DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0079
72
Α'. ΑΙ άναακαφαι και έ'ρενναι
μολογία τοϋ ονόματος, ην φαίνεται οτι πρώτος προετεινεν
ό γεωγράφος Δημήτριος ό Σκήψιος, εκ τοϋ «πηγαΐς περιρ-
οεΐσθαι τους τόπους» ', είναι, γραμματικώς εσφαλμένη 2' έμοί
δε φαίνεται ετι πιθανωτέρα ή εκ τοϋ ?ιά^ασα=σφΰρα, η εκ
τοϋ πάγος =: λόφος ετυμολογία ::.
Σημειωτέον δε ότι κατά την γενικήν σχεδόν παρά τοις
άρχαίοις άντίληψιν θά εθεωρείτο καί τις ήρως οικιστής της
πόλεως, οίος αναφέρεται, ομωνύμων τουλάχιστον ταΐς ΓΙα-
^'αααϊς, ό Πάγασος, εις των "Υπερβορείων, σχετιζόμενος προς
την ϊδρυσιν χρι/στηρίον τοϋ Απόλλωνος εν Δελφοΐς υπό
τίνος παλαιάς ποιήτριας Βιονς '.
"Ισως δ' ετι αϊ λέξεις αύται έχουσί τίνα συγγένειαν προς
τήν Πήάασον •"', ούσαν όνομα, πόλεως περίφημου κατά την
Τρωάδα* ταύτην μετά της Λνρνησσον καί Θήβης αναφέρε-
ται εν τοις Όμηρικοϊς έπεσιν ότι έπόρθησεν ό Άχιλλεύς•
επειδή δε άλλαχοΰ6 ηκασα ότι Θήβη είναι αί κατόπιν Φθιώ-
τιόες θήβαι, καί έτι περαιτέρω ότι παρ' Όμήρφ ύπάρχουσι
παραδόσεις τοπικών εν Θεσσαλία πολέμων, διατηρηθεΐσαι εν
ταΐς όμωνύμοις άποικίαις, νομίζω ότι περί το 1500 π. Χρ.
οί κατέχοντες τήν Φάρσαλον και το έπίνειον αυτής Άλον
έπήγαγον κατά τών πλησιοχώρων, αντιζήλων πόλεων και
επινείων, πόλεμον, καί έξεπόρθησαν τάς Θήβας ταύτας, έτι
δε τήν παρά το νΰν «Περσουφλί» προμυκηναίαν πόλιν
(= Λνρνησσον) καί τάς Παγασάς ταύτας (^=ζ1Ίήδασον), έξα-
ναγκάσαντες τους κατοίκους νά τραπώσιν εις Άσίαν συνη-
θέσταται δε τότε ήσαν αί μεταστάσεις τών λαών 7.
βλ. κάτω μετ' ου πο/.ΰ)' Υσως τοΰτο έκαλεΐτο εΐδικώτερον Παγασαί
μετά τοϋ όρμου τών ναυπηγιών. Πάρα Στεφ. τω Βυζ. υπάρχει πληρο-
φορία, καθ'ήν το παράλιον τοΰτο τμήμα έκαλεΐτο Ακτή «..εστί καί
'Ακτή Μαγνησίας, άφ'ής "Ακτιος καί Επάκτιος Απόλλων τιμάται»•
άλλ' ύποπτεΰω οτι το τελευταΐον δνομα είναι μάλλον πλάσμα προς
Ιρμηνείαν τοΰ επωνύμου τοΰ θεοΰ.
') Στράβ. ε. ά. «οι δέ πιθανώτερον ηγούνται τοΰνομα τω τόπω
τεθήναι τοΰτο από τών πηγών, αϊ πολλαί τε καί δαψιλεΐς ρέουσι '
ομοίως το .1/. Έτυμ. IV 187Γ Εύατάθ. ε. η: Σχολ. εις Απόλλων.
ε. ά. καί Ήσύχ. ό δέ Σκήψιος από τοΰ πηγάϊς περιρρέεσθαι τους
τόπους». Αί πηγαί αύται θεωροΰνται θερμαί, εχουσαι ΰδωρ γλυκύ παρ
'Λθην. Β' 4;!α (εκ τοΰ Θεοφράστου) καί τών θερμών δ'εκ φύσεως
υδάτων ενια γλυκέα εστίν, ως τα .... περί Παγασάζν παρά ΤΙλινΙφ
ομω; λέγεται άκριβέστερον (Ν. Η. ΛΑ'76) ΐθΐ'ΐιιιί ({ΐιάΐβιτι (ενν.
