DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0054
θ'. Αί οννθήκαι, νφ' ας ευρέθησαν, έξήχθηααν και μετεκομίβθησαν αϊ ατηλαι
41)
πλεΐσται, έμφανίζουσαι νϋν κατά τάς τομάς καινουργή
όψιν, ώς ει προ ολίγου έθραύσθησαν διότι αί ρωγμαΐ ήσαν
οΰτως ειπείν τριχοειδείς και δεν ήτο δυνατόν να διείσδυση
δι' αυτών πηλός ή κόνις, ουδέ ρίζαι θάμνων πανταχού ευ-
κόλως, έμποδιζόμενα άλλως τε και έκ τοϋ υπερκειμένου
ύψηλοϋ και ογκώδους πλινθίνου τοίχου (είκ. 59" 60' 69).
Ένταϋθα λοιπόν το πρώτον, και περαιτέρω καΟ' απαντάς
τους πύργους, παρετηρήσαμεν ότι αί στήλαι είχον συγκο-
μισθή έκ τών νεκροταφείων μετ' άλλων λίθων παντοειδών
φύρδην ώς απλούν ύλικόν καί, ριπτύμεναι έκασταχοϋ υπό
τών φορέων, έκτίζοντο μίγδην υπό τών κτιστών, μηδετέρων
προνοουμένων, όπως φείδωνται αυτών (είκ. 61' 62" <>■'!■ 6Φ
(>')■ (>(>• 69)' διότι και σφυρηλασίαι τεκτονικαί κατά τάς εκά-
στοτε εκεί άνάγκας έτελοϋντο και κατατμήσεις μεριστικαί
πικρών, ώς είναι εύνόητον, στηλών υπό τών κτιστών, και
βύσματα, κοινώς «τσιθίκια», ελαμβάνοντο έκ τοιούτων άπο-
τμημάτων πρύς άρμογήν καί προς πλήροοσιν τών μικρών
διακένων μάλιστα δε άφθονος λατύπη κατά το άρχαΐον φυ-
σικύν έδαφος ένεφανίζετο πανταχού έξω τών λίθινων τοί-
χων τών πύργων, μηνύουσα την κατά χώραν ώς άνω ποι-
κίλη ν κατεργασίαν αυτών (πρβ. άνω σελ. 17• 40).
Οΰτως άρα είναι άναγκαΐον •νά υπονοήσω μεν δτι οΰδε-
ΕΊκών 59 (ά'νω). Πριότη έμφάνισις έντετειχισμένων στηλών παρά την Νοτανατολικην
γωνίαν καί έπ' αυτής τοϋ πρώτου μεγάλου πύργου μετά την άφαίρεσιν
τοΰ δγκου τών χωμάτων. Β = ή στήλη τοϋ Χαλκοκήδους πρό
τής εξαγωγής• Σ = άρτι διαφανεϊσα στήλη. 59 (κάτω)
η αυτή γωνία καί τά έξω αυτής, σχεδόν εντελώς
ανασκαφέντα. Σ = στήλη διαφαινομένη υπό
τήν Β τής άνω εικόνος.
Είκών 60. Διττή άποψις τής Ανατολικής πλευράς τοϋ πρώτου μεγάλου πΰργου
έκ Νότου προς Βορράν (άνω) και έκ Βορρά πρύς Νύτον (πάτω) μετά
τήν άφαίρεσιν τοϋ υπερκειμένου όγκου τών χωμάτων. Α=τμήμα
τοΰ τοίχου διαταραχθέν υπό τών νεωτέροιν Β στήλΐ] τοϋ
Χαλκοκήδους άρτι έξαχθεΐσα, κατά χώραν ΓΔ=-στή-
λαι έντετειχισμέναι έπ'ι τής προσόψεως,
μήπω έξαχΟεΐσαι.
μία ευλάβεια ελήφθη περί τάς στήλας• ή δ'εΰρεσις πολλών
τούτων αλώβητων εν τοις διακένοις οφείλεται άλλοις τε
λογοις και μάλιστα τω ευχερεστέρα» τρόπφ τής κτίσεως αυ-
τών, ένθα ουδεμία ΰπήρχεν ανάγκη προνοίας οικοδομικής,
άλλ' απλώς πληρωτικής τών κλίσεων τοϋ εδάφους, εν τινι
δμως στοιχειώδει τάξει, προς αποφυγήν δήλον δτι μεγάλων
κενών και προς ο'ικονομίαν πηλοϋ• διότι πηλοϋ έγένετο χρή-
σις πανταχού, ολίγου μέν και λίαν εκλεκτού έπί τών δόμων
τών λίθινων τοίχων, αφθόνου δε καί επίσης καλοϋ έν τη
προχείρω οίκοδομία τών λίθινων διακένου, ώς προείπομεν
πολλαχοΰ έν τοις άνω.
