DOI Artikel:
Archaiologika chronika
DOI Artikel:Kotzias, Nikolaos Ch.: Enepigraphon christianikon anaglyphon
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14370#0205
193
Ή αναγραφή της χρονολογίας παρά την άνά-
γλυφον εικόνα τοϋ αγγέλου καθίστα τούτο ιδιά-
ζοντος ενδιαφέροντος, καθόσον δύναται να χρη·
σιμεύση ώς βάσις προς χρονολογίαν ετέρων συγ-
χρόνων γλυπτών μή χρονολογημένων.
Ή επιγραφή αναφέρει, δτι ό Δημήτριος Ιωάννου
ανήγειρε ναόν της Θεοτόκου έν έ'τει 1302 μ.Χ. Ό
κτίτωρ οΰτος, άλλοθεν άδηλος, είναι προφανώς
λαϊκός, στερούμενος δέ επωνύμου προσδιορίζεται
κατά τό άρ^αϊον έ'θος διά τοϋ δημοτικού ένάρ-
θρως ό Χαλιδίτης, ήτοι ό κάτοικος της Χαλιδοϋς. !
Κείται δ' αύτη περί τό ΒΔ. τοϋ Κοροπί ΰψη-
λότερον σημεϊον της πεδιάδος της Μεσογαίας,
υπό τους ανατολικούς πρόποδας τοΰ κυρίως
Υμηττού και περιλαμβάνεται εντός τοΰ μεταξύ
Λιόπεσι και Κοροπί αγροκτήματος Καρελά. Έκ
της ημετέρας επιγραφής βεβαιοΰται, δτι κατά
τους χρόνους της Φραγκοκρατίας ή Χαλιδοϋ ήτο
συνοικισμός, καταστραφείς ένεκεν άγνωστου αιτίας
εν τοις ύστερον χρόνοις, εξ ου μοναδικόν σημεϊον,
δηλοϋν τήν άλλοτε ΰπαρξίν του, διεσώθη έν μέσω
θλιβερών ερειπίων, ή εκκλησία τοϋ *Λγ. Νικο-
λάου, κτίσμα άναγόμενον εις τους αυτούς χρόνους
με τον συνοικισμόν.
Τήν Χαλιδοΰν αναφέρει και ό Ιιβ&ΐίβ 1, δστις
σχετίσας ταύιην προς τον άρχαΐον δήμον Χολ-
λειδών, άλλαχοΰ της Αττικής 2 κείμενον. αναγρά-
φει αυτήν, σκοπίμως ίσως, Οΐιοΐΐϊάθϊ. Τό αυτό
τοπωνύμιον ό Σουρμελής 3 ονομάζει Χελιδοϋν,
στηριζόμενος δέ εις τό Μέγα Έτυμολογικόν φρο-
νεί, δτι πρόκειται περί δήμου εκ τών μικρών
της Αττικής, αγνώστου άλλοθεν και ομωνύμου
μέ τον παρά τον Πειραιά δήμον τών Έχελει-
δών, τον από τοΰ Έχέλου. Επειδή δέ στερεί-
ται μαρτυριών, εκφράζει και δ ίδιο; αμφιβολίας
περί της υπάρξεως δύο ομωνύμων δήμων.
Ώς απλούν τοπωνύμιον άναγράφεται ή Χαλι.
δοΰ και υπό τοΰ ΜΪ1ο1ί1ιο£θγ 4 άνευ ερμηνείας
1 Ι,β&ΐίθ. ϋθίχιβπ υοπ Αί;1ϊ1ί&8. \νβ8ΐβπιΐ3ηη 1840
σελ. 51.
2 Μί1ο1ι1ιο£βΓ. ϋηίβΓβιιοΙιαη^βη ιιββΓ ά'ίβ Ββιηβη-
όΐ'άηϊΐ·η§ ΚΙβίδίΙιβηθΒ. ΒθγΙϊιι 1892 σελ. 23. Πρβ. και
Ιιϋρβι*. ϋίβ Τπιίνθη υηά Ββιηβη ΑΙΙϊΙοδ, έν Αΐΐιβη.
Μίίί. 1892 σελ. 388 κ. έξ.
3 Δ. Σουρμελή. Αττικά. Αθήναι 1862 σελ. 66.