8αΙβηι) θί Οίΐΐίιΐί Ϊ011ΙΘ8, 8ΚΊΐΙ Ρ&£"&8&θί- άλλα νΰν αί πηγαί αύ-
ται (βλ. άνω σελ. Π) δεν είναι θερμαί, άλλ', ως πάσα πηγή κοινή,
ψυχραί μεν το θέρος, χλιαραί δέ τον χειμώνα, οΰτε γλυκύ ΰδωρ,
άλλ' υφάλμυρον, πόσιμον άποδίδουσιν έ'τεραι δ' εν τοις τόποις τού-
τοις δεν ύπάρχουσι.
'-) Διότι αμφότερα τά δίχρονα τοΰ «Παγασαί» είναι βραχέα-
πρβ. Ήσίοδ. Άσπ. 70" Άγαθίαν Παλατ. Άνθ. Δ' 3 66 καί "Απόλλων.
Άργ. Α' 238" 318* 411•-524" Δ' 17 7 ί»- οΰτως άρα παριωνίζει ό τήν
επιστολήν τοΰ Ιπποκράτους πλάσας εν ΕρΪ8ίθ1θ§Γ. Οτ. (ϋϊάοί)
σελ. 316, λέγων «άδελφεόν δέ τύν έμόν Δράκοντα εκ Πηγασέών όρ-
μηθέντα», άφ'ου ήδη ό Ήρόδ. εν Ζ' 1ί);5 έγραψε Παγασέων.
8) Ήονχ. (κατ'έμήν διόρθωσιν) «πάγασα (οΌχί πάγανα)" σφϋρα
(ή σφνρά' πρβ. αΰτοΰ: σφυρά" τών ορών τά επίπεδα καί κατώτατα) ■•
«πάγασα' σφΰρα (ουχί θΰρα) καί Παγασαί».
4) Παρά Πανσαν. Γ 5, 8 «ένθα το ι έΰμνηστον χρηστήριον έκ-
τελέσαντο | παίδες Ύπερβορέων Πάγασος καί δΐος 'Αγυιεύς».
δ) Ή δκιφορά τοΰ δευτέρου καί τρίτου γράμματος δεν δύναται
νά ληφθή ύπ' δψιν εν ούτωσί παλαιαΐς λέξεσιν, έχοΰσαις διαλεκτι-
κούς τύπους• ό Πήγασος δεν σχετίζεται ύπό τών αρχαίων προς τους
τόπους τούτους.
β) Βλ. Πρακτικά 1908 194-198 καί άνω σελ. 9.
') Πρβ. θονκνδ. Α' '2 'Λ «μάλιστα δέ τής γής ή αρίστη αΐεί
τάς μεταβολάς τών οικητόρων εΐχεν, η τε νΰν Θεσσαλία καλούμενη
κτλ.»" Στράβ. Θ' 440 21 «έοίκασιν ουν δια τάς συνεχείς μεταστά-
σεις καί έξαλλάξεις τών πολιτειών καί έπιμείξεις συγχεΐν και τά ονό-
ματα καί τά έθνη, ώστε τοις νΰν έσθ'δτε άπορίαν παρέχειν».
Ούτως άρα οί ηττημένοι ίδρυσαν ομώνυμους συνοικι-
σμούς εν Τρφάδι καί Κιλικία, συνεπιφέροντες τάς διηγή-
σεις περί τής τών μητροπόλεων καταστροφής- άλλα καί προς
τούτους συνέπεσε κατά τά Τρωικά νά πολεμήσωσιν οί "Ελ-
ληνες ύπό τον Αχιλλέα, άπόγονον τών πορθητών εκείνων
προς ομοίους τών διωχθέντων εκείθεν ταϋτα, συμπλησια-
σθέντα, απετέλεσαν τι σύνολον εν ταΐς λα'ίκαΐς παραδόσεσι
καί τοις ασμασιν, ουχί άηθες ουδέ σήμερον, ούτω δέ μετεδό-
θησαν ώς εν τι ύπό τοΰ Όμηρου- σημειωτέον δέ ότι όμοιος
φυσικός ανταγωνισμός τών τε περί τήν Φάρσαλον, τήν Λά-
ρισαν καί τάς Φεράς μετά τών επινείων Άλου, Θηβών, Πα-
γασών καί αυτών τούτων προς (Χλληλα, συνέβη πολλάκις
καθ' άπασαν τήν ίστορικήν περίοδον μέχρι τών ολίγον άφ'
ημών άφισταμένων χρόνων8.
