απο-
διδόμενα εις νησιωτικά εργαστήρια αγγεία τής τεχνοτροπίας της κύλικος τοϋ Φινέως
τώρα θεωρούνται ως Χα?οαδικά
Ό Όα§;&8 επίσης πιστεύει», ότι τά μελανόμορφα αγγεία τής Δήλου είναι όλα
Αττικά, ή δέ παράδοσις τής κεραμεικής, ή οποία είχε βαθυτάτας ρίζας ανέκαθεν εις τας
Κυκλάδας, διακόπτεται εις τό τέλος τοϋ έ'κτου αιώνος οριστικώς.
Άλλά ή διακοπή τής νησιωτικής κεραμεικής δέν μας ένδιαφέρει αμέσως, διότι και
άν απεδείχθη ατό άλλα ευρήματα, ότι πράγματι είναι προϊόν τοπικού ή οπωσδήποτε
νη'σκΰτικοΰ έργαστηρίου, δέν πρόκειται βεβαίως ούτε περι άκμαζούσης βιομηχανίας,
ούτε περί συνεχείας τής νησιωτικής κεραμεικής, άλλά περι μεμονο;>μένου γεγονότος.
Παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται ενίοτε και εις αλλάς παλαιοτέρας περιόδους
τής κεραμεικής, δεν θά έπρεπε δέ νομίζω νά τά άποκλείσωμεν ώς αδύνατα καΐ εις τον
μετέπειτα χρόνον. Τοιουτοτρόπως εις τάς Κυκλάδας τά κατά τον έβδομον αιώνα έμφανι-
ζόμενα πολύχρωμα πινάκια εξαφανίζονται χωρίς μακράν έξακολούθησιν εις τάς νήσους
Επίσης και από την μελανόμορφον τεχνικήν υπάρχει έν μοναδικόν παράδειγμα άμφορέως
εις τό Μουσεΐον τής Μυκόνου 7 ό όποιος φαίνεται ένεκα τής Κυκλαδικής τέχνης του
προϊόν νησιωτικού έργαστηρίου. Επίσης και εις την Λακωνίαν έχομεν μεμονωμένον παρά·
1 Πρ. Ρϊαίιΐ εν. αν. σ. 407Ά&ήναι 409. 1578. Ββπιι-
ο1ογ£, Ογ. χχ'. 8ϊο. νβ. 8. 1. Κίιιοΐι Vΐ'οα1ϊ& είκ. 105.106
2 ΡΊιιΊ\ν. Οτΐουΐι. ν&3βηιηαί. I σ. 218 κέ. Όα§α8
έν. άν. σ. 268.
'$ Έν. άν. 219 κ. έ. ΒιΐδΟΐιΟΓ 2 104.
4 Ρίιιΐιΐ I σ.201 Καιηρϊ Λ.Μ. 1921 σ. 169 κ.έ. Πρ6λ.
και Κιιιηρί Οΐιαίΐπάϊδοΐιο ναδβη.
5 έν. αν. σελ. 268.
β Πολύχρωμον πινάκιον ευρέθη εις Θήραν [Ότ&£&ϊΐ~
άονϊΐ ΤΙιβίΜ II σ. 222 κ.έ. Πιν. Π πβλ. Ρβπ'οΙ-ΟΙπρίβζ IX
είκ. 241). Έ.τίσης μερικ'χ τεμάχια ε'ις Πάρον (Αΐ'οΐΐ. Αιιζ.
1923) 4σ. 121 και μερικά άλλα εις Δήλον (Όιΐ§33 έν. άν.
σ. 252 κ. έ. πίν. XVII Ρίιιΐιΐ είκ. 103.
7 Προφορική άνακοίνοίσις του κ. Ρωμαίου.
Ειρήνης Α. Βαρονχα: Ελληνικός τάφος της Πάρον
ΑΕ 1925—1926
Άλλα τό Ίδικόν μας σχήμα δεν θά έπρεπε να θεωρηθή απλώς πινάκων, άλλά
να έξετασθή έν συνδυασμώ μέ την κύλικα, ή οποία υπήρξε τόσον άγαπητόν σχήμα εις
την άττικήν κεραμεικήν. Διότι ασφαλώς είναι έξέλιξις τοϋ σχήματος τής κύλικος έν
συνδυασμό) μέ σχήμα πινακίου. Αί. λαβαί, ή βάσις, ή ελαφρώς κυρτουμένη κάτω επι-
φάνεια δίδουν την έντύπωσιν κύλικος χωρίς βάθος. Κύλικες μέ χαμηλή ν βάσιν ήρχισαν
να έμφανίζωνται ένο>ρίτατα 1. Άλλα τόσον αβαθής τύπος κύλικος δέν είναι άλλοθεν
γνωστός εις την κεραμεικήν της κυρίως Ελλάδος· εις μίαν έρυθρόμορφον έτρουσκικήν
κύλικα όμως τοϋ Βερολίνου (άρ. 4069) των μέσων τοϋ τετάρτου αιώνος, ή οποία παρέχει
μερικάς αναλογίας προς τό Ίδικόν μας πινάκιον, θά ήτο δυνατόν να βεβαιωθή, ότι ό
άβαθης τύπος άντιπροσωπεύει γενικωτέραν τάσιν τής έξελίξεως τοϋ σχήματος κατά τον
τέταρτον αιώνα.
