DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0076
70
Α'. ΑΙ άνασκαφαί και έ'ρενναι
καί εϊκοσιν, ό δε της Ίωλκοϋ τόπος, έν δδώ κείμενος, της
μεν Δημητριάδος επτά σταδίους διέστηκε, τον δε Όρμενών
τους λοιπούς σταόίονς είχοσο>' κατά ταϋτα ήδύνατό τις καΐ
διά θαλάσσης νά μεταβή εκ Δημητριάδος εις το Όρμένιον,
συντομώτερον ϊσως, αν δε μετέβαινε πεζή, θά διήρχετο δι'
Ίωλκοϋ- προς ταΰτα πάντα και την εξ Ίωλκοϋ άποστασιν
των είκοσι σταδίων, ήτοι 3 72-4 χλμ., ανταποκρίνεται μό-
νον ή έπι τοϋ βουνού Γορίτσας αρχαία πόλις.
Έκεΐ άρα κατά τον Στράβωνα εκείτο το ' Ορμένιον
άλλ', αν ούτως εΐχε το πράγμα, διά τί ύ γεωγράφος ώρισε
τί)ν Δημητριάδα κτιοθεΐσαν μεταξύ Νηλείας και Παγασών,
ουχί δε μεταξύ Ίωλκοϋ και Παγασών, ή τουλάχιστον με-
ταξύ Όρμενίου και Παγασών, ήτοι τόπων ε'ις την όρισθεΐ-
σαν ύπ' αύτοϋ τοϋ ιδίου άποστασιν των επτά ή είκοσι και
επτά σταδίων απεχόντων από της Δημητριάδος; μη ϊσως
και το Όρμένιον ήτο κατεσκαμμένον, ή τόπος απλούς, ως
ή Ίωλκός; "Αλλά περί τούτου ουδέν εΐπε, τουναντίον δε
συναριθμεϊ το . Όρμένιον (ως και την Ίωλκόν) μετά των
πόλεων, εξ ων συνωκίσθη ή Δημητριάς, καΐ προσθέτει ότι
κατά τους εαυτού χρόνους διετηρεϊτο, καλούμενον Όρμίνιον,
καΐ άπαρτίζον μίαν των περιοικίδων της Δημητριάδος1,
οΐαν καΐ ή Ίωλκός αύτη.
Εν έτέρω όμως χωρίω, όπερ παρατίθεμεν εν τη ακο-
λουθώ σημειώσει, ό Στράβων ύποδηλοΐ την Οέσιν τού Όρ-
μενίου πλησίον που της Βοιβηΐδος λίμνης• ταϋτα άποδει-
κνύουσιν ότι ουδέ αυτός εΐχε ασφαλή τίνα γνώσιν περί της
θέσεως αύτοϋ, μη διασαφήσας τάς εαυτού πηγάς και άνα-
κοινώσας μόνον διαφοράν τίνα προφοράς έν τοις εαυτού
χρόνοις, ην δυνάμεθα νά θεωρήσωμεν ϋποπτον, ή τουλάχι-
στον άμφίβολον φαίνεται δε πιθανώτατον ότι ή άβεβαιά-
της αύτη τοϋ γεωγράφου οφείλεται τω έν τω Όμηρικφ
Κατάλογοι τών νεών παρατηρηθέντι ύφ' ημών χάσματί,
περί ου λέγυμεν εύρύτερον κάτα;» έν έδαφ. 2.