4 -ΜϊΙοΙιΙιδίβΓ 0ιΐΓΐϊιΐ3. Κ&γΙθπ νον Αιίίΐίίΐ Τβί'ί
III σελ. 32.
τινός πλην της μνείας της ανωτέρω γνώμης τοΰ
Ιιβαΐνβ.
Περι τοΰ αυτού τοπωνυμίου διεξοδικώτερον
πραγματεύεται δ Σαρρής 1, δστις δμως άφ' ενός
μεν τοποθετεί τοΰτο εσφαλμένως δυτικώς τοΰ Λιό-
πεσι, έν ω κείται νοτίως αυτού, άφ' έτερου δέ με-
ταβάλλει τό τοπωνύμιον εις Χιλιαδοΰ, άγνωστον
διατί, ίσως δμως σκοπίμως, ϊνα ταύτίζων αυτό
προς τά Χιλιαδοΰ της Λοκρίδος, Δωρίδος και
Θεσσαλίας άναγάγη πάντα εις τήν ρίζαν χλι- τοΰ
επιθέτου χλιαρός και έρμηνεύση ταύτα από κοινού,
ως σημαίνοντα τόπους περιέχοντας ή αναβλύζον-
τας χλιαρά ύδατα. Προς έπίρρωσιν δέ τής γνώ-
μης του αναφέρει, δτι ή έν Λεβαδεία πηγή τής
Λήθης λέγεται μεν Χλιά, γράφεται δμως αυνή-
'&ως Χιλιά και δτι τρία χωρία και ποταμός έν
Μεσσηνία φέρουσι τό δνομα Μπουζί, ο κατ' αν-
τίθεσιν προς τό Χλιά σημαίνει τό ψυχρόν.
Άλλά περί μεν τής Θεσσαλικής Χιλιαδοΰς,
έξηνέχθη ήδη ή πιθανωτέρα και μάλλον ασφα-
λής γνώμη υπό Γιαννόπουλου 2, δστις ανήγαγε
ταύτην εις τό δνομα τής αρχαίας Θεσσαλικής
πόλεως Φυλιαδώνος. "Οθεν περιττεύει πάς λόγος,
έφ' δσον και υπό τών μετέπειτα περί τής αυτής
λέξεως άσχοληθέντων «ϊ ή έξενεχθεΐσα γνώμη έγέ-
νετο άσπαστή παρά τάς προβληθείσας αντιρρήσεις
ως προς τον σχηματισμόν και τήν θέσιν αυτής.
Περί δέ τών λοιπών δ Σαρρής, έν α> ουδέν αναφέ-
ρει περί τής βεβαίας ορθογραφίας αυτών και
δή κατά τήν ριζικήν συλλαβήν, οπότε άλλοΐον
θά ήτο τό έτυμον, τουναντίον μεταχειρίζεται προς
άπόδειξιν τών ισχυρισμών του τήν λέξιν Μπούζι.
Ή λέξις δμως αύτη δεν είναι "Ελληνική, και ως
ξενική, δχι μόνον ελάχιστα συμβάλλει εις τήν
εύρεσιν τής αληθούς προελεύσεως τών τοπωνυ-
μίων τούτων, άλλά και σύγχυσιν μεγαλυτέραν επι-
φέρει και προς αλλάς κατευθύνσεις οδηγεί. Διότι
πιθανόν μεν νά είναι επίϋ-ετον έν τή Τουρκική
1 I. Σαρρή. Τά τοπωνύμια τής Αττικής, έν Άΰηνα
,40 (1928) σελ. 159.
2 Ν. Γιαννόπουλου. Θεσσαλικά ανάλεκτα έν Παρ-
νασσό» 5 (1901] σελ. 181. Βλπ. και Δελτίον φιλαρχαίου
Εταιρείας "Ορθρυος τευχ. Γ".
3 Ν. Πολίτου. Γνωμοδοτήσεις περί μετονομασίας
ι συνοικισμών και κοινοτήτοη'. 'Δθήναι 1920 σελ. 28. —
Στίλπ. Κυριακίδη. έν Έλλ. Λαογραφία 1922 Μέρ. Α'.