Πάντως αί Ίδιορρυθμίαι τοϋ πινακίου εις τό σχήμα, την τεχνοτροπίαν έν γένει,
τό χρώμα και την ποιότητα τοϋ πηλοϋ θά έπρεπε νά προκαλέσουν άμφιβολίας άν πρό-
κειται περί προϊόντος τοϋ Κεραμεικοϋ- ή άπόδοσις δέ αύτοΰ εις έργαστήριον μή άθηναϊκόν,
άλλα μάλλον νησιωτικόν και πιθανόν έκ νήσου, εις την οποίαν ευρέθη, είναι δυνατόν νά
μή θεωρήται αστήρικτος χωρίς όμως και νά αποδεικνύεται.
Βεβαίως ούδεμίαν άποδειξιν έχομεν περι υπάρξεως μικρών εργαστηρίων εις τάς
νήσους κατά τον πέμπτον και τέταρτον αιώνα, απεναντίας μάλιστα είναι κοινώς παραδε-
δεγμένον, ότι ή νησιωτική κεραμεική ένεκρώθη τελείοχ, όταν ήρχισεν ή συστηματική
εξαγωγή των μελανόμορφων από τάς Αθήνας 2. Και τά υπό τοϋ ΕαΓίΛναη^Ιβι* 3 απο-
διδόμενα εις νησιωτικά εργαστήρια αγγεία τής τεχνοτροπίας της κύλικος τοϋ Φινέως
τώρα θεωρούνται ως Χα?οαδικά
Ό Όα§;&8 επίσης πιστεύει», ότι τά μελανόμορφα αγγεία τής Δήλου είναι όλα
Αττικά, ή δέ παράδοσις τής κεραμεικής, ή οποία είχε βαθυτάτας ρίζας ανέκαθεν εις τας
Κυκλάδας, διακόπτεται εις τό τέλος τοϋ έ'κτου αιώνος οριστικώς.
Άλλά ή διακοπή τής νησιωτικής κεραμεικής δέν μας ένδιαφέρει αμέσως, διότι και
άν απεδείχθη ατό άλλα ευρήματα, ότι πράγματι είναι προϊόν τοπικού ή οπωσδήποτε
νη'σκΰτικοΰ έργαστηρίου, δέν πρόκειται βεβαίως ούτε περι άκμαζούσης βιομηχανίας,
ούτε περί συνεχείας τής νησιωτικής κεραμεικής, άλλά περι μεμονο;>μένου γεγονότος.
Παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται ενίοτε και εις αλλάς παλαιοτέρας περιόδους
τής κεραμεικής, δεν θά έπρεπε δέ νομίζω νά τά άποκλείσωμεν ώς αδύνατα καΐ εις τον
μετέπειτα χρόνον. Τοιουτοτρόπως εις τάς Κυκλάδας τά κατά τον έβδομον αιώνα έμφανι-
ζόμενα πολύχρωμα πινάκια εξαφανίζονται χωρίς μακράν έξακολούθησιν εις τάς νήσους
Επίσης και από την μελανόμορφον τεχνικήν υπάρχει έν μοναδικόν παράδειγμα άμφορέως
εις τό Μουσεΐον τής Μυκόνου 7 ό όποιος φαίνεται ένεκα τής Κυκλαδικής τέχνης του
προϊόν νησιωτικού έργαστηρίου. Επίσης και εις την Λακωνίαν έχομεν μεμονωμένον παρά·
1 Πρ. Ρϊαίιΐ εν. αν. σ. 407Ά&ήναι 409. 1578. Ββπιι-
ο1ογ£, Ογ. χχ'. 8ϊο. νβ. 8. 1. Κίιιοΐι Vΐ'οα1ϊ& είκ. 105.106
2 ΡΊιιΊ\ν. Οτΐουΐι. ν&3βηιηαί. I σ. 218 κέ. Όα§α8
έν. άν. σ. 268.
'$ Έν. άν. 219 κ. έ. ΒιΐδΟΐιΟΓ 2 104.
4 Ρίιιΐιΐ I σ.201 Καιηρϊ Λ.Μ. 1921 σ. 169 κ.έ. Πρ6λ.
και Κιιιηρί Οΐιαίΐπάϊδοΐιο ναδβη.
5 έν. αν. σελ. 268.
β Πολύχρωμον πινάκιον ευρέθη εις Θήραν [Ότ&£&ϊΐ~
άονϊΐ ΤΙιβίΜ II σ. 222 κ.έ. Πιν. Π πβλ. Ρβπ'οΙ-ΟΙπρίβζ IX
είκ. 241). Έ.τίσης μερικ'χ τεμάχια ε'ις Πάρον (Αΐ'οΐΐ. Αιιζ.
1923) 4σ. 121 και μερικά άλλα εις Δήλον (Όιΐ§33 έν. άν.
σ. 252 κ. έ. πίν. XVII Ρίιιΐιΐ είκ. 103.
7 Προφορική άνακοίνοίσις του κ. Ρωμαίου.