DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0092
ια'—3) Ιστορία της Δημητριάδος προοηρμοσμένη προς τα περιβωθέντα μνημεία
85
Μόνον κατά την Νοτίαν πλευράν τοϋ περιβόλου, από
τής Φεραϊκής πύλης μέχρι της κορυφής τοΰ υπέρ την πε-
διάδα και τον τέταρτον μέγαν πΰργον (βλ. άνω σελ. 88-40)
κειμένου βουνοΰ, παρετηρήσαμεν διαφοράν τίνα τειχισμού,
όντος έπι το διάστημα τοϋτο άτελέστερον έκτισμένου τοΰ
τείχους και δια μικρότερων εν τοις ύποκάτω δόμοις λίθων
(είκ. 100), έφ' ών όμως επίκεινται μείζονες λαξευτοί, κατά
τον ρυθμόν τοΰ λοιπού περιβόλου τεθειμένοι- τοΰτο ακρι-
βώς είναι άπόδειξις τοΰ ότι το τείχος τοΰ Δημητρίου εβη
επί τι διάστημα έπι προγενεστέρου, όπερ μετά πύργων διήρ-
χετο εκείθεν, αποτελούν την Βόρειον πλευράν τοΰ περιβό-
λου των Φεραϊκών Παγασών, καθ' ά εί'πομεν έν τοις άνω
σελ. 66* ταύτα έπεσκεύασεν ό Δημήτριος και συνεπλήρωσε
κατά το έλλεΐπον ή κακώς έχον.
Ούτως ερμηνεύεται ή διαφορά τοΰ ρυθμού έν τη τειχο-
όομία, ην ορθώς παρετήρησεν ό "νΥπΟΘ,' καθορίσας τρεις,
έν γένει δε παρετηρήσαμεν καθ' άπασαν την εντεύθεν Άνα-
τολικήν πλευράν τοΰ περιβόλου (είκών 102- 104) ότι το τεί-
χος και οι πύργοι είναι ασθενέστεροι- τούτο δεικνύει ότι ό
Δηιιήτριος δεν προέβλεπε προσβολάς τής πόλεως τοσούτον
ίσχυράς άπό θαλάσσης, όσον άπό τής ξηράς• διό τον μεν
πύργον τούτον, ποιηθέντα πιθανώς το πρώτον υπό τού βα-
σιλέοος Φιλίππου τοΰ Β', άφήκεν ώς εΐχε, μόνον ϊσως διά
πλίνθων έπισκευάσας καί συμπληρώσας αυτόν, έσωτέρω δε
τοΰ όλου λόφου έποίησε καμπήν τοΰ τείχους2 ούτως, ώστε
νά μείνη ό λόφος ώς Ιδιαιτέρα τις εξωτερική καΐ συνα-
φής τή πόλει ακρόπολις, ή τετάρτη τής Δημητριάδος αύτη
ούσα, ην δυνάμεθα προς διάκρισιν νά άποκαλώμεν παρά-
κτιον άκρόπολιν.
Διότι κατηριθμήσαμεν ήδη πρώτην μεν τήν άνω άκρό-
πολιν, συναφή τή πόλει καΐ δι' ιδίου ισχυρότατου τείχους
και πύργων περιωρισμένην, περί ης βλ. άνω σελ. 42 και είκ.
Είκών 100. Ερείπια τείχους τών Παγασών, έφ'ών έπέβησαν τά τής Δημητριάδος. Τ-Τ'—ή διεύθυνσις τοϋ κοινού τείχους• Π — ερείπια πύργοι;
των Παγασών, έπισκευασθέντος ΰπό τοϋ Δημητρίου- Ε-~τά εσο> τής Δημητριάδος, εξο> δε των Παγασών,
εϋάρμοστα προς ταφήν Ε- τά έ'σω τών Παγασών, έξω δε τής Δημητριάδος, ομοίως.
