DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0069
<!4
Α'. ΑΙ άνασκαφαι και ερενναι
άκατάλληλον προς ταύτα κατείχε και χώρον ανεπαρκή• μό-
νον άρα ώς στρατιωτικόν κέντρον 4 - 5 χιλιάδων ανθρώ-
πων έχρησίμευε, και ώς διαμονή ασφαλής δια τοΰτο βασι-
λέων τινών της Μακεδονίας».
Έκ πάντων τούτων προκύπτει δτι διέσεων μεν έκτοτε
την άξιοπιστίαν της αρχαίας παραδόσεως, μάλιστα τοΰ Στρά-
βωνος όνομαστί, ένέμενον δμως εν τη παραδεδεγμένη θεω-
ρία, ην πρώτος ό 1^θ3.1ίβ εξέφρασε ι και πάντες άπεόέξαντο,
περί τοϋ οτι Παγασαϊ μεν ήσαν ή Νοτίως τοϋ σημερινού
Βόλου λίαν μεγάλη και ισχυρώς τετειχισμένη αρχαία πόλις,
Δημητριάς δε ή έπι τοΰ φύσει όχυροϋ βουνού της Γορίτσας,
Ανατολικώς τοϋ Βόλου, λίαν μικράς εκτάσεως, αρκούντως
ισχυρώς επίσης τετειχισμένη αρχαία πύλις.
Ταϋτα λαθών υπ' όψιν ό Κ&Η <Τα1ϊυ8 Βθίοοίΐ -', εθη
περαιτέρω, ταυτίσας τάς Παγασάς μετά της Δημητριάδος-
παραδέχεται δήλα δή ότι τά μεν τείχη των Παγασών έποιή-
θησαν κατά τήν Α' π. Χρ. εκατονταετηρίδα, όπερ και. άλλοι
και εγώ πολλάκις, άλλ' εσφαλμένως, έγράψαμεν :;, ό δε βα-
σιλεύς Δημήτριος έπεκτείνας τήν πόλιν συνώκισε τήν Δη-
μητριάδα εις αύτάς τάς Παγασάς, ας μετωνόμασε Δημη-
τριάδα* ή πληροφορία λοιπόν τοϋ μεν Στράβωνος είναι κατά
τον Ββίοοίΐ εσφαλμένη και ή τυφλή προς αυτήν πίστις εις
πολλάς περιήγαγεν άχρι τοΰδε τους ιστορικούς και αρχαιο-
λόγους πλάνας, τοϋ δε Πλινίου ή μόνη κατ' αυτόν αληθής.
Εξέφρασε δε και άλλας σκέψεις και κρίσεις ό Βθίοοίι
τοσοϋτον διαυγείς και ίσχυράς, ώστε νά μη δύναται τις πε-
ραιτέρω να παραδέχηται μετά μηδεμιάς πιθανότητος ότι
το έπι τοΰ βουνού τής Γορίτσας στόλισμα είναι ή Δημη-
τριάς, προέτρεψε δ' έπι τήν άναμονήν των περαιτέρα) έμών
ερευνών ' προς πλήρη πιστοποίησιν της γνώμης ταύτης.
"Οντως λοιπόν, καίτοι τέως έδίσταζον εις τοιαύτην παρα-
δοχήν, έπιθεβλημένην άλλως τε και υπό τών ανασκαφών και
ερευνών μου, απεφάσισα προ αυτής νά εξερευνήσω λεπτο-
μερέστερον τους τόπους, μή δυνάμενος νά θεωρήσω τοσού-
τον όγκωδώς έσφαλμένην τήν πληροφορίαν τοϋ Στρά6(ο-
νος, εξ ης πάσα περαιτέρω πίστις πρύς τον γεωγράφον
καθίστατο λίαν αμφίβολος- τούτου δ' ένεκα τοϋ φόβου
προσεπάθουν τέως νά εΟρω συμβιβασμόν τίνα τών πραγ-
μάτων προς τήν π/.ηροφορίαν αύτοϋ, παραδεχόμενος κοι-
νάς τάς τύχας τής Δημητριάδος και τών Παγασών, μίαν
δε πράγματι πόλιν αποτελούσας τάς επί τοϋ βουνού τής
«Γορίτσας» και περί τήν θέσιν «Δόντια» αρχαίας πόλεις.