σελ. 385 — 8ι&Μη ΗβΠβηϊβοΙιβ Τ1ιβΒ83ΐϊβη σελ. 168.
25
Ή αναγραφή της χρονολογίας παρά την άνά-
γλυφον εικόνα τοϋ αγγέλου καθίστα τούτο ιδιά-
ζοντος ενδιαφέροντος, καθόσον δύναται να χρη·
σιμεύση ώς βάσις προς χρονολογίαν ετέρων συγ-
χρόνων γλυπτών μή χρονολογημένων.
Ή επιγραφή αναφέρει, δτι ό Δημήτριος Ιωάννου
ανήγειρε ναόν της Θεοτόκου έν έ'τει 1302 μ.Χ. Ό
κτίτωρ οΰτος, άλλοθεν άδηλος, είναι προφανώς
λαϊκός, στερούμενος δέ επωνύμου προσδιορίζεται
κατά τό άρ^αϊον έ'θος διά τοϋ δημοτικού ένάρ-
θρως ό Χαλιδίτης, ήτοι ό κάτοικος της Χαλιδοϋς. !
Κείται δ' αύτη περί τό ΒΔ. τοϋ Κοροπί ΰψη-
λότερον σημεϊον της πεδιάδος της Μεσογαίας,
υπό τους ανατολικούς πρόποδας τοΰ κυρίως
Υμηττού και περιλαμβάνεται εντός τοΰ μεταξύ
Λιόπεσι και Κοροπί αγροκτήματος Καρελά. Έκ
της ημετέρας επιγραφής βεβαιοΰται, δτι κατά
τους χρόνους της Φραγκοκρατίας ή Χαλιδοϋ ήτο
συνοικισμός, καταστραφείς ένεκεν άγνωστου αιτίας
εν τοις ύστερον χρόνοις, εξ ου μοναδικόν σημεϊον,
δηλοϋν τήν άλλοτε ΰπαρξίν του, διεσώθη έν μέσω
θλιβερών ερειπίων, ή εκκλησία τοϋ *Λγ. Νικο-
λάου, κτίσμα άναγόμενον εις τους αυτούς χρόνους
με τον συνοικισμόν.
Τήν Χαλιδοΰν αναφέρει και ό Ιιβ&ΐίβ 1, δστις
σχετίσας ταύιην προς τον άρχαΐον δήμον Χολ-
λειδών, άλλαχοΰ της Αττικής 2 κείμενον. αναγρά-
φει αυτήν, σκοπίμως ίσως, Οΐιοΐΐϊάθϊ. Τό αυτό
τοπωνύμιον ό Σουρμελής 3 ονομάζει Χελιδοϋν,
στηριζόμενος δέ εις τό Μέγα Έτυμολογικόν φρο-
νεί, δτι πρόκειται περί δήμου εκ τών μικρών
της Αττικής, αγνώστου άλλοθεν και ομωνύμου
μέ τον παρά τον Πειραιά δήμον τών Έχελει-
δών, τον από τοΰ Έχέλου. Επειδή δέ στερεί-
ται μαρτυριών, εκφράζει και δ ίδιο; αμφιβολίας
περί της υπάρξεως δύο ομωνύμων δήμων.
Ώς απλούν τοπωνύμιον άναγράφεται ή Χαλι.
δοΰ και υπό τοΰ ΜΪ1ο1ί1ιο£θγ 4 άνευ ερμηνείας
1 Ι,β&ΐίθ. ϋθίχιβπ υοπ Αί;1ϊ1ί&8. \νβ8ΐβπιΐ3ηη 1840
σελ. 51.
2 Μί1ο1ι1ιο£βΓ. ϋηίβΓβιιοΙιαη^βη ιιββΓ ά'ίβ Ββιηβη-
όΐ'άηϊΐ·η§ ΚΙβίδίΙιβηθΒ. ΒθγΙϊιι 1892 σελ. 23. Πρβ. και
Ιιϋρβι*. ϋίβ Τπιίνθη υηά Ββιηβη ΑΙΙϊΙοδ, έν Αΐΐιβη.
Μίίί. 1892 σελ. 388 κ. έξ.
3 Δ. Σουρμελή. Αττικά. Αθήναι 1862 σελ. 66.