α τον άρχαϊκόν, β' τον τής Δ' π. Χρ. εκατονταετηρίδας, γ'
τον δψιμον Έλληνιατικόν λογιστέον όμως νϋν άρχαϊκόν μεν,
ήτοι χής β' π. Χρ. έκατονταετηρίδος, τον μνημονευθέντα
τήξ Νοτίας πλευράς τού κοινοϋ τής Δημητριάδος και τών
ΙΙαγασών τείχους, δεύτερον δε τον έν τω μεγάλφ περιβόλω
χοΰ Λημηχρίου, τών άρχων τής Γ' π. Χρ. έκατονταετηρίδος,
ουχί τής Δ', ώς ό Ψζββ ορίζει" πρβ. είκ. 98' 1)9- τρίτον
οε τον έν τοις έπαυξηθεϊσιν ή έπισκευσθεΐσι πύργοις, περί
ών βλ. κάτω έδάφ. 4. Όριστέον δε και δ' ρυθμόν, τον έν-
δεικνυμενον έν τφ έσωτερικώ πρώτω πύργω, έν είκ. 12- 14
III- 17• 19- 20- 59 (άνω) 67- 68- 69 καί που κατά την
Ανατολικήν πλευράν υπέρ τον νύν «Φανόν» και τήν βρα-
χώδη παραλίαν μόλις διακρινόμενον, όντα τής Δ'π. Χο. έκα-
τονταετηρίδος, ώς ύπο φιλίππου τοϋ β' πιθανώτατα ποιη-
θέντων τών κατά τά σημεία ταύτα μονήρων καί ατελών άπο-
μεινάντων τειχισμών, καθ' ά ύπωπτεύσαμεν έν τοις άνω
σελ. XI.
ΙΙερίεργον όμως είναι το ότι ό Δημήτριος ούτε έπηυ-
ξησεν ούτε άλλως ενίσχυσε τον μέγαν καί στρατηγικώτατον
λόφον, έφ' ου κείται ό πρώτος ανασκαφείς μέγας πύργος•
έν Ζ' 8 5 άναφερόμενον δτι αί,τοοχεόίως ώκοδομήθησαν έπι Δημη-
τρίου τά τείχη τής Σπάρτης, είναι βεβαίως άσχετος ό Δημήτριος.
ι) Έν .Ιουπι. ο£ ΗβΠ. δίιχά. 1906 160-161• βλ. άνω σελ. 3
καί σημ. 9.
■')■ 24- 45 και 101, δευτέραν δε τήν εντός τής πόλεως μέσην
άκρόπολιν, έ'χουσαν πανταχόθεν ί'διον ίσχυρόν περίβολον ορ-
θογωνίου σχήματος, άλλ' άνευ πύργων, υπό τού Δημητρίου
ποιηθεΐσαν, ώς εϊπομεν άνω σελ. 11-15• 80 καί είκ. 24• 40•
42• 47- 94, τρίτην δε ομοίως τή μέση τετειχισμένην καί προς
το τετράγωνον άποκλίνουσαν, τήν κάτω άκρόπολιν ή διπλή ν
άγοράν, κατά το μέσον που τής πόλεως κειμένην, περί ης
βλ. τά προειρημένα έν σελ. /.-; καί είκ. .'>'• β. Είναι άρα
καταφανής ό σκοπός τού ιδρυτού τής πόλεως ταύτης, τοΰ
νά ποίηση Ίσχυρότατον καί μέγα όρμητήριον άπόρθητον,
προωρισμένον νά άντίσχη εις συνεχείς καί μακροχρόνιους
πολέμους.
Μόνον λοιπόν ούτω τειχισθεϊσα πόλις ήδύνατο πράγματι
καί άνευ υπερβολής νά έπονομασθή, μετά τής έν αύτη φρου-
ράς, κλεΐς πέδη επίδεσμος 60Πΐρβάβ8 τής Ελλάδος όλης,
ή τής Θεσσαλίας καί Αιτωλίας είδικώτερον, ώς άπεκάλε-
σεν αυτήν μετά τής Χαλκίδος καί τής Κορίνθου, παλαιο-
τέρων τούτων καί φύσει όχυροτάτων πόλεων, ό βασιλεύς Φί-
-) Ή τοιαύτη διεΰθυνσις τοϋ τείχους ενταύθα (είκών 102• 108 τό
Κ) δεν έδηλώθη έν τοις παρενθέτοις πίναξι, διότι αργά περί τά τέλη
τοϋ έτους 1914°" έξηκρίδωσα αυτήν διατηρείται δε μόλις, άλλ' είναι
εμφανής• έποιήθη δε υπό τοϋ Δημητρίου, ώς δηλοΐ ό ρυθμός τής
τειχοδομίας• ορθώς άρα ό ΟοΙΗ^ηοη, περιελθών τήν θέσιν τω 1912,
χαρακτηρίζει ώς άκρόπολιν έν Κβναθ άβ 1Άγ( 1913 81.