Έξηρτώντο (V έμφανάις αί Παγασαί τών περιόδων τού-
των, ώς εκ τής ύπό Ίωλκίων ναυπηγήσεως τής Άργοϋς
ε'ικάζομεν!ι καί εκ τοϋ επί τοϋ Κάστρου τοϋ Βόλου συνοι-
κισμού, εν συγκρίσει προς τους τών πέριξ αύτοϋ μέχρι Σέσ-
κλου άνευρεθέντων ομοίων, καί τών μεγάλων θολωτών και
άλλων τάφων, εν οΐς προεξάρ'χουσιν οί τής Ίωλκοϋ, συμπε-
ραίνομεν, εκ τής περίφημου ταύτης πόλεως, έ'δρας μεγίστου,
κραταιού καί πολυχρονίου βασιλικού γένους, αποτελούσης
το κέντρον, ήτοι τήν πρωτεύουσαν της /(όρας, εν ή ήσαν
τά πολίσματα ταϋτα, καί ήτις φαίνεται ότι έκαλεΐτο ποτέ
ΑΙμονία 10- καί σήμερον ύ «Ταρσανάς» καί αί πέριξ κώμαι
είναι εξαρτήματα τοϋ Βόλου.
"Αν κατά τάς μνημονευθείσας περιόδους ήτύ πως τετει-
χισμένη ή τοιαύτη πόλις τών Παγασών, δεν δυνάμεθα νά
γινώσκωμεν νύν ασφαλώς- διότι ούτε εύρεΐαι άνασκαφαΐ
έγένοντο εκεί προς τούτο άχρι τοΰδε, ούτε εΰκολον ήτο νά
περισωθώσι τοιαύτα ασθενή τειχίσματα άφ' ού επί τών αυ-
τών τόπων συνέπεσαν αϊ τε άρχαϊκαί Παγασαί καί μάλιστα
ή κατά τους πρώτους χρόνους τών Διαδόχων κτισθεΐσα και
κατόπιν κατά τους Χριστιανικούς και Βυζαντιακούς διαστρα-
φεΐσα Δημητριάς καί τά μετέπειτα άχρι τών σημερινών χρό-
νων ίδρυθέντα νεώτερα κτίσματα- μόνον επί τοϋ βουνού τής
βέσης ακροπόλεως τής Δημητριάδος άνεφάνησαν δι' ανα-
σκαφών ϊχνη ασθενούς τειχισμοΰ τής νεολιθικής περιόδου,
ομοίου τοις εν Διμηνίφ καί Σέσκλω ".
Άλλ' ή ϋπαρξις ποικιλωτάτων τάφων, καί κτερισμάτων
εν διασπορά, τών περιόδων τούτων, οΐτινες ευρέθησαν καί
ύπάρχουσιν έτι καθ' δλην τήν Βόρειον άκτήν μέχρι που τής
θέσεως Άγιος Ηλίαςι2, καίπερ διατεταραγμένοι καί ανα-
μεμιγμένοι μετά τάφων τής "Ρωμαϊκής καί μάλιστα τής
Βυζαντιακής περιόδου, καθ' ους είχε συσταλή ισχυρώς ή
8) Βλ. άνω σελ. 63- πρβ. κάτω τά εν τέλει τοϋ έδαφ. :>.
'■') Οΰτίΰς άρα ό ΑηΙοηίη Ροΐάΐί (πρβ. άνω σελ. 69 σημ. 2) μά-
την προσπαθεί νά μετατόπιση τήν Ίωλκον εις τάς Παγασάς εν έπι-
πιστολη αύτοΰ προς τον εν 'Αλμυρώ έπιμελητήν αρχαιοτήτων Ν.