Ή δ' έπι τούτοις έπιφύλαξίς μου αύτη έσχεν, ώς νομίζω,
άριστα αποτελέσματα- διότι, ώς έκ τών κάτω εδαφίων τούδε
τοϋ κεφαλαίου προκύπτει, τών άχρι τοϋδε λεχθέντων απο-
τελούντων γενικήν προεισαγωγήν ε'ις το θέμα, ή μεν πλη-
ροφορία τοϋ Στράβωνος εΐναι αληθής και ακριβέστατη, ή
δε τοΰ Πλινίου επιπόλαιος, καίπερ γενικώτερόν πως ακρι-
βής", πλείστα δ' επιστημονικά ωφελήματα προκύπτουσιν έκ
τής μεταθέσεως .τής Δημητριάδος, άπύ τοπογραφικής, ιστο-
ρικής και αρχαιολογικής απόψεως, πλείονα ή ό Ββίοοίΐ
ανέμενε.
Σημειωτέον δ' εν τέλει ότι προ μεν τοϋ Γβ&ΐίβ παρε-
δέχετο ορθώς τήν Δημητριάδα ώς κειμένην έν Παγασαϊς ό
Όοί/ΐϋβΙΙ", Ί'σο:>ς δ' έκ παλαιοτέρας παραδόσεως καΐ πάντες
οι εγχώριοι γεωγράφοι, δήλον ότι ό Μελέτιος, ό Γαζής κλ. 7,
μετ' αυτόν δε μόνος ό ύξυνούστατος Νικόλαος ό ΜάγνηςΝ
είχεν εγείρει αμφιβολίας εναντίον τών κοινώς τότε και
ύπ' αύτοΰ παραδεδεγμένων περί τής θέσεως τής Δημητριά-
δος έπι τοϋ βουνοΰ Γορίτσας- άλλα τούτου αϊ κρίσεις παρέ-
μενον έναντι τοΰ όγκου τοΰ Γθ&ΐίθ ασθενείς και ουδεμίας
ήξιοϋντο προσοχής.
1) Ή αληθής Δημητριάς και αί αληθείς Παγασαί. Ίωλκός. Αίσωνία' "Αναυρος'
Νήλεια' Όρμένιον" Άμφαναί' Κενταυρία.
(Παρένθετοι πίνακες Ζ' και Η')
"Ηδη έν έτει 1909* διέκρινα περίβολον, έξω τοΰ τεί-
χους τών τέως λεγομένων Παγασών έκτεινύμενον, περί ου
έγραψα έν τοις ΙΙρακτ,ικοΐς τοϋ έτους εκείνου σελ. 138•
1.")!) τάδε:
') ΤΓ&νβΙδ ϊη Ν. Οι•. IV 368.
-') Έν Κΐίο 1911 442-44Γ): «υπά (ΙοοΙι Ϊ8ΐ πϊβιηαυά θΐη
Ζ\νοΐίβ1 §θ1ίοηιιηβη; ητατ ΑΓν&ηϊίοριιΙΙοδ ιηβίηί,, Όθΐηβίτϊδδ
ΐηοοβ Λνοΐΐΐ ηΐΐι- ιΐ&δ στρατιωτικόν κέντρον §βν\ΓΘ8βη 8βϊη, λνέίΐι-
Γβηά Η&ηάβΐ ιαηά νβΓίίβΙιι• ιιηά ϋΟΡίΊι&ιιρί ά&δ 8ΐϋάτΪ8θ1ιβ
Γ,θοθπ ίΙΐΓβη δϊΐζ ϊη Ρ&§&δ&β £Θ]1&οί Μίίθη. ϋβΓ δο η&ΐιβ
Πθ^βηάθ (τβά&ηΐνθ: ϋθΐηβΐχϊ&δ ΐβί ηίοΐιτ,θ μρθϊϊθγ &1β βϊη ηβιΙθΓ
Ν&ιηβ ίϋΓ Ρ᧕&8&θ, ϊδί ααοΐι ϊγιιτι ηίοΐιί ^βίνοηιηιβη, οϋ^ΐβϊοΐι
άϊβ δαοΐΐθ οβϊ Ρΐϊηίαδ δθ£&Γ αυθάταοΜίοΙι οβζβιι^ί; ϊβί: ορρί-
άηιτί Ραφαβα, ίάβηι ροβίβα Όβνιβΐ,νίαβ άίβία (IV 29)».