Έτεροι δε λόγοι, οΐς οφείλεται ή διατήρησις τών βα-
φών πολλών στηλών, εΐναι και οι εξής (πρβ. Α Ε 1908 2
Α. Σ. ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΛΟΥ• ΓΡΑΠΤΑΙ ΣΤΗΛΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ-ΠΑΓΑΣΩΝ
σημ. 1)• πρώτον τύ δτι προεφυλάσσοντο έκ τοΰ ηλίου καί
τών βροχών, ώς κείμεναι επί τών τάφων εντός κογχών.
περίπου ώς έδηλώσαμεν έν ΑΕ έ. ά. 24 είκ. 4, ουχί όλως
έν ύπαίθρω- δεύτερον διότι άρχήθεν ένεκάησαν καί έπε-
στρώθησαν δια κηροΰ αί βαφαί μετά τέχνης καί επιμελείας-
τρίτον διότι, ποιούμεναί τίνες ώς ναΐσκοι, έφερον τήν παρά-
στασιν έν τω κοίλω, όπερ, τεθέν πολλάκις προς τά κάτω
έν τη κτίσει, δεν ήλθεν εις έπαφήν πρύς πηλόν, μόνον δε
ριζίδια θάμνων διεισδύσαντα, έπεκάθησαν έπ' αυτών τέταρ-
τον διότι έποιήθησαν ελάχιστον χρόνον πρό τοϋ έντειχισμοΰ"
πέμπτον διότι δεν παρέμειναν επί πολύ άπερριμμέναι παρά
τυΰς τάφους, άλλ' ένετειχίσθησαν έν τοις πύργοις καί προε-
φυλάχΟησαν υπό τοϋ κωνικώς διασπαρέντος έπάνωθεν με-
7
41)
πλεΐσται, έμφανίζουσαι νϋν κατά τάς τομάς καινουργή
όψιν, ώς ει προ ολίγου έθραύσθησαν διότι αί ρωγμαΐ ήσαν
οΰτως ειπείν τριχοειδείς και δεν ήτο δυνατόν να διείσδυση
δι' αυτών πηλός ή κόνις, ουδέ ρίζαι θάμνων πανταχού ευ-
κόλως, έμποδιζόμενα άλλως τε και έκ τοϋ υπερκειμένου
ύψηλοϋ και ογκώδους πλινθίνου τοίχου (είκ. 59" 60' 69).
Ένταϋθα λοιπόν το πρώτον, και περαιτέρω καΟ' απαντάς
τους πύργους, παρετηρήσαμεν ότι αί στήλαι είχον συγκο-
μισθή έκ τών νεκροταφείων μετ' άλλων λίθων παντοειδών
φύρδην ώς απλούν ύλικόν καί, ριπτύμεναι έκασταχοϋ υπό
τών φορέων, έκτίζοντο μίγδην υπό τών κτιστών, μηδετέρων
προνοουμένων, όπως φείδωνται αυτών (είκ. 61' 62" <>■'!■ 6Φ
(>')■ (>(>• 69)' διότι και σφυρηλασίαι τεκτονικαί κατά τάς εκά-
στοτε εκεί άνάγκας έτελοϋντο και κατατμήσεις μεριστικαί
πικρών, ώς είναι εύνόητον, στηλών υπό τών κτιστών, και
βύσματα, κοινώς «τσιθίκια», ελαμβάνοντο έκ τοιούτων άπο-
τμημάτων πρύς άρμογήν καί προς πλήροοσιν τών μικρών
διακένων μάλιστα δε άφθονος λατύπη κατά το άρχαΐον φυ-
σικύν έδαφος ένεφανίζετο πανταχού έξω τών λίθινων τοί-
χων τών πύργων, μηνύουσα την κατά χώραν ώς άνω ποι-
κίλη ν κατεργασίαν αυτών (πρβ. άνω σελ. 17• 40).