Γιαννόπουλλον, άνακοινώσαντά μοι άντίγραφον αυτής.
10) Τοΰτο συνάγομεν εκ τοΰ Απόλλων. 'Αργ. Γ' 1089 κ. έ.- ό
ποιητής ούτος φαίνεται λογίως μελετήσας τους τόπους καί τήν ίστο-
ρίαν αυτών εν Α' 317-318 νοεί τάς Παγασάς καί τήν Ίωλκον ώς
έ'ν τι αποτελούσας, εν δέ Α' 238 καί 906 αποκαλεί τάς μεν Πα-
γασάς Μαγνήτώας, τήν δέ Ίωλκον Πΐλααγίδα, καίτοι από τοϋ 700-
,')00 π. Χρ. περίπου ήσαν αντιθέτως, ή μεν Ίωλκός Μαγνήτις, αί δέ
Παγασαί ΠελΜογικαί, άφ' ων καί ό κόλπος καλείται ενίοτε Πελά-
σγιος ή Πελασγικός- όμοίαν αντίληψιν εκφράζει ό Άγαθίας ε. ά.,
επονομάζω ν τον Ιάσονα ήροχι Παγααάϊον ό δέ Όδίδ. εν Ηθγ. ι.-'
?Λό έποίησεν εν Παγασαΐς καί ιερόν τοΰ Ιάσονος.
η) Βλ. άνω είκ. 24' 4(> 42. Δέν κατέστη όλως σαφές, άν τά ευ-
ρεθέντα τοιχάρια (Πρακτ. 1909 149-150• 1ί»1^ 161-160) είναι υπό-
λοιπα τείχους ή οικίσκων νεολιθικών πιθανώς είναι αμφοτέρων.
12) Βλ. Πρακτικά 1906 123-Ί«.»08 212-214- 1912 173-174• Θεσ-
σαλ. Μνημ. Ι σελ. 66' Π. "Αποστο/.ίδην αί Παγασαί σελ. ο.'ϊ κ. έ..
Έτυτιώΰη τΓ, 12• 1' 1915.
Α'. ΑΙ άναακαφαι και έ'ρενναι
μολογία τοϋ ονόματος, ην φαίνεται οτι πρώτος προετεινεν
ό γεωγράφος Δημήτριος ό Σκήψιος, εκ τοϋ «πηγαΐς περιρ-
οεΐσθαι τους τόπους» ', είναι, γραμματικώς εσφαλμένη 2' έμοί
δε φαίνεται ετι πιθανωτέρα ή εκ τοϋ ?ιά^ασα=σφΰρα, η εκ
τοϋ πάγος =: λόφος ετυμολογία ::.
Σημειωτέον δε ότι κατά την γενικήν σχεδόν παρά τοις
άρχαίοις άντίληψιν θά εθεωρείτο καί τις ήρως οικιστής της
πόλεως, οίος αναφέρεται, ομωνύμων τουλάχιστον ταΐς ΓΙα-
^'αααϊς, ό Πάγασος, εις των "Υπερβορείων, σχετιζόμενος προς
την ϊδρυσιν χρι/στηρίον τοϋ Απόλλωνος εν Δελφοΐς υπό
τίνος παλαιάς ποιήτριας Βιονς '.
"Ισως δ' ετι αϊ λέξεις αύται έχουσί τίνα συγγένειαν προς
τήν Πήάασον •"', ούσαν όνομα, πόλεως περίφημου κατά την
Τρωάδα* ταύτην μετά της Λνρνησσον καί Θήβης αναφέρε-
ται εν τοις Όμηρικοϊς έπεσιν ότι έπόρθησεν ό Άχιλλεύς•
επειδή δε άλλαχοΰ6 ηκασα ότι Θήβη είναι αί κατόπιν Φθιώ-
τιόες θήβαι, καί έτι περαιτέρω ότι παρ' Όμήρφ ύπάρχουσι
παραδόσεις τοπικών εν Θεσσαλία πολέμων, διατηρηθεΐσαι εν
ταΐς όμωνύμοις άποικίαις, νομίζω ότι περί το 1500 π. Χρ.