Τά άπορηματα όμως ταΰτα αίρονται, έάν ύπολάβωμεν ότι
παοά Στράβωνι υπόκειται εναλλαγή τις έν τη θέσει τών ονο-
μάτων Νήλεια και Όρμένιον έν τω μνημονευθέντι χωρίω,
έρμηνευομένη άλλοις τε καΐ εκ τού ότι ό γεωγράφος έν τη
αναγραφή τών κατά την Θεσσαλίαν ήντλησεν εκ πολλών
δλλων πηγών, μάλιστα εκ τού Άρτεμιδώρον, Δημητρίον, Ιερω-
νύμου, μη έπισκε/ψάμενος, ή τουλάχιστον μη διερευνήσας
λεπτομερώς την χώραν ταύτην αυτός2• διότι το Όρμένιον
!) Θ' 438 18 «τό μεν οΰν Όρμένιον νΰν Όρμίνιον καλείται,
εστί δ' ύπο τω Πηλίω κώμη κατά τον ΤΙαγαοιτικόν κόλττον τών
συνφκισμένων εϊ,ς την Δημητριάδα πόλεων, . . . τών περιοικίδων ην
της Δημητριάδος και αυτό τό Όρμένιον*• ήτο άρα σχεδόν παρά-
λιος πόλις τό Όρμένιον και διετήρει, ώς και ή Ίωλκός, αριθμόν τίνα
κατοίκων κατά τους ολίγον π. Χρ. χρόνους.
2) Πρβ. Θ' 433 4• 443• 436 5 «έν δε τω κόλπω (ενν. τω Πα-
γασιτικώ) φησίν (ενν. Αρτεμίδωρος) είναι την Κικΰννηθον νήσον και
πολίχνην όμώνυμον»• ό διελθών τό στόμιον τοΰ Παγασιτικοΰ προς
ερευναν θά εβλεπεν αυτός την νήσον, ήτις νΰν καλείται Παλαιά Τρίκ-
κερι (βλ. Πρακτικά 1910 227-229)• ταύτη παράκειται έτερα έλάσ-
σων τρία δ^ έ'τερα νησίδια ϋπάρχουσιν έν τω κόλπω τό μεν προ
τής Νέας Μιντζέλας, "Αγιος Νικόλαος νΰν καλούμενον, τά δέ κατά
τό \Ανατολικώτατον άκρον τοΰ κόλπου, ό Άλατάς και ή Πρασοΰδα
(βλ. Πρακτικά 1910 218 και Άργ. Έφημ. 1911 245 Δ')• ταΰτα και ει
τι έ'τερον φαίνεται δτι ωνομάζοντο Λώς, Ευθεία, Γερόντια, Σκάνδειρα
κατά Στέφ. Βνζάντ. (εκ τοΰ Αρτεμιδώρου επίσης, ή Λώς) και Πλί-
νιον Ν. Η. Δ' 72 (αί λοιπαί). Περί δέ τών σκοπέλων Πυρράς και
Δευκαλίωνος, παρά τό άκρωτήριον «Αγκίστρι» τών Άμφανών κειμέ-
νων, βλ. παρένθ. πίν. Η'. Μάλιστα δ' εκ τοΰ χωρίου 438 18 «ανάγκη
δέ και την Βοιβηΐ'δα λίμνην είναι πλησίον (ενν. τω Όρμενίω), επειδή
και ή Βοίδη τών περιοικίδων ην τής Δημητριάδος και αυτό τό
Όρμένιον» καθίσταται δήλον δτι ό ίδών τους τόπους ουδέποτε ήδυ-
νατο νά εϊπτ] δτι ή νϋν «Κάρλα» κείται πληαίον τών νΰν «Λε-
άναφέρεται ηδη ύπό τού Όμηρου και μετέπειτα ώς σημαν-
τική πόλις τής μυκηναίας λεγομένης περιόδου, έν άπάση δέ
τή ύπό τω Πηλίω παρά τον Παγασιτικόν κόλπον χώρα εϋρο-
μεν διά καθαρώς πολυγωνικών 8, ισχυρών καΐ ευδιάκριτων
τειχών άρχαίαν τετειχισμένην άξιόλογον πόλιν τήν ολίγον
υπέρ τά νΰν Λεχώνια, έν θέσει Νεβεστίκη κειμένην, ης
ύπέρκειται έτερα ιστορικής περιόδου1, ακριβώς ή ύπό τοΰ
βασιλέως Δημητρίου συνοικισθεΐσα εις τήν Δημητριάδα.