85
Μόνον κατά την Νοτίαν πλευράν τοϋ περιβόλου, από
τής Φεραϊκής πύλης μέχρι της κορυφής τοΰ υπέρ την πε-
διάδα και τον τέταρτον μέγαν πΰργον (βλ. άνω σελ. 88-40)
κειμένου βουνοΰ, παρετηρήσαμεν διαφοράν τίνα τειχισμού,
όντος έπι το διάστημα τοϋτο άτελέστερον έκτισμένου τοΰ
τείχους και δια μικρότερων εν τοις ύποκάτω δόμοις λίθων
(είκ. 100), έφ' ών όμως επίκεινται μείζονες λαξευτοί, κατά
τον ρυθμόν τοΰ λοιπού περιβόλου τεθειμένοι- τοΰτο ακρι-
βώς είναι άπόδειξις τοΰ ότι το τείχος τοΰ Δημητρίου εβη
επί τι διάστημα έπι προγενεστέρου, όπερ μετά πύργων διήρ-
χετο εκείθεν, αποτελούν την Βόρειον πλευράν τοΰ περιβό-
λου των Φεραϊκών Παγασών, καθ' ά εί'πομεν έν τοις άνω
σελ. 66* ταύτα έπεσκεύασεν ό Δημήτριος και συνεπλήρωσε
κατά το έλλεΐπον ή κακώς έχον.
Ούτως ερμηνεύεται ή διαφορά τοΰ ρυθμού έν τη τειχο-
όομία, ην ορθώς παρετήρησεν ό "νΥπΟΘ,' καθορίσας τρεις,
έν γένει δε παρετηρήσαμεν καθ' άπασαν την εντεύθεν Άνα-
τολικήν πλευράν τοΰ περιβόλου (είκών 102- 104) ότι το τεί-
χος και οι πύργοι είναι ασθενέστεροι- τούτο δεικνύει ότι ό
Δηιιήτριος δεν προέβλεπε προσβολάς τής πόλεως τοσούτον
ίσχυράς άπό θαλάσσης, όσον άπό τής ξηράς• διό τον μεν
πύργον τούτον, ποιηθέντα πιθανώς το πρώτον υπό τού βα-
σιλέοος Φιλίππου τοΰ Β', άφήκεν ώς εΐχε, μόνον ϊσως διά
πλίνθων έπισκευάσας καί συμπληρώσας αυτόν, έσωτέρω δε
τοΰ όλου λόφου έποίησε καμπήν τοΰ τείχους2 ούτως, ώστε
νά μείνη ό λόφος ώς Ιδιαιτέρα τις εξωτερική καΐ συνα-
φής τή πόλει ακρόπολις, ή τετάρτη τής Δημητριάδος αύτη
ούσα, ην δυνάμεθα προς διάκρισιν νά άποκαλώμεν παρά-
κτιον άκρόπολιν.
Διότι κατηριθμήσαμεν ήδη πρώτην μεν τήν άνω άκρό-
πολιν, συναφή τή πόλει καΐ δι' ιδίου ισχυρότατου τείχους
και πύργων περιωρισμένην, περί ης βλ. άνω σελ. 42 και είκ.
Είκών 100. Ερείπια τείχους τών Παγασών, έφ'ών έπέβησαν τά τής Δημητριάδος. Τ-Τ'—ή διεύθυνσις τοϋ κοινού τείχους• Π — ερείπια πύργοι;
των Παγασών, έπισκευασθέντος ΰπό τοϋ Δημητρίου- Ε-~τά εσο> τής Δημητριάδος, εξο> δε των Παγασών,
εϋάρμοστα προς ταφήν Ε- τά έ'σω τών Παγασών, έξω δε τής Δημητριάδος, ομοίως.
