DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0044
40
Α'. Αί άνασκαφαΐ και έ'ρενναι
σημαντική διαφορά" κρημνίσαντες δήλα δη (ΐέρος τοϋ τοί-
χου της Ανατολικής πλευράς (εΐκών 41 το λπ-λγγ^ καΐ εύ-
ρόντες εν αύτώ ξένους λαξευτούς λίθους και πολλά τμή-
ματα στη/.ών και γεισωμάτων, συνηντήσαμεν περαιτέροο ουχί
το άναμενόμενον λίθινον διάκενο ν, άλλα τοΐχον δεύτερον,
έσωτερικόν, ίσοπαχή τοϋ εξωτερικού, έν εϊδει επενδύσεως;
ποιηΟέντα μεν εκ λίθων μικρότερων τα πολλά και φυσικώ
τω λόγω άμελέστερον, ένέχοντα δ[ΐως επίσης τμήματα στη-
λών καΐ άλλων προγενεστέρων μνημείων.
Ε'ιχεν άρα άπαρτισΟή διπλοΰς λίθινος τοίχος (είκών 41
τύ απ-απ' και 42 το ΤΈ) Ισχυρότατος, όλικοϋ πάχους πέντε
όλων μέτρων ζητήσαντες -δε καΐ πέρα τούτου το διάκενον,
ευρομεν αυτό εκ πλίνθων μόνον πεποιημένον, και οΰτως
ί|δη από των κατωτάτω τοϋ φυσικοϋ εδάφους• ή διαφορά
αΰτη προς τους λοιπούς πύργους είναι ουσιώδης, ώφείλετο
δ' εμφανώς εις την έπάρκειαν τοϋ διπλού τοίχου- έτέραν
διαφοράν παρετηρήσαμεν κατά την αρχήν της θεμελιώ-
σεως, ένθα οί πρώτοι λίθοι δεν βαίνουσιν έπι βράχου,
άλλ' επί καθαρού φυσικού, ήτοι αδιατάρακτου χοηιατος,
σκληρότατου δμως.
Δυστυχώς αί άναοκαφαί ημών επί τού πύργου τούτου
δεν εβησαν άχρι τούδε εύρύτερον, ούδ' ευρέθη ό έσοοτερι-
κός αρχαιότερος πύργος, εξ ου θά κανονισθή ό τρόπος και
αί διαστάσεις της έπαυξήσεως• άλλ' έβεβαιώθη έν τω πα-
ρόντι ότι εντός τών λίθινων τοίχων ύπάρχουσι στήλαι* διότι,
καίτοι ελάχιστον μέρος αυτών διερρήξαμεν και ουχί άπαν
μέχρι τών κατωτάτω ήρευνήσαμεν, ευρομεν περί τα είκοσι
τμήματα στηλών και αρχιτεκτονικών μελών.
Είκών 42. Άποψις τοϋ τετάρτου μεγάλου πύργου, από της Νοτανατολικής γωνίας τοϋ έπηυξημένου κατά τήν έναρίιν τών ανασκαφών, εξ Ανατολών
προς Δυσμάς. ΝΠ ή Χυτία πλευρά τοϋ επαυξημένου πύργου• ΤΕ ό εσωτερικός Ίσοπαχής τοίχος αυτής• ΑΠ=τά έσω της Ανατολικής πλευράς•
ΠΔ-~πλί\()ινον διάκενον ΜΑ = τά Νότια κράσπεδα της μέσης ακροπόλεως- ΤΔ-ΤΔ' = τύ τείχος τΓ)ς Δημητριάδος.
Πολλά δέ τούτων φέρουσι γλυφάς, ουκ ολίγα όιατη-
ρούσιν ίκανά ίχνη βαφών και δλη στήλη έσχηματίσθη σχε-
δόν ακέραιος, έν εϊδει να'ίσκου, ης τά πλαίσια είχον σφυ-
ρηλατηθή υπό τών επισκευαστών ή άλλων προς έξίσωοιν
διατηρεί δέ αΰτη ίχνη τής πολύχρωμου παραστάσεως- άξιον
σημειώσεως είναι και εύρημα βάθρου πολυτελών γεισωμά-
των, και τμήματα έπιγεγραμμένων στηλών, ων έν δυσχερώς
θά ήδύνατό τις νά αναπλήρωση Άρτίέμιδι.