Ούτω λοιπόν νομίζομεν ότι Νήλεια μέν εΐναι ή επί τοϋ
βουνού Γορίτσας μικρά πόλις, Όρμένιον δέ ή έπι τού λό-
ΟοΛ»> 1α3,'
Είκών 90- Πρόχειρον διάγραμμα της Οέσεω; κα'ι τριπλού περιβόλου
αρχαϊκών τειχών τών Άμφανων.
φου Νεβεστίκη- τάς δέ Άμφανάς, ών ή θέσις έξ άλλων πη-
γών εΐναι βεβαία "' και τά. τείχη ευδιάκριτα (είκών 90),
νωνίων» ή τής «Γορίτσας»1 τουναντίον έν 4;>(> 15 λέγων δτι «ή δέ
Βοιβηΐς λίμνη ηληοιάζει μέν ταΐς Φεραΐς, συνάπτει δέ και τοις άπο-
λήγουσι τοϋ Πηλίου πέρασι και τής Μαγνησίας» εκφράζει αληθέ-
στατα τους τόπους• βεβαίως ένταΰθα μέν ήντλησεν έξ ασφαλούς πη-
γής, έν δέ τω προηγούμενο) χωρίω ή ακολουθεί έπισφαλεΐ τινί
πηγή ή εικάζει αυτός έν ουχί σαφεΐ γνώσει τών τόπων, οΰδ' ες
αυτοψίας.
3) Πολυγωνικά είναι και τών Γλαφυρών τά τείχη, ένθα ο Μβ-
ΖΪβΤβα ΑΓθ1ΐϊνβ8 βία III 1854 191-193 τίθησι τό ~Όρμένιον δλως
άπιθάνως' διότι ή πόλις αϋτη δεν είναι «υπό τω Πηλίω», οΰτε
«κατά τον Παγασιτικόν κόλπον», οΰτε «διέστηκεν Ίωλκοϋ σταδίους
εϊκοσιν», αλλά τριπλασίους" άλλ' έπλανήθη ό ΜβζϊβΓθδ υπό τοΰ έν
τή προηγουμένη σημειώσει παρατεθέντος ετέρου χωρίου τοΰ Στρά-
βωνος.
4) Αυτός ό Στράβων διεξετάζει τά περί Όρμενίου πολλά υπό
Όμηρου και άλλων λεγόμενα ε. ά. 438-439• περί δέ τών έν «Νε-
βεστίκη» καί περαιτέρω ερειπίων έγράψαμεν έν τοις Πρακτικοί;
19Κ» 211-212• ό εκεί μνημονευόμενος τύμβος καί τό άνάκτορον
δύναται νά σχετισθή προς επίγραμμα τι, δπερ φέρεται ώς κεχα-
ραγμένον «επί τοϋ τάφου Εΰρυπΰλου, κειμένου έν Όρμενίφ:
πάτρί] έν ' Ορμενίω Εύαίμονος άγλαον υϊδν
Ενρνπυλον κρύπτει δακρνόεσαα κόνις»,
δηλοΰν περισωθεΐσαν παρά τοις άρχαίοις τής ιστορικής περιόδου
πάλαιαν παράδοσιν περί σημαντικοΰ έκεΐ τάφου τής μυκηναίας
περιόδου• τό δ1 επίγραμμα, δν βεβαίως πεπλασμένον ύπό τίνος λο-
γίου, εΰρομεν έν τοις άποσπάσμασι τοΰ Αριστοτέλους αριθμ. 596'
1576α 19 τής Βερολινείου εκδόσεως.