4 -ΜϊΙοΙιΙιδίβΓ 0ιΐΓΐϊιΐ3. Κ&γΙθπ νον Αιίίΐίίΐ Τβί'ί
III σελ. 32.
τινός πλην της μνείας της ανωτέρω γνώμης τοΰ
Ιιβαΐνβ.
Περι τοΰ αυτού τοπωνυμίου διεξοδικώτερον
πραγματεύεται δ Σαρρής 1, δστις δμως άφ' ενός
μεν τοποθετεί τοΰτο εσφαλμένως δυτικώς τοΰ Λιό-
πεσι, έν ω κείται νοτίως αυτού, άφ' έτερου δέ με-
ταβάλλει τό τοπωνύμιον εις Χιλιαδοΰ, άγνωστον
διατί, ίσως δμως σκοπίμως, ϊνα ταύτίζων αυτό
προς τά Χιλιαδοΰ της Λοκρίδος, Δωρίδος και
Θεσσαλίας άναγάγη πάντα εις τήν ρίζαν χλι- τοΰ
επιθέτου χλιαρός και έρμηνεύση ταύτα από κοινού,
ως σημαίνοντα τόπους περιέχοντας ή αναβλύζον-
τας χλιαρά ύδατα. Προς έπίρρωσιν δέ τής γνώ-
μης του αναφέρει, δτι ή έν Λεβαδεία πηγή τής
Λήθης λέγεται μεν Χλιά, γράφεται δμως αυνή-
'&ως Χιλιά και δτι τρία χωρία και ποταμός έν
Μεσσηνία φέρουσι τό δνομα Μπουζί, ο κατ' αν-
τίθεσιν προς τό Χλιά σημαίνει τό ψυχρόν.
Άλλά περί μεν τής Θεσσαλικής Χιλιαδοΰς,
έξηνέχθη ήδη ή πιθανωτέρα και μάλλον ασφα-
λής γνώμη υπό Γιαννόπουλου 2, δστις ανήγαγε
ταύτην εις τό δνομα τής αρχαίας Θεσσαλικής
πόλεως Φυλιαδώνος. "Οθεν περιττεύει πάς λόγος,
έφ' δσον και υπό τών μετέπειτα περί τής αυτής
λέξεως άσχοληθέντων «ϊ ή έξενεχθεΐσα γνώμη έγέ-
νετο άσπαστή παρά τάς προβληθείσας αντιρρήσεις
ως προς τον σχηματισμόν και τήν θέσιν αυτής.
Περί δέ τών λοιπών δ Σαρρής, έν α> ουδέν αναφέ-
ρει περί τής βεβαίας ορθογραφίας αυτών και
δή κατά τήν ριζικήν συλλαβήν, οπότε άλλοΐον
θά ήτο τό έτυμον, τουναντίον μεταχειρίζεται προς
άπόδειξιν τών ισχυρισμών του τήν λέξιν Μπούζι.
Ή λέξις δμως αύτη δεν είναι "Ελληνική, και ως
ξενική, δχι μόνον ελάχιστα συμβάλλει εις τήν
εύρεσιν τής αληθούς προελεύσεως τών τοπωνυ-
μίων τούτων, άλλά και σύγχυσιν μεγαλυτέραν επι-
φέρει και προς αλλάς κατευθύνσεις οδηγεί. Διότι
πιθανόν μεν νά είναι επίϋ-ετον έν τή Τουρκική
1 I. Σαρρή. Τά τοπωνύμια τής Αττικής, έν Άΰηνα
,40 (1928) σελ. 159.
2 Ν. Γιαννόπουλου. Θεσσαλικά ανάλεκτα έν Παρ-
νασσό» 5 (1901] σελ. 181. Βλπ. και Δελτίον φιλαρχαίου
Εταιρείας "Ορθρυος τευχ. Γ".
3 Ν. Πολίτου. Γνωμοδοτήσεις περί μετονομασίας
ι συνοικισμών και κοινοτήτοη'. 'Δθήναι 1920 σελ. 28. —
Στίλπ. Κυριακίδη. έν Έλλ. Λαογραφία 1922 Μέρ. Α'.
σελ. 385 — 8ι&Μη ΗβΠβηϊβοΙιβ Τ1ιβΒ83ΐϊβη σελ. 168.
25