Ή άναπαράστασις τοϋ εξωτερικού πύργου δύναται και
έν τω παρόντι νά τελεσθή μετά βεβαιότητος• άφ' ου δήλα δη
ύψώθη το διάκενον μέχρι έξισοόσεως προς τους λίθινους
τοίχους, έθη το όλον περαιτέρω εις ύψος δι' ωμών πλίν-
θων, ών οί τοίχοι περιεσώθησαν αρκούντως υψηλοί, πλην
τών γωνιών τής Νοτίας πλευράς, ένθα ουδόλως ή ελάχιστον
αυτών διετηρήθη, καταπεσόντων μάλιστα πάλαι, ή κρηιινι-
σθέντων, καί τίνων ογκολίθων έξ αυτών (είκών 41- 42).
Έκ τούτου καταφαίνεται ότι το ενταύθα έντετειχι-
σμένον ξένον ύλικόν Οά εύρεθή έν καλή καταστάσει, οΐον
δήλον ότι υπήρξε κατά τήν άρχήθεν γενόμένην γόμωσιν
τών τοίχων διότι το χώμα τών πλίνθων διαλυθέν, περιέ-
βαλε οριλοστόργως καί προεφύλαξεν από τής εισροής τών
υδάτων καί τής διεισδύσεως τού φωτός άπασαν τήν ύποκει-
μένην Οεμελίωσιν δύναται δέ τις νά έλπίζη ότι ίσως θά εύ-
ρεθώσιν ενταύθα καί αναθηματικοί πολύχρωμοι παρασταθείς,
αν όντως υπήρξε τις παρά τον πύργον τούτον ναός, ώς εν-
δείκνυται έκ τών προειρημένων.
Περαιτέρο) άναβαίνοντες προς τό όρος επί τοϋ τείχους
(είκών 40• 42 το ΤΔ-ΤΔ'^), συναντώ μεν πολλούς πύργους, τά
πολλά μικρούς, μηδεμίαν εμφανίζοντας έπαύξησιν άπο δέ
της κορυφής αυτού χωροϋντες ομοίως προς Λυσμάς μέχρι
τής Φεραϊκής πύλης ^βλ. παρένθ. πίν. Α'), συναντώμεν τεί-
χος καί πύργους διαφόρου ρυθμού, αρχαιοτέρου τών χρό-
Α'. Αί άνασκαφαΐ και έ'ρενναι
σημαντική διαφορά" κρημνίσαντες δήλα δη (ΐέρος τοϋ τοί-
χου της Ανατολικής πλευράς (εΐκών 41 το λπ-λγγ^ καΐ εύ-
ρόντες εν αύτώ ξένους λαξευτούς λίθους και πολλά τμή-
ματα στη/.ών και γεισωμάτων, συνηντήσαμεν περαιτέροο ουχί
το άναμενόμενον λίθινον διάκενο ν, άλλα τοΐχον δεύτερον,
έσωτερικόν, ίσοπαχή τοϋ εξωτερικού, έν εϊδει επενδύσεως;
ποιηΟέντα μεν εκ λίθων μικρότερων τα πολλά και φυσικώ
τω λόγω άμελέστερον, ένέχοντα δ[ΐως επίσης τμήματα στη-
λών καΐ άλλων προγενεστέρων μνημείων.
Ε'ιχεν άρα άπαρτισΟή διπλοΰς λίθινος τοίχος (είκών 41
τύ απ-απ' και 42 το ΤΈ) Ισχυρότατος, όλικοϋ πάχους πέντε
όλων μέτρων ζητήσαντες -δε καΐ πέρα τούτου το διάκενον,
ευρομεν αυτό εκ πλίνθων μόνον πεποιημένον, και οΰτως
ί|δη από των κατωτάτω τοϋ φυσικοϋ εδάφους• ή διαφορά
αΰτη προς τους λοιπούς πύργους είναι ουσιώδης, ώφείλετο
δ' εμφανώς εις την έπάρκειαν τοϋ διπλού τοίχου- έτέραν
διαφοράν παρετηρήσαμεν κατά την αρχήν της θεμελιώ-
σεως, ένθα οί πρώτοι λίθοι δεν βαίνουσιν έπι βράχου,
άλλ' επί καθαρού φυσικού, ήτοι αδιατάρακτου χοηιατος,
σκληρότατου δμως.