3) Πρ6. άνω σελ. 12 - 1'ϊ- μόνον ό Ιιθ11ίη§(;) έν ΒϋάθοΙίθΓ'8
Οτϊβοΐίβηΐ&ηά 1908 208 έγραψεν δτι τά τείχτ| ταΰτα άνήκουσι τή
Γ' π. Χρ. έκατονταετηρίδι, άλλ' έν αγνοία της μεγάλης σημασίας
της γνώμης αύτοΰ.
') "Ε. ά. 44:5-444: «ΑΐΎ&ηϊΙοριιΙΙοδ' \νβϊίβΓθ υηίβΓ8ΐιο1ιυ.η-
§βη \νβπΙοη ιιηδ ά&ΓίίΟθΓ [ένν. ά&88 άϊθ 8ίααί (Ρ&βαδ&β)
νβΓ§τοδ8θΓί \νοΓάβη ϊδΐ] Ιιοίϊθηΐϋοΐι Αιιίδοΐιΐαδδ ββοβη».
') Λυπούμεθα διότι οι δυο ούτοι τοπογραφικοί πίνακες ένέχουσιν
ου μόνον ορθογραφικά τίνα σφάλματα, οία καί τίνες τών προηγου-
μένων (έν Α' γραπτέον γεωδαιτικδν αντί γαιωδετικόν, κλΐμαξ αντί κλί-
μαξ, Ε άντι Δ, Δ αντί Ε και λογιστέον τά μεν ύφόμετρα εις αγγλι-
κούς πόδας, τήν δε κλίμακα εις μέτρα- έν Β', Γ', Δ' γρ. κλΐμαξ αντί
κλίμαξ' έν Ε' θετέον το σημεΐον τοΰ Βορρά λίαν δεξιώτερον, έν δε
Γ' το αυτό άριστερώτερον έν Ζ' γρ. πύργοι άντι πΰργος, Ε άντι
Δ, Δ άντι Ε και λογιστέον τά μεν υψόμετρα εις μέτρα, τήν δε κλί-
μακα εΐς χιλιόμετρα- έν Η' γρ. "Αλλη Μεριά η Βλαχομαχαλάς άντι
Κατηχώρι, Αίσωνία άντι ΑΊσωνεία και λογιστέον τά υψόμετρα καί
τί]ν κλίμακα ως έν Ζ '), άλλα και ου/ι τελείως ακριβείς κλίμακας, ων
τήν διόρθωσιν άνεγράψαμεν έπ' αυτών. Σημειωτέον δε δτι οί μέλ'
πίν. Α', Γ', Δ', Ζ', Η' έποιήθησαν προχείρως ύπ' έμοΰ, οί δε λοιποί
κατά τάς οδηγίας μου- άλλ' έν τη ύπό ειδικού, άλλ' ουχί δεξιού τε/νί-
του αντιγραφή, μεγεθΰνσει και λιθογραφήσει αυτών, τελεσθείσαις
εσπευσμένως καί κατά τήν άπουσίαν μου, παρεισέφρησαν, ως ε'ικό;,
τά μνημονευθέντα σφάλματα, μή ύπολογισθεισών ακριβώς τών έκ
τής μεταβολής τών μεγεθών προερχομένων μετατροπών τών κλιμά-
κων περί δε τής επανορθώσεως τών ύπ' έμοΰ γενομένων έν τοις
πίναξι τοπογραφικών σφαλμάτων βλ. άνω σελ. 15 σημ. 2, σελ. 16
σημ. 2, σελ. 22 σημ. 1, σελ. 34 σημ. 2, σελ. 38 σημ. 2 καί μάλιστα
σελ. 42 σημ. 1.