οί κατέχοντες τήν Φάρσαλον και το έπίνειον αυτής Άλον
έπήγαγον κατά τών πλησιοχώρων, αντιζήλων πόλεων και
επινείων, πόλεμον, καί έξεπόρθησαν τάς Θήβας ταύτας, έτι
δε τήν παρά το νΰν «Περσουφλί» προμυκηναίαν πόλιν
(= Λνρνησσον) καί τάς Παγασάς ταύτας (^=ζ1Ίήδασον), έξα-
ναγκάσαντες τους κατοίκους νά τραπώσιν εις Άσίαν συνη-
θέσταται δε τότε ήσαν αί μεταστάσεις τών λαών 7.
βλ. κάτω μετ' ου πο/.ΰ)' Υσως τοΰτο έκαλεΐτο εΐδικώτερον Παγασαί
μετά τοϋ όρμου τών ναυπηγιών. Πάρα Στεφ. τω Βυζ. υπάρχει πληρο-
φορία, καθ'ήν το παράλιον τοΰτο τμήμα έκαλεΐτο Ακτή «..εστί καί
'Ακτή Μαγνησίας, άφ'ής "Ακτιος καί Επάκτιος Απόλλων τιμάται»•
άλλ' ύποπτεΰω οτι το τελευταΐον δνομα είναι μάλλον πλάσμα προς
Ιρμηνείαν τοΰ επωνύμου τοΰ θεοΰ.
') Στράβ. ε. ά. «οι δέ πιθανώτερον ηγούνται τοΰνομα τω τόπω
τεθήναι τοΰτο από τών πηγών, αϊ πολλαί τε καί δαψιλεΐς ρέουσι '
ομοίως το .1/. Έτυμ. IV 187Γ Εύατάθ. ε. η: Σχολ. εις Απόλλων.
ε. ά. καί Ήσύχ. ό δέ Σκήψιος από τοΰ πηγάϊς περιρρέεσθαι τους
τόπους». Αί πηγαί αύται θεωροΰνται θερμαί, εχουσαι ΰδωρ γλυκύ παρ
'Λθην. Β' 4;!α (εκ τοΰ Θεοφράστου) καί τών θερμών δ'εκ φύσεως
υδάτων ενια γλυκέα εστίν, ως τα .... περί Παγασάζν παρά ΤΙλινΙφ
ομω; λέγεται άκριβέστερον (Ν. Η. ΛΑ'76) ΐθΐ'ΐιιιί ({ΐιάΐβιτι (ενν.
8αΙβηι) θί Οίΐΐίιΐί Ϊ011ΙΘ8, 8ΚΊΐΙ Ρ&£"&8&θί- άλλα νΰν αί πηγαί αύ-
ται (βλ. άνω σελ. Π) δεν είναι θερμαί, άλλ', ως πάσα πηγή κοινή,
ψυχραί μεν το θέρος, χλιαραί δέ τον χειμώνα, οΰτε γλυκύ ΰδωρ,
άλλ' υφάλμυρον, πόσιμον άποδίδουσιν έ'τεραι δ' εν τοις τόποις τού-
τοις δεν ύπάρχουσι.
'-) Διότι αμφότερα τά δίχρονα τοΰ «Παγασαί» είναι βραχέα-
πρβ. Ήσίοδ. Άσπ. 70" Άγαθίαν Παλατ. Άνθ. Δ' 3 66 καί "Απόλλων.
Άργ. Α' 238" 318* 411•-524" Δ' 17 7 ί»- οΰτως άρα παριωνίζει ό τήν
επιστολήν τοΰ Ιπποκράτους πλάσας εν ΕρΪ8ίθ1θ§Γ. Οτ. (ϋϊάοί)
σελ. 316, λέγων «άδελφεόν δέ τύν έμόν Δράκοντα εκ Πηγασέών όρ-
μηθέντα», άφ'ου ήδη ό Ήρόδ. εν Ζ' 1ί);5 έγραψε Παγασέων.
8) Ήονχ. (κατ'έμήν διόρθωσιν) «πάγασα (οΌχί πάγανα)" σφϋρα
(ή σφνρά' πρβ. αΰτοΰ: σφυρά" τών ορών τά επίπεδα καί κατώτατα) ■•
«πάγασα' σφΰρα (ουχί θΰρα) καί Παγασαί».