Δυστυχώς αί άναοκαφαί ημών επί τού πύργου τούτου
δεν εβησαν άχρι τούδε εύρύτερον, ούδ' ευρέθη ό έσοοτερι-
κός αρχαιότερος πύργος, εξ ου θά κανονισθή ό τρόπος και
αί διαστάσεις της έπαυξήσεως• άλλ' έβεβαιώθη έν τω πα-
ρόντι ότι εντός τών λίθινων τοίχων ύπάρχουσι στήλαι* διότι,
καίτοι ελάχιστον μέρος αυτών διερρήξαμεν και ουχί άπαν
μέχρι τών κατωτάτω ήρευνήσαμεν, ευρομεν περί τα είκοσι
τμήματα στηλών και αρχιτεκτονικών μελών.
Είκών 42. Άποψις τοϋ τετάρτου μεγάλου πύργου, από της Νοτανατολικής γωνίας τοϋ έπηυξημένου κατά τήν έναρίιν τών ανασκαφών, εξ Ανατολών
προς Δυσμάς. ΝΠ ή Χυτία πλευρά τοϋ επαυξημένου πύργου• ΤΕ ό εσωτερικός Ίσοπαχής τοίχος αυτής• ΑΠ=τά έσω της Ανατολικής πλευράς•
ΠΔ-~πλί\()ινον διάκενον ΜΑ = τά Νότια κράσπεδα της μέσης ακροπόλεως- ΤΔ-ΤΔ' = τύ τείχος τΓ)ς Δημητριάδος.
Πολλά δέ τούτων φέρουσι γλυφάς, ουκ ολίγα όιατη-
ρούσιν ίκανά ίχνη βαφών και δλη στήλη έσχηματίσθη σχε-
δόν ακέραιος, έν εϊδει να'ίσκου, ης τά πλαίσια είχον σφυ-
ρηλατηθή υπό τών επισκευαστών ή άλλων προς έξίσωοιν
διατηρεί δέ αΰτη ίχνη τής πολύχρωμου παραστάσεως- άξιον
σημειώσεως είναι και εύρημα βάθρου πολυτελών γεισωμά-
των, και τμήματα έπιγεγραμμένων στηλών, ων έν δυσχερώς
θά ήδύνατό τις νά αναπλήρωση Άρτίέμιδι.
Ή άναπαράστασις τοϋ εξωτερικού πύργου δύναται και
έν τω παρόντι νά τελεσθή μετά βεβαιότητος• άφ' ου δήλα δη
ύψώθη το διάκενον μέχρι έξισοόσεως προς τους λίθινους
τοίχους, έθη το όλον περαιτέρω εις ύψος δι' ωμών πλίν-
θων, ών οί τοίχοι περιεσώθησαν αρκούντως υψηλοί, πλην
τών γωνιών τής Νοτίας πλευράς, ένθα ουδόλως ή ελάχιστον
αυτών διετηρήθη, καταπεσόντων μάλιστα πάλαι, ή κρηιινι-
σθέντων, καί τίνων ογκολίθων έξ αυτών (είκών 41- 42).
Έκ τούτου καταφαίνεται ότι το ενταύθα έντετειχι-
σμένον ξένον ύλικόν Οά εύρεθή έν καλή καταστάσει, οΐον
δήλον ότι υπήρξε κατά τήν άρχήθεν γενόμένην γόμωσιν
τών τοίχων διότι το χώμα τών πλίνθων διαλυθέν, περιέ-
βαλε οριλοστόργως καί προεφύλαξεν από τής εισροής τών
υδάτων καί τής διεισδύσεως τού φωτός άπασαν τήν ύποκει-
μένην Οεμελίωσιν δύναται δέ τις νά έλπίζη ότι ίσως θά εύ-
ρεθώσιν ενταύθα καί αναθηματικοί πολύχρωμοι παρασταθείς,
αν όντως υπήρξε τις παρά τον πύργον τούτον ναός, ώς εν-
δείκνυται έκ τών προειρημένων.
Περαιτέρο) άναβαίνοντες προς τό όρος επί τοϋ τείχους
(είκών 40• 42 το ΤΔ-ΤΔ'^), συναντώ μεν πολλούς πύργους, τά
πολλά μικρούς, μηδεμίαν εμφανίζοντας έπαύξησιν άπο δέ
της κορυφής αυτού χωροϋντες ομοίως προς Λυσμάς μέχρι
τής Φεραϊκής πύλης ^βλ. παρένθ. πίν. Α'), συναντώμεν τεί-
χος καί πύργους διαφόρου ρυθμού, αρχαιοτέρου τών χρό-