δ) Διότι, ώς έκτίθεμεν έν τοις κάτω έδαφ. 2, αί Παγασαί κατά
τήν προϊστορικήν καί άρχαϊκήν περίοδον έ'κειντο δντως τά πολλά
έπι τών ταπεινότερων λόφων τοΰ χώρου, δν ύστερον κατέλαβεν ή
Δημητριάς.
,;) Α ΤοιίΓ 11ιΓου§Ίΐ Ογθθοθ II 87-88.
') «Γεωγραφία παλαιά καί νέα» 1807 Α' 442.
8) Βλ. άνω σελ. 23 σημ. 4- λέγει δε ό Μάγνης έν σελ. 41 τοΰ
εαυτού συγγράμματος «εΐναι απορον πώς δ Στράβων συμπεριέλαβε
μεταξύ τών άποτελεσασών πολιχνών τήν έποίκησιν τής Δημητριάδος
καί τάς Παγασάς, τών όποιων ή περιφέρεια τών τειχών διαρκεί
πεζω βαδίζοντι δύο ώρας!»- καί σελ. 42 «τηλικούτων ούσών τών Πα-
γασών, πώς δ Στράβων τάς συγκαταλέγει μετά τών λοιπών πολιχνών;
Φαίνεται δτι δεν έπεσκέφθη αύτάς έπιτοπίως, άλλ' ακοή έγραψεν». '
Έτνπώϋη τή Ιό- 11- 1!)14.
Α'. ΑΙ άνασκαφαι και ερενναι
άκατάλληλον προς ταύτα κατείχε και χώρον ανεπαρκή• μό-
νον άρα ώς στρατιωτικόν κέντρον 4 - 5 χιλιάδων ανθρώ-
πων έχρησίμευε, και ώς διαμονή ασφαλής δια τοΰτο βασι-
λέων τινών της Μακεδονίας».
Έκ πάντων τούτων προκύπτει δτι διέσεων μεν έκτοτε
την άξιοπιστίαν της αρχαίας παραδόσεως, μάλιστα τοΰ Στρά-
βωνος όνομαστί, ένέμενον δμως εν τη παραδεδεγμένη θεω-
ρία, ην πρώτος ό 1^θ3.1ίβ εξέφρασε ι και πάντες άπεόέξαντο,
περί τοϋ οτι Παγασαϊ μεν ήσαν ή Νοτίως τοϋ σημερινού
Βόλου λίαν μεγάλη και ισχυρώς τετειχισμένη αρχαία πόλις,
Δημητριάς δε ή έπι τοΰ φύσει όχυροϋ βουνού της Γορίτσας,
Ανατολικώς τοϋ Βόλου, λίαν μικράς εκτάσεως, αρκούντως
ισχυρώς επίσης τετειχισμένη αρχαία πύλις.
Ταϋτα λαθών υπ' όψιν ό Κ&Η <Τα1ϊυ8 Βθίοοίΐ -', εθη
περαιτέρω, ταυτίσας τάς Παγασάς μετά της Δημητριάδος-
παραδέχεται δήλα δή ότι τά μεν τείχη των Παγασών έποιή-
θησαν κατά τήν Α' π. Χρ. εκατονταετηρίδα, όπερ και. άλλοι
και εγώ πολλάκις, άλλ' εσφαλμένως, έγράψαμεν :;, ό δε βα-
σιλεύς Δημήτριος έπεκτείνας τήν πόλιν συνώκισε τήν Δη-
μητριάδα εις αύτάς τάς Παγασάς, ας μετωνόμασε Δημη-
τριάδα* ή πληροφορία λοιπόν τοϋ μεν Στράβωνος είναι κατά
τον Ββίοοίΐ εσφαλμένη και ή τυφλή προς αυτήν πίστις εις
πολλάς περιήγαγεν άχρι τοΰδε τους ιστορικούς και αρχαιο-
λόγους πλάνας, τοϋ δε Πλινίου ή μόνη κατ' αυτόν αληθής.