α τον άρχαϊκόν, β' τον τής Δ' π. Χρ. εκατονταετηρίδας, γ'
τον δψιμον Έλληνιατικόν λογιστέον όμως νϋν άρχαϊκόν μεν,
ήτοι χής β' π. Χρ. έκατονταετηρίδος, τον μνημονευθέντα
τήξ Νοτίας πλευράς τού κοινοϋ τής Δημητριάδος και τών
ΙΙαγασών τείχους, δεύτερον δε τον έν τω μεγάλφ περιβόλω
χοΰ Λημηχρίου, τών άρχων τής Γ' π. Χρ. έκατονταετηρίδος,
ουχί τής Δ', ώς ό Ψζββ ορίζει" πρβ. είκ. 98' 1)9- τρίτον
οε τον έν τοις έπαυξηθεϊσιν ή έπισκευσθεΐσι πύργοις, περί
ών βλ. κάτω έδάφ. 4. Όριστέον δε και δ' ρυθμόν, τον έν-
δεικνυμενον έν τφ έσωτερικώ πρώτω πύργω, έν είκ. 12- 14
III- 17• 19- 20- 59 (άνω) 67- 68- 69 καί που κατά την
Ανατολικήν πλευράν υπέρ τον νύν «Φανόν» και τήν βρα-
χώδη παραλίαν μόλις διακρινόμενον, όντα τής Δ'π. Χο. έκα-
τονταετηρίδος, ώς ύπο φιλίππου τοϋ β' πιθανώτατα ποιη-
θέντων τών κατά τά σημεία ταύτα μονήρων καί ατελών άπο-
μεινάντων τειχισμών, καθ' ά ύπωπτεύσαμεν έν τοις άνω
σελ. XI.
ΙΙερίεργον όμως είναι το ότι ό Δημήτριος ούτε έπηυ-
ξησεν ούτε άλλως ενίσχυσε τον μέγαν καί στρατηγικώτατον
λόφον, έφ' ου κείται ό πρώτος ανασκαφείς μέγας πύργος•
έν Ζ' 8 5 άναφερόμενον δτι αί,τοοχεόίως ώκοδομήθησαν έπι Δημη-
τρίου τά τείχη τής Σπάρτης, είναι βεβαίως άσχετος ό Δημήτριος.
ι) Έν .Ιουπι. ο£ ΗβΠ. δίιχά. 1906 160-161• βλ. άνω σελ. 3
καί σημ. 9.
■')■ 24- 45 και 101, δευτέραν δε τήν εντός τής πόλεως μέσην
άκρόπολιν, έ'χουσαν πανταχόθεν ί'διον ίσχυρόν περίβολον ορ-
θογωνίου σχήματος, άλλ' άνευ πύργων, υπό τού Δημητρίου
ποιηθεΐσαν, ώς εϊπομεν άνω σελ. 11-15• 80 καί είκ. 24• 40•
42• 47- 94, τρίτην δε ομοίως τή μέση τετειχισμένην καί προς
το τετράγωνον άποκλίνουσαν, τήν κάτω άκρόπολιν ή διπλή ν
άγοράν, κατά το μέσον που τής πόλεως κειμένην, περί ης
βλ. τά προειρημένα έν σελ. /.-; καί είκ. .'>'• β. Είναι άρα
καταφανής ό σκοπός τού ιδρυτού τής πόλεως ταύτης, τοΰ
νά ποίηση Ίσχυρότατον καί μέγα όρμητήριον άπόρθητον,
προωρισμένον νά άντίσχη εις συνεχείς καί μακροχρόνιους
πολέμους.
Μόνον λοιπόν ούτω τειχισθεϊσα πόλις ήδύνατο πράγματι
καί άνευ υπερβολής νά έπονομασθή, μετά τής έν αύτη φρου-
ράς, κλεΐς πέδη επίδεσμος 60Πΐρβάβ8 τής Ελλάδος όλης,
ή τής Θεσσαλίας καί Αιτωλίας είδικώτερον, ώς άπεκάλε-
σεν αυτήν μετά τής Χαλκίδος καί τής Κορίνθου, παλαιο-
τέρων τούτων καί φύσει όχυροτάτων πόλεων, ό βασιλεύς Φί-
-) Ή τοιαύτη διεΰθυνσις τοϋ τείχους ενταύθα (είκών 102• 108 τό
Κ) δεν έδηλώθη έν τοις παρενθέτοις πίναξι, διότι αργά περί τά τέλη
τοϋ έτους 1914°" έξηκρίδωσα αυτήν διατηρείται δε μόλις, άλλ' είναι
εμφανής• έποιήθη δε υπό τοϋ Δημητρίου, ώς δηλοΐ ό ρυθμός τής
τειχοδομίας• ορθώς άρα ό ΟοΙΗ^ηοη, περιελθών τήν θέσιν τω 1912,
χαρακτηρίζει ώς άκρόπολιν έν Κβναθ άβ 1Άγ( 1913 81.