4) Παρά Πανσαν. Γ 5, 8 «ένθα το ι έΰμνηστον χρηστήριον έκ-
τελέσαντο | παίδες Ύπερβορέων Πάγασος καί δΐος 'Αγυιεύς».
δ) Ή δκιφορά τοΰ δευτέρου καί τρίτου γράμματος δεν δύναται
νά ληφθή ύπ' δψιν εν ούτωσί παλαιαΐς λέξεσιν, έχοΰσαις διαλεκτι-
κούς τύπους• ό Πήγασος δεν σχετίζεται ύπό τών αρχαίων προς τους
τόπους τούτους.
β) Βλ. Πρακτικά 1908 194-198 καί άνω σελ. 9.
') Πρβ. θονκνδ. Α' '2 'Λ «μάλιστα δέ τής γής ή αρίστη αΐεί
τάς μεταβολάς τών οικητόρων εΐχεν, η τε νΰν Θεσσαλία καλούμενη
κτλ.»" Στράβ. Θ' 440 21 «έοίκασιν ουν δια τάς συνεχείς μεταστά-
σεις καί έξαλλάξεις τών πολιτειών καί έπιμείξεις συγχεΐν και τά ονό-
ματα καί τά έθνη, ώστε τοις νΰν έσθ'δτε άπορίαν παρέχειν».
Ούτως άρα οί ηττημένοι ίδρυσαν ομώνυμους συνοικι-
σμούς εν Τρφάδι καί Κιλικία, συνεπιφέροντες τάς διηγή-
σεις περί τής τών μητροπόλεων καταστροφής- άλλα καί προς
τούτους συνέπεσε κατά τά Τρωικά νά πολεμήσωσιν οί "Ελ-
ληνες ύπό τον Αχιλλέα, άπόγονον τών πορθητών εκείνων
προς ομοίους τών διωχθέντων εκείθεν ταϋτα, συμπλησια-
σθέντα, απετέλεσαν τι σύνολον εν ταΐς λα'ίκαΐς παραδόσεσι
καί τοις ασμασιν, ουχί άηθες ουδέ σήμερον, ούτω δέ μετεδό-
θησαν ώς εν τι ύπό τοΰ Όμηρου- σημειωτέον δέ ότι όμοιος
φυσικός ανταγωνισμός τών τε περί τήν Φάρσαλον, τήν Λά-
ρισαν καί τάς Φεράς μετά τών επινείων Άλου, Θηβών, Πα-
γασών καί αυτών τούτων προς (Χλληλα, συνέβη πολλάκις
καθ' άπασαν τήν ίστορικήν περίοδον μέχρι τών ολίγον άφ'
ημών άφισταμένων χρόνων8.
Έξηρτώντο (V έμφανάις αί Παγασαί τών περιόδων τού-
των, ώς εκ τής ύπό Ίωλκίων ναυπηγήσεως τής Άργοϋς
ε'ικάζομεν!ι καί εκ τοϋ επί τοϋ Κάστρου τοϋ Βόλου συνοι-
κισμού, εν συγκρίσει προς τους τών πέριξ αύτοϋ μέχρι Σέσ-
κλου άνευρεθέντων ομοίων, καί τών μεγάλων θολωτών και
άλλων τάφων, εν οΐς προεξάρ'χουσιν οί τής Ίωλκοϋ, συμπε-
ραίνομεν, εκ τής περίφημου ταύτης πόλεως, έ'δρας μεγίστου,
κραταιού καί πολυχρονίου βασιλικού γένους, αποτελούσης
το κέντρον, ήτοι τήν πρωτεύουσαν της /(όρας, εν ή ήσαν
τά πολίσματα ταϋτα, καί ήτις φαίνεται ότι έκαλεΐτο ποτέ
ΑΙμονία 10- καί σήμερον ύ «Ταρσανάς» καί αί πέριξ κώμαι
είναι εξαρτήματα τοϋ Βόλου.