Εξέφρασε δε και άλλας σκέψεις και κρίσεις ό Βθίοοίι
τοσοϋτον διαυγείς και ίσχυράς, ώστε νά μη δύναται τις πε-
ραιτέρω να παραδέχηται μετά μηδεμιάς πιθανότητος ότι
το έπι τοΰ βουνού τής Γορίτσας στόλισμα είναι ή Δημη-
τριάς, προέτρεψε δ' έπι τήν άναμονήν των περαιτέρα) έμών
ερευνών ' προς πλήρη πιστοποίησιν της γνώμης ταύτης.
"Οντως λοιπόν, καίτοι τέως έδίσταζον εις τοιαύτην παρα-
δοχήν, έπιθεβλημένην άλλως τε και υπό τών ανασκαφών και
ερευνών μου, απεφάσισα προ αυτής νά εξερευνήσω λεπτο-
μερέστερον τους τόπους, μή δυνάμενος νά θεωρήσω τοσού-
τον όγκωδώς έσφαλμένην τήν πληροφορίαν τοϋ Στρά6(ο-
νος, εξ ης πάσα περαιτέρω πίστις πρύς τον γεωγράφον
καθίστατο λίαν αμφίβολος- τούτου δ' ένεκα τοϋ φόβου
προσεπάθουν τέως νά εΟρω συμβιβασμόν τίνα τών πραγ-
μάτων προς τήν π/.ηροφορίαν αύτοϋ, παραδεχόμενος κοι-
νάς τάς τύχας τής Δημητριάδος και τών Παγασών, μίαν
δε πράγματι πόλιν αποτελούσας τάς επί τοϋ βουνού τής
«Γορίτσας» και περί τήν θέσιν «Δόντια» αρχαίας πόλεις.
Ή δ' έπι τούτοις έπιφύλαξίς μου αύτη έσχεν, ώς νομίζω,
άριστα αποτελέσματα- διότι, ώς έκ τών κάτω εδαφίων τούδε
τοϋ κεφαλαίου προκύπτει, τών άχρι τοϋδε λεχθέντων απο-
τελούντων γενικήν προεισαγωγήν ε'ις το θέμα, ή μεν πλη-
ροφορία τοϋ Στράβωνος εΐναι αληθής και ακριβέστατη, ή
δε τοΰ Πλινίου επιπόλαιος, καίπερ γενικώτερόν πως ακρι-
βής", πλείστα δ' επιστημονικά ωφελήματα προκύπτουσιν έκ
τής μεταθέσεως .τής Δημητριάδος, άπύ τοπογραφικής, ιστο-
ρικής και αρχαιολογικής απόψεως, πλείονα ή ό Ββίοοίΐ
ανέμενε.
Σημειωτέον δ' εν τέλει ότι προ μεν τοϋ Γβ&ΐίβ παρε-
δέχετο ορθώς τήν Δημητριάδα ώς κειμένην έν Παγασαϊς ό
Όοί/ΐϋβΙΙ", Ί'σο:>ς δ' έκ παλαιοτέρας παραδόσεως καΐ πάντες
οι εγχώριοι γεωγράφοι, δήλον ότι ό Μελέτιος, ό Γαζής κλ. 7,
μετ' αυτόν δε μόνος ό ύξυνούστατος Νικόλαος ό ΜάγνηςΝ
είχεν εγείρει αμφιβολίας εναντίον τών κοινώς τότε και
ύπ' αύτοΰ παραδεδεγμένων περί τής θέσεως τής Δημητριά-
δος έπι τοϋ βουνοΰ Γορίτσας- άλλα τούτου αϊ κρίσεις παρέ-
μενον έναντι τοΰ όγκου τοΰ Γθ&ΐίθ ασθενείς και ουδεμίας
ήξιοϋντο προσοχής.