°) Παρά τω λεγομένω Σκυλάκι έν περίπλω κεφ. 6ί> υπόκει-
ται τις πηγή αρχαιότερα τής κτίσεως τής Δημητριάδος• διότι αΰτη
Α'. ΑΙ άνασκαφαί και έ'ρενναι
καί εϊκοσιν, ό δε της Ίωλκοϋ τόπος, έν δδώ κείμενος, της
μεν Δημητριάδος επτά σταδίους διέστηκε, τον δε Όρμενών
τους λοιπούς σταόίονς είχοσο>' κατά ταϋτα ήδύνατό τις καΐ
διά θαλάσσης νά μεταβή εκ Δημητριάδος εις το Όρμένιον,
συντομώτερον ϊσως, αν δε μετέβαινε πεζή, θά διήρχετο δι'
Ίωλκοϋ- προς ταΰτα πάντα και την εξ Ίωλκοϋ άποστασιν
των είκοσι σταδίων, ήτοι 3 72-4 χλμ., ανταποκρίνεται μό-
νον ή έπι τοϋ βουνού Γορίτσας αρχαία πόλις.
Έκεΐ άρα κατά τον Στράβωνα εκείτο το ' Ορμένιον
άλλ', αν ούτως εΐχε το πράγμα, διά τί ύ γεωγράφος ώρισε
τί)ν Δημητριάδα κτιοθεΐσαν μεταξύ Νηλείας και Παγασών,
ουχί δε μεταξύ Ίωλκοϋ και Παγασών, ή τουλάχιστον με-
ταξύ Όρμενίου και Παγασών, ήτοι τόπων ε'ις την όρισθεΐ-
σαν ύπ' αύτοϋ τοϋ ιδίου άποστασιν των επτά ή είκοσι και
επτά σταδίων απεχόντων από της Δημητριάδος; μη ϊσως
και το Όρμένιον ήτο κατεσκαμμένον, ή τόπος απλούς, ως
ή Ίωλκός; "Αλλά περί τούτου ουδέν εΐπε, τουναντίον δε
συναριθμεϊ το . Όρμένιον (ως και την Ίωλκόν) μετά των
πόλεων, εξ ων συνωκίσθη ή Δημητριάς, καΐ προσθέτει ότι
κατά τους εαυτού χρόνους διετηρεϊτο, καλούμενον Όρμίνιον,
καΐ άπαρτίζον μίαν των περιοικίδων της Δημητριάδος1,
οΐαν καΐ ή Ίωλκός αύτη.
Εν έτέρω όμως χωρίω, όπερ παρατίθεμεν εν τη ακο-
λουθώ σημειώσει, ό Στράβων ύποδηλοΐ την Οέσιν τού Όρ-
μενίου πλησίον που της Βοιβηΐδος λίμνης• ταϋτα άποδει-
κνύουσιν ότι ουδέ αυτός εΐχε ασφαλή τίνα γνώσιν περί της
θέσεως αύτοϋ, μη διασαφήσας τάς εαυτού πηγάς και άνα-
κοινώσας μόνον διαφοράν τίνα προφοράς έν τοις εαυτού
χρόνοις, ην δυνάμεθα νά θεωρήσωμεν ϋποπτον, ή τουλάχι-
στον άμφίβολον φαίνεται δε πιθανώτατον ότι ή άβεβαιά-
της αύτη τοϋ γεωγράφου οφείλεται τω έν τω Όμηρικφ
Κατάλογοι τών νεών παρατηρηθέντι ύφ' ημών χάσματί,
περί ου λέγυμεν εύρύτερον κάτα;» έν έδαφ. 2.