"Αν κατά τάς μνημονευθείσας περιόδους ήτύ πως τετει-
χισμένη ή τοιαύτη πόλις τών Παγασών, δεν δυνάμεθα νά
γινώσκωμεν νύν ασφαλώς- διότι ούτε εύρεΐαι άνασκαφαΐ
έγένοντο εκεί προς τούτο άχρι τοΰδε, ούτε εΰκολον ήτο νά
περισωθώσι τοιαύτα ασθενή τειχίσματα άφ' ού επί τών αυ-
τών τόπων συνέπεσαν αϊ τε άρχαϊκαί Παγασαί καί μάλιστα
ή κατά τους πρώτους χρόνους τών Διαδόχων κτισθεΐσα και
κατόπιν κατά τους Χριστιανικούς και Βυζαντιακούς διαστρα-
φεΐσα Δημητριάς καί τά μετέπειτα άχρι τών σημερινών χρό-
νων ίδρυθέντα νεώτερα κτίσματα- μόνον επί τοϋ βουνού τής
βέσης ακροπόλεως τής Δημητριάδος άνεφάνησαν δι' ανα-
σκαφών ϊχνη ασθενούς τειχισμοΰ τής νεολιθικής περιόδου,
ομοίου τοις εν Διμηνίφ καί Σέσκλω ".
Άλλ' ή ϋπαρξις ποικιλωτάτων τάφων, καί κτερισμάτων
εν διασπορά, τών περιόδων τούτων, οΐτινες ευρέθησαν καί
ύπάρχουσιν έτι καθ' δλην τήν Βόρειον άκτήν μέχρι που τής
θέσεως Άγιος Ηλίαςι2, καίπερ διατεταραγμένοι καί ανα-
μεμιγμένοι μετά τάφων τής "Ρωμαϊκής καί μάλιστα τής
Βυζαντιακής περιόδου, καθ' ους είχε συσταλή ισχυρώς ή
8) Βλ. άνω σελ. 63- πρβ. κάτω τά εν τέλει τοϋ έδαφ. :>.
'■') Οΰτίΰς άρα ό ΑηΙοηίη Ροΐάΐί (πρβ. άνω σελ. 69 σημ. 2) μά-
την προσπαθεί νά μετατόπιση τήν Ίωλκον εις τάς Παγασάς εν έπι-
πιστολη αύτοΰ προς τον εν 'Αλμυρώ έπιμελητήν αρχαιοτήτων Ν.
Γιαννόπουλλον, άνακοινώσαντά μοι άντίγραφον αυτής.
10) Τοΰτο συνάγομεν εκ τοΰ Απόλλων. 'Αργ. Γ' 1089 κ. έ.- ό
ποιητής ούτος φαίνεται λογίως μελετήσας τους τόπους καί τήν ίστο-
ρίαν αυτών εν Α' 317-318 νοεί τάς Παγασάς καί τήν Ίωλκον ώς
έ'ν τι αποτελούσας, εν δέ Α' 238 καί 906 αποκαλεί τάς μεν Πα-
γασάς Μαγνήτώας, τήν δέ Ίωλκον Πΐλααγίδα, καίτοι από τοϋ 700-
,')00 π. Χρ. περίπου ήσαν αντιθέτως, ή μεν Ίωλκός Μαγνήτις, αί δέ
Παγασαί ΠελΜογικαί, άφ' ων καί ό κόλπος καλείται ενίοτε Πελά-
σγιος ή Πελασγικός- όμοίαν αντίληψιν εκφράζει ό Άγαθίας ε. ά.,
επονομάζω ν τον Ιάσονα ήροχι Παγααάϊον ό δέ Όδίδ. εν Ηθγ. ι.-'
?Λό έποίησεν εν Παγασαΐς καί ιερόν τοΰ Ιάσονος.
η) Βλ. άνω είκ. 24' 4(> 42. Δέν κατέστη όλως σαφές, άν τά ευ-
ρεθέντα τοιχάρια (Πρακτ. 1909 149-150• 1ί»1^ 161-160) είναι υπό-
λοιπα τείχους ή οικίσκων νεολιθικών πιθανώς είναι αμφοτέρων.
12) Βλ. Πρακτικά 1906 123-Ί«.»08 212-214- 1912 173-174• Θεσ-
σαλ. Μνημ. Ι σελ. 66' Π. "Αποστο/.ίδην αί Παγασαί σελ. ο.'ϊ κ. έ..
Έτυτιώΰη τΓ, 12• 1' 1915.