1) Ή αληθής Δημητριάς και αί αληθείς Παγασαί. Ίωλκός. Αίσωνία' "Αναυρος'
Νήλεια' Όρμένιον" Άμφαναί' Κενταυρία.
(Παρένθετοι πίνακες Ζ' και Η')
"Ηδη έν έτει 1909* διέκρινα περίβολον, έξω τοΰ τεί-
χους τών τέως λεγομένων Παγασών έκτεινύμενον, περί ου
έγραψα έν τοις ΙΙρακτ,ικοΐς τοϋ έτους εκείνου σελ. 138•
1.")!) τάδε:
') ΤΓ&νβΙδ ϊη Ν. Οι•. IV 368.
-') Έν Κΐίο 1911 442-44Γ): «υπά (ΙοοΙι Ϊ8ΐ πϊβιηαυά θΐη
Ζ\νοΐίβ1 §θ1ίοηιιηβη; ητατ ΑΓν&ηϊίοριιΙΙοδ ιηβίηί,, Όθΐηβίτϊδδ
ΐηοοβ Λνοΐΐΐ ηΐΐι- ιΐ&δ στρατιωτικόν κέντρον §βν\ΓΘ8βη 8βϊη, λνέίΐι-
Γβηά Η&ηάβΐ ιαηά νβΓίίβΙιι• ιιηά ϋΟΡίΊι&ιιρί ά&δ 8ΐϋάτΪ8θ1ιβ
Γ,θοθπ ίΙΐΓβη δϊΐζ ϊη Ρ&§&δ&β £Θ]1&οί Μίίθη. ϋβΓ δο η&ΐιβ
Πθ^βηάθ (τβά&ηΐνθ: ϋθΐηβΐχϊ&δ ΐβί ηίοΐιτ,θ μρθϊϊθγ &1β βϊη ηβιΙθΓ
Ν&ιηβ ίϋΓ Ρ᧕&8&θ, ϊδί ααοΐι ϊγιιτι ηίοΐιί ^βίνοηιηιβη, οϋ^ΐβϊοΐι
άϊβ δαοΐΐθ οβϊ Ρΐϊηίαδ δθ£&Γ αυθάταοΜίοΙι οβζβιι^ί; ϊβί: ορρί-
άηιτί Ραφαβα, ίάβηι ροβίβα Όβνιβΐ,νίαβ άίβία (IV 29)».
3) Πρ6. άνω σελ. 12 - 1'ϊ- μόνον ό Ιιθ11ίη§(;) έν ΒϋάθοΙίθΓ'8
Οτϊβοΐίβηΐ&ηά 1908 208 έγραψεν δτι τά τείχτ| ταΰτα άνήκουσι τή
Γ' π. Χρ. έκατονταετηρίδι, άλλ' έν αγνοία της μεγάλης σημασίας
της γνώμης αύτοΰ.
') "Ε. ά. 44:5-444: «ΑΐΎ&ηϊΙοριιΙΙοδ' \νβϊίβΓθ υηίβΓ8ΐιο1ιυ.η-
§βη \νβπΙοη ιιηδ ά&ΓίίΟθΓ [ένν. ά&88 άϊθ 8ίααί (Ρ&βαδ&β)
νβΓ§τοδ8θΓί \νοΓάβη ϊδΐ] Ιιοίϊθηΐϋοΐι Αιιίδοΐιΐαδδ ββοβη».