Τά άπορηματα όμως ταΰτα αίρονται, έάν ύπολάβωμεν ότι
παοά Στράβωνι υπόκειται εναλλαγή τις έν τη θέσει τών ονο-
μάτων Νήλεια και Όρμένιον έν τω μνημονευθέντι χωρίω,
έρμηνευομένη άλλοις τε καΐ εκ τού ότι ό γεωγράφος έν τη
αναγραφή τών κατά την Θεσσαλίαν ήντλησεν εκ πολλών
δλλων πηγών, μάλιστα εκ τού Άρτεμιδώρον, Δημητρίον, Ιερω-
νύμου, μη έπισκε/ψάμενος, ή τουλάχιστον μη διερευνήσας
λεπτομερώς την χώραν ταύτην αυτός2• διότι το Όρμένιον
!) Θ' 438 18 «τό μεν οΰν Όρμένιον νΰν Όρμίνιον καλείται,
εστί δ' ύπο τω Πηλίω κώμη κατά τον ΤΙαγαοιτικόν κόλττον τών
συνφκισμένων εϊ,ς την Δημητριάδα πόλεων, . . . τών περιοικίδων ην
της Δημητριάδος και αυτό τό Όρμένιον*• ήτο άρα σχεδόν παρά-
λιος πόλις τό Όρμένιον και διετήρει, ώς και ή Ίωλκός, αριθμόν τίνα
κατοίκων κατά τους ολίγον π. Χρ. χρόνους.
2) Πρβ. Θ' 433 4• 443• 436 5 «έν δε τω κόλπω (ενν. τω Πα-
γασιτικώ) φησίν (ενν. Αρτεμίδωρος) είναι την Κικΰννηθον νήσον και
πολίχνην όμώνυμον»• ό διελθών τό στόμιον τοΰ Παγασιτικοΰ προς
ερευναν θά εβλεπεν αυτός την νήσον, ήτις νΰν καλείται Παλαιά Τρίκ-
κερι (βλ. Πρακτικά 1910 227-229)• ταύτη παράκειται έτερα έλάσ-
σων τρία δ^ έ'τερα νησίδια ϋπάρχουσιν έν τω κόλπω τό μεν προ
τής Νέας Μιντζέλας, "Αγιος Νικόλαος νΰν καλούμενον, τά δέ κατά
τό \Ανατολικώτατον άκρον τοΰ κόλπου, ό Άλατάς και ή Πρασοΰδα
(βλ. Πρακτικά 1910 218 και Άργ. Έφημ. 1911 245 Δ')• ταΰτα και ει
τι έ'τερον φαίνεται δτι ωνομάζοντο Λώς, Ευθεία, Γερόντια, Σκάνδειρα
κατά Στέφ. Βνζάντ. (εκ τοΰ Αρτεμιδώρου επίσης, ή Λώς) και Πλί-
νιον Ν. Η. Δ' 72 (αί λοιπαί). Περί δέ τών σκοπέλων Πυρράς και
Δευκαλίωνος, παρά τό άκρωτήριον «Αγκίστρι» τών Άμφανών κειμέ-
νων, βλ. παρένθ. πίν. Η'. Μάλιστα δ' εκ τοΰ χωρίου 438 18 «ανάγκη
δέ και την Βοιβηΐ'δα λίμνην είναι πλησίον (ενν. τω Όρμενίω), επειδή
και ή Βοίδη τών περιοικίδων ην τής Δημητριάδος και αυτό τό
Όρμένιον» καθίσταται δήλον δτι ό ίδών τους τόπους ουδέποτε ήδυ-
νατο νά εϊπτ] δτι ή νϋν «Κάρλα» κείται πληαίον τών νΰν «Λε-
άναφέρεται ηδη ύπό τού Όμηρου και μετέπειτα ώς σημαν-
τική πόλις τής μυκηναίας λεγομένης περιόδου, έν άπάση δέ
τή ύπό τω Πηλίω παρά τον Παγασιτικόν κόλπον χώρα εϋρο-
μεν διά καθαρώς πολυγωνικών 8, ισχυρών καΐ ευδιάκριτων
τειχών άρχαίαν τετειχισμένην άξιόλογον πόλιν τήν ολίγον
υπέρ τά νΰν Λεχώνια, έν θέσει Νεβεστίκη κειμένην, ης
ύπέρκειται έτερα ιστορικής περιόδου1, ακριβώς ή ύπό τοΰ
βασιλέως Δημητρίου συνοικισθεΐσα εις τήν Δημητριάδα.
