DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1170#0573
MufeiMetallici Lib.IV. jg^
A
VSVS 1N RE NAVTICA.
NAVIGANDI vsus,ope Magnetisj&chalybis, Antiquitati incognitus,iFla-
uioquodam cxcogitatus cradicur. Ha-c autem tes,qua Nauderi ad polosdi-
riguntur,pyxis Nautarum,scu pyxiduJa Magneris appeJlatur, in qua est acus
serreavi Magnetis imbut a, in gnomone nauisa torio super quamdam cuspidem, in-
star perpendiculi, insidcns,&lincam meridianain ad dcmonscrandasquatuor Ca;Ii
plagas,nempe^urlruii;,Borcam,Orcum,&Occaiumdcmonstrans- Hac jgiturar-
te securum Nauta; cursum suscipinnt, &immensa maris spatia meciuntur. Immd
quantumirinerissitperaclum,&pcragendumremaneat,optimenorunt,vt tandem
j adlocumdestinatumpeiueniant. Quamobrem Calius Calcagninusjin libro dc re
Nautica,nostrosnautasfa;iici(limosappel]at,qui inparua tabcJla,rcgioncs,oras, , .
icopulos, insuias,pi omontoria,portus, & deniqifacicmtotiusmaris ciicumfcrunt. V'!,?"* ■
Adhuius slinilitiicJjncm i]ab"cmus,apud Pl3iitum,Versoriuminstrumentum nauticum, 1a,dJu'
quoPriscioJimcognoscebant vnde venti ssarcnt, conscquenterq;an mare nauigan-
tes admicterct. Hodic quoq; ad notitiaro Ventorum, in pyxidc varia: dcscribuncur
linea;, qua;dam reifta; ,& qua>dam obJiqua-,quibus nauenr NaueJerus rcgic. Linc»
tiigra:prajcipuoso&o vcntosdcmcnstrant, virides eos, qui amcdioveniunt,rubra:
quartas indicant. Idcirc6,qui Jocumaliqucm nauigio petunt,inspiciunt iilam li.
neam,qua;rcitaedtendit,vtiter,exaniniiscntcntia,succedat. V.G.siquisGenua
Alexadriam petere vclit,ne ;n scopulum alicucm incidat,proram nauis intcr Ostrum,
&Syrocum dirigunt. HocigiiurinstrumctomonitiNautaj.quamuiscaliginosoCselo,
&inprofundo pelago versentur,scmper,opoacus caucica; ,adScptentrioiiem cur-
sumdiWgercpossunt.
C Reliquumest,vtasligntturratio, <juainstrumentumhuiusgcnerisperfcc>umfabri-
caripomt. Inhocigiturconstruendo.Porrascxconditionesseruandascstcdocec. Pri-
m6 sumicur feri cus obelus;, vel acus ferrea ex purgaro ferro, vel puro chalybe fabrica-
ta:5ccund6pumSapolaria MagnctisJeuiiihimaJleipercutiunrur,&statimiIlisacus
perfricatur,quoniam JJIico virtuccm sc vcrtendi,ad polosrecipit.Tertio, quando tcr-ceditiincs
rum ad Boream verti dcbct, Austraiisparsl.ipidis tangatur, sin ad Austrum, Botealis. scru^js ,„
Quart6ierrumsemeIMagnetiarTricacum,nulIoalioferrci,veIMagiiecetangatur,sed"^ ^^
inpyxide diligentercustodiatur, ncfcrruminebricuir,&virtuseuanescac. Quinto ,
obelus ferreusMagneci proportionatus csse debet, ne /it valde magnus, vel nimisexi-
guus.Scxto cuspis obeli, vcl acus polum ostensura, non sit acuta,scd planiuscula: sic
enimmelius vimmagneticamrecipit,atq;rccinet.Quamobrem, hisseruatiscondirio-
nibus, huiusmodi ierrum spacioannorumcentuin suam virtuccmconseruabit.
HisintclIeais,dua;adh[iccircaMagnctemenodanda;dissicultatcssupersunt.Pri-
ma est,quarationelapis hic ad polum Ardricumdirigatur. Nonnulh* (ympathianu
DouamdamcumstelJapolariei incsse credunt: quapropter quidam in haiinontca_a
Mundiconsonantia,nomineMagnctis,caudam Vrsa-minorisintelligunr.Haicopinio
abaliquibusrefcllitiir, quoniamMagncspoJuniciiam Antarticumrcspiciat.Alijexi-
stitnaruntidcomodo fieriposse,quo HeIiotropium,LupJnus,Tragopogum, Lotus
^gyptiaca,& aiia:planca-Solsequiaroperantur, dtimcotadie ad cursumSolis sc_j
vcttunt. Ha-cctiamscntcntiamultisnonprobatur^quoniamSol motu,& lucc in
mundumsublunatempraclarcagit ,ciimpropius,quamstellapoJaiis ad terrani,*
acccdat. Alij somniarunc sub polo uionres ex fcrro, vcl Magncce a Na tura esle con-
stitutos^adqiioSjperiimilitudintm^Magncsimpellitur.sedsihocessctverumjhu-
iusmodi montcs vasta;amplitudinisfcrium rapcrent, pra:sertim quando naues pro,
piiis accedunt. Ioanncs deRupcscissa,in libtode quinta cslentia,vcrba facicns
deinssuxusiellarum,idcuenireputatabinssuxu,&vincuioamoiis,quoca?Jestia,&
sublunaria sibiinuicem tespondent :siquidctn tam fcirum, quam Magnes,iussu,&
iinpcrio Dei abinsiuxu iJlms stella; polarisgeneranturjconsequenccrqucnaturamj
Bbb i &pro-
A
VSVS 1N RE NAVTICA.