Οΰτως άρα είναι άναγκαΐον •νά υπονοήσω μεν δτι οΰδε-
ΕΊκών 59 (ά'νω). Πριότη έμφάνισις έντετειχισμένων στηλών παρά την Νοτανατολικην
γωνίαν καί έπ' αυτής τοϋ πρώτου μεγάλου πύργου μετά την άφαίρεσιν
τοΰ δγκου τών χωμάτων. Β = ή στήλη τοϋ Χαλκοκήδους πρό
τής εξαγωγής• Σ = άρτι διαφανεϊσα στήλη. 59 (κάτω)
η αυτή γωνία καί τά έξω αυτής, σχεδόν εντελώς
ανασκαφέντα. Σ = στήλη διαφαινομένη υπό
τήν Β τής άνω εικόνος.
Είκών 60. Διττή άποψις τής Ανατολικής πλευράς τοϋ πρώτου μεγάλου πΰργου
έκ Νότου προς Βορράν (άνω) και έκ Βορρά πρύς Νύτον (πάτω) μετά
τήν άφαίρεσιν τοϋ υπερκειμένου όγκου τών χωμάτων. Α=τμήμα
τοΰ τοίχου διαταραχθέν υπό τών νεωτέροιν Β στήλΐ] τοϋ
Χαλκοκήδους άρτι έξαχθεΐσα, κατά χώραν ΓΔ=-στή-
λαι έντετειχισμέναι έπ'ι τής προσόψεως,
μήπω έξαχΟεΐσαι.
μία ευλάβεια ελήφθη περί τάς στήλας• ή δ'εΰρεσις πολλών
τούτων αλώβητων εν τοις διακένοις οφείλεται άλλοις τε
λογοις και μάλιστα τω ευχερεστέρα» τρόπφ τής κτίσεως αυ-
τών, ένθα ουδεμία ΰπήρχεν ανάγκη προνοίας οικοδομικής,
άλλ' απλώς πληρωτικής τών κλίσεων τοϋ εδάφους, εν τινι
δμως στοιχειώδει τάξει, προς αποφυγήν δήλον δτι μεγάλων
κενών και προς ο'ικονομίαν πηλοϋ• διότι πηλοϋ έγένετο χρή-
σις πανταχού, ολίγου μέν και λίαν εκλεκτού έπί τών δόμων
τών λίθινων τοίχων, αφθόνου δε καί επίσης καλοϋ έν τη
προχείρω οίκοδομία τών λίθινων διακένου, ώς προείπομεν
πολλαχοΰ έν τοις άνω.
Έτεροι δε λόγοι, οΐς οφείλεται ή διατήρησις τών βα-
φών πολλών στηλών, εΐναι και οι εξής (πρβ. Α Ε 1908 2
Α. Σ. ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΛΟΥ• ΓΡΑΠΤΑΙ ΣΤΗΛΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ-ΠΑΓΑΣΩΝ
σημ. 1)• πρώτον τύ δτι προεφυλάσσοντο έκ τοΰ ηλίου καί
τών βροχών, ώς κείμεναι επί τών τάφων εντός κογχών.
περίπου ώς έδηλώσαμεν έν ΑΕ έ. ά. 24 είκ. 4, ουχί όλως
έν ύπαίθρω- δεύτερον διότι άρχήθεν ένεκάησαν καί έπε-
στρώθησαν δια κηροΰ αί βαφαί μετά τέχνης καί επιμελείας-
τρίτον διότι, ποιούμεναί τίνες ώς ναΐσκοι, έφερον τήν παρά-
στασιν έν τω κοίλω, όπερ, τεθέν πολλάκις προς τά κάτω
έν τη κτίσει, δεν ήλθεν εις έπαφήν πρύς πηλόν, μόνον δε
ριζίδια θάμνων διεισδύσαντα, έπεκάθησαν έπ' αυτών τέταρ-
τον διότι έποιήθησαν ελάχιστον χρόνον πρό τοϋ έντειχισμοΰ"
πέμπτον διότι δεν παρέμειναν επί πολύ άπερριμμέναι παρά
τυΰς τάφους, άλλ' ένετειχίσθησαν έν τοις πύργοις καί προε-
φυλάχΟησαν υπό τοϋ κωνικώς διασπαρέντος έπάνωθεν με-
7