') Λυπούμεθα διότι οι δυο ούτοι τοπογραφικοί πίνακες ένέχουσιν
ου μόνον ορθογραφικά τίνα σφάλματα, οία καί τίνες τών προηγου-
μένων (έν Α' γραπτέον γεωδαιτικδν αντί γαιωδετικόν, κλΐμαξ αντί κλί-
μαξ, Ε άντι Δ, Δ αντί Ε και λογιστέον τά μεν ύφόμετρα εις αγγλι-
κούς πόδας, τήν δε κλίμακα εις μέτρα- έν Β', Γ', Δ' γρ. κλΐμαξ αντί
κλίμαξ' έν Ε' θετέον το σημεΐον τοΰ Βορρά λίαν δεξιώτερον, έν δε
Γ' το αυτό άριστερώτερον έν Ζ' γρ. πύργοι άντι πΰργος, Ε άντι
Δ, Δ άντι Ε και λογιστέον τά μεν υψόμετρα εις μέτρα, τήν δε κλί-
μακα εΐς χιλιόμετρα- έν Η' γρ. "Αλλη Μεριά η Βλαχομαχαλάς άντι
Κατηχώρι, Αίσωνία άντι ΑΊσωνεία και λογιστέον τά υψόμετρα καί
τί]ν κλίμακα ως έν Ζ '), άλλα και ου/ι τελείως ακριβείς κλίμακας, ων
τήν διόρθωσιν άνεγράψαμεν έπ' αυτών. Σημειωτέον δε δτι οί μέλ'
πίν. Α', Γ', Δ', Ζ', Η' έποιήθησαν προχείρως ύπ' έμοΰ, οί δε λοιποί
κατά τάς οδηγίας μου- άλλ' έν τη ύπό ειδικού, άλλ' ουχί δεξιού τε/νί-
του αντιγραφή, μεγεθΰνσει και λιθογραφήσει αυτών, τελεσθείσαις
εσπευσμένως καί κατά τήν άπουσίαν μου, παρεισέφρησαν, ως ε'ικό;,
τά μνημονευθέντα σφάλματα, μή ύπολογισθεισών ακριβώς τών έκ
τής μεταβολής τών μεγεθών προερχομένων μετατροπών τών κλιμά-
κων περί δε τής επανορθώσεως τών ύπ' έμοΰ γενομένων έν τοις
πίναξι τοπογραφικών σφαλμάτων βλ. άνω σελ. 15 σημ. 2, σελ. 16
σημ. 2, σελ. 22 σημ. 1, σελ. 34 σημ. 2, σελ. 38 σημ. 2 καί μάλιστα
σελ. 42 σημ. 1.
δ) Διότι, ώς έκτίθεμεν έν τοις κάτω έδαφ. 2, αί Παγασαί κατά
τήν προϊστορικήν καί άρχαϊκήν περίοδον έ'κειντο δντως τά πολλά
έπι τών ταπεινότερων λόφων τοΰ χώρου, δν ύστερον κατέλαβεν ή
Δημητριάς.
,;) Α ΤοιίΓ 11ιΓου§Ίΐ Ογθθοθ II 87-88.
') «Γεωγραφία παλαιά καί νέα» 1807 Α' 442.
8) Βλ. άνω σελ. 23 σημ. 4- λέγει δε ό Μάγνης έν σελ. 41 τοΰ
εαυτού συγγράμματος «εΐναι απορον πώς δ Στράβων συμπεριέλαβε
μεταξύ τών άποτελεσασών πολιχνών τήν έποίκησιν τής Δημητριάδος
καί τάς Παγασάς, τών όποιων ή περιφέρεια τών τειχών διαρκεί
πεζω βαδίζοντι δύο ώρας!»- καί σελ. 42 «τηλικούτων ούσών τών Πα-
γασών, πώς δ Στράβων τάς συγκαταλέγει μετά τών λοιπών πολιχνών;
Φαίνεται δτι δεν έπεσκέφθη αύτάς έπιτοπίως, άλλ' ακοή έγραψεν». '
Έτνπώϋη τή Ιό- 11- 1!)14.