NAVIGANDI vsus,ope Magnetisj&chalybis, Antiquitati incognitus,iFla-
uioquodam cxcogitatus cradicur. Ha-c autem tes,qua Nauderi ad polosdi-
riguntur,pyxis Nautarum,scu pyxiduJa Magneris appeJlatur, in qua est acus
serreavi Magnetis imbut a, in gnomone nauisa torio super quamdam cuspidem, in-
star perpendiculi, insidcns,&lincam meridianain ad dcmonscrandasquatuor Ca;Ii
plagas,nempe^urlruii;,Borcam,Orcum,&Occaiumdcmonstrans- Hac jgiturar-
te securum Nauta; cursum suscipinnt, &immensa maris spatia meciuntur. Immd
quantumirinerissitperaclum,&pcragendumremaneat,optimenorunt,vt tandem
j adlocumdestinatumpeiueniant. Quamobrem Calius Calcagninusjin libro dc re
Nautica,nostrosnautasfa;iici(limosappel]at,qui inparua tabcJla,rcgioncs,oras, , .
icopulos, insuias,pi omontoria,portus, & deniqifacicmtotiusmaris ciicumfcrunt. V'!,?"* ■
Adhuius slinilitiicJjncm i]ab"cmus,apud Pl3iitum,Versoriuminstrumentum nauticum, 1a,dJu'
quoPriscioJimcognoscebant vnde venti ssarcnt, conscquenterq;an mare nauigan-
tes admicterct. Hodic quoq; ad notitiaro Ventorum, in pyxidc varia: dcscribuncur
linea;, qua;dam reifta; ,& qua>dam obJiqua-,quibus nauenr NaueJerus rcgic. Linc»
tiigra:prajcipuoso&o vcntosdcmcnstrant, virides eos, qui amcdioveniunt,rubra:
quartas indicant. Idcirc6,qui Jocumaliqucm nauigio petunt,inspiciunt iilam li.
neam,qua;rcitaedtendit,vtiter,exaniniiscntcntia,succedat. V.G.siquisGenua
Alexadriam petere vclit,ne ;n scopulum alicucm incidat,proram nauis intcr Ostrum,
&Syrocum dirigunt. HocigiiurinstrumctomonitiNautaj.quamuiscaliginosoCselo,
&inprofundo pelago versentur,scmper,opoacus caucica; ,adScptentrioiiem cur-
sumdiWgercpossunt.
C Reliquumest,vtasligntturratio, <juainstrumentumhuiusgcnerisperfcc>umfabri-
caripomt. Inhocigiturconstruendo.Porrascxconditionesseruandascstcdocec. Pri-
m6 sumicur feri cus obelus;, vel acus ferrea ex purgaro ferro, vel puro chalybe fabrica-
ta:5ccund6pumSapolaria MagnctisJeuiiihimaJleipercutiunrur,&statimiIlisacus
perfricatur,quoniam JJIico virtuccm sc vcrtendi,ad polosrecipit.Tertio, quando tcr-ceditiincs
rum ad Boream verti dcbct, Austraiisparsl.ipidis tangatur, sin ad Austrum, Botealis. scru^js ,„
Quart6ierrumsemeIMagnetiarTricacum,nulIoalioferrci,veIMagiiecetangatur,sed"^ ^^
inpyxide diligentercustodiatur, ncfcrruminebricuir,&virtuseuanescac. Quinto ,
obelus ferreusMagneci proportionatus csse debet, ne /it valde magnus, vel nimisexi-
guus.Scxto cuspis obeli, vcl acus polum ostensura, non sit acuta,scd planiuscula: sic
enimmelius vimmagneticamrecipit,atq;rccinet.Quamobrem, hisseruatiscondirio-
nibus, huiusmodi ierrum spacioannorumcentuin suam virtuccmconseruabit.
HisintclIeais,dua;adh[iccircaMagnctemenodanda;dissicultatcssupersunt.Pri-
ma est,quarationelapis hic ad polum Ardricumdirigatur. Nonnulh* (ympathianu
DouamdamcumstelJapolariei incsse credunt: quapropter quidam in haiinontca_a
Mundiconsonantia,nomineMagnctis,caudam Vrsa-minorisintelligunr.Haicopinio
abaliquibusrefcllitiir, quoniamMagncspoJuniciiam Antarticumrcspiciat.Alijexi-
stitnaruntidcomodo fieriposse,quo HeIiotropium,LupJnus,Tragopogum, Lotus
^gyptiaca,& aiia:planca-Solsequiaroperantur, dtimcotadie ad cursumSolis sc_j
vcttunt. Ha-cctiamscntcntiamultisnonprobatur^quoniamSol motu,& lucc in
mundumsublunatempraclarcagit ,ciimpropius,quamstellapoJaiis ad terrani,*
acccdat. Alij somniarunc sub polo uionres ex fcrro, vcl Magncce a Na tura esle con-
stitutos^adqiioSjperiimilitudintm^Magncsimpellitur.sedsihocessctverumjhu-
iusmodi montcs vasta;amplitudinisfcrium rapcrent, pra:sertim quando naues pro,
piiis accedunt. Ioanncs deRupcscissa,in libtode quinta cslentia,vcrba facicns
deinssuxusiellarum,idcuenireputatabinssuxu,&vincuioamoiis,quoca?Jestia,&
sublunaria sibiinuicem tespondent :siquidctn tam fcirum, quam Magnes,iussu,&
iinpcrio Dei abinsiuxu iJlms stella; polarisgeneranturjconsequenccrqucnaturamj
Bbb i &pro-