Ούτω λοιπόν νομίζομεν ότι Νήλεια μέν εΐναι ή επί τοϋ
βουνού Γορίτσας μικρά πόλις, Όρμένιον δέ ή έπι τού λό-
ΟοΛ»> 1α3,'
Είκών 90- Πρόχειρον διάγραμμα της Οέσεω; κα'ι τριπλού περιβόλου
αρχαϊκών τειχών τών Άμφανων.
φου Νεβεστίκη- τάς δέ Άμφανάς, ών ή θέσις έξ άλλων πη-
γών εΐναι βεβαία "' και τά. τείχη ευδιάκριτα (είκών 90),
νωνίων» ή τής «Γορίτσας»1 τουναντίον έν 4;>(> 15 λέγων δτι «ή δέ
Βοιβηΐς λίμνη ηληοιάζει μέν ταΐς Φεραΐς, συνάπτει δέ και τοις άπο-
λήγουσι τοϋ Πηλίου πέρασι και τής Μαγνησίας» εκφράζει αληθέ-
στατα τους τόπους• βεβαίως ένταΰθα μέν ήντλησεν έξ ασφαλούς πη-
γής, έν δέ τω προηγούμενο) χωρίω ή ακολουθεί έπισφαλεΐ τινί
πηγή ή εικάζει αυτός έν ουχί σαφεΐ γνώσει τών τόπων, οΰδ' ες
αυτοψίας.
3) Πολυγωνικά είναι και τών Γλαφυρών τά τείχη, ένθα ο Μβ-
ΖΪβΤβα ΑΓθ1ΐϊνβ8 βία III 1854 191-193 τίθησι τό ~Όρμένιον δλως
άπιθάνως' διότι ή πόλις αϋτη δεν είναι «υπό τω Πηλίω», οΰτε
«κατά τον Παγασιτικόν κόλπον», οΰτε «διέστηκεν Ίωλκοϋ σταδίους
εϊκοσιν», αλλά τριπλασίους" άλλ' έπλανήθη ό ΜβζϊβΓθδ υπό τοΰ έν
τή προηγουμένη σημειώσει παρατεθέντος ετέρου χωρίου τοΰ Στρά-
βωνος.
4) Αυτός ό Στράβων διεξετάζει τά περί Όρμενίου πολλά υπό
Όμηρου και άλλων λεγόμενα ε. ά. 438-439• περί δέ τών έν «Νε-
βεστίκη» καί περαιτέρω ερειπίων έγράψαμεν έν τοις Πρακτικοί;
19Κ» 211-212• ό εκεί μνημονευόμενος τύμβος καί τό άνάκτορον
δύναται νά σχετισθή προς επίγραμμα τι, δπερ φέρεται ώς κεχα-
ραγμένον «επί τοϋ τάφου Εΰρυπΰλου, κειμένου έν Όρμενίφ:
πάτρί] έν ' Ορμενίω Εύαίμονος άγλαον υϊδν
Ενρνπυλον κρύπτει δακρνόεσαα κόνις»,
δηλοΰν περισωθεΐσαν παρά τοις άρχαίοις τής ιστορικής περιόδου
πάλαιαν παράδοσιν περί σημαντικοΰ έκεΐ τάφου τής μυκηναίας
περιόδου• τό δ1 επίγραμμα, δν βεβαίως πεπλασμένον ύπό τίνος λο-
γίου, εΰρομεν έν τοις άποσπάσμασι τοΰ Αριστοτέλους αριθμ. 596'
1576α 19 τής Βερολινείου εκδόσεως.
°) Παρά τω λεγομένω Σκυλάκι έν περίπλω κεφ. 6ί> υπόκει-
ται τις πηγή αρχαιότερα τής κτίσεως τής Δημητριάδος• διότι αΰτη