DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0093
86
Α'. ΑΙ άναακαφαΐ καΐ έ'ρενναι
/.ίππος ό Ε',' έχων βεβαίως ύπ' όψει προγενεστέρας παρεμ-
φερείς παρομοιώσεις των δύο τελευταίαιν τούτων πόλεων, ετι
δέ τα κλείθρα των Θερμοπυλών, τάς κλάδας της Κύπρου, τα
κέρατα της Πελοποννήσου, κατά το Ίλλυρίκώτερον λίαν πα-
ραστατικήν την τελευταίαν ταύτην παρομοίωσιν της Ιθώμης
και τοϋ Ακροκορίνθου υπό Δημητρίου τοΰ Φαρίου, δστις
και την Πελοπόννησον παρέβαλλεν ούτω προς βοΰν-.
Την δε τετάρτην ταύτην παράκτιον άκρόπολιν, εν ή και
έτερων οικοδομημάτων ϊχνη διατηρούνται (είκ. 102• 108 το
κ -1 γλ), ιδίως δέ τον έπ'αυτής πύργον, ε'ίχομεν ενωρίς ύπο-
πτεύσει δυνάμενον να χαρακτηρισθή ως φρυκτώρων, καΐ δη
τετειχισμένον*• νϋν δέ, αναγνωρισθείσης τής πόλεως ως Δη-
μητριάδος, δύνανται να έρμηνευθώσιν ικανά χωρία αρχαίων
συγγραφέων, δι' ών αί Παγασαι και ή Δημητριάς αναφέ-
ρονται ώς κεντρικοί σταθμοί προς ύποδοχήν των διά πυρσών
τηλεγραφημάτων, περί ών πολύς λόγος γίνεται υπό τών
αρχαίων και περί μεν τών εις Παγασάς, πιθανώς εις τίνα
Είς δέ τήν Δημητριάδα αναφέρει ό Πολύβιος ότι άπε-
στέλλοντο διά πυρσών πληροφορίαι περί τών κινήσεων τοϋ
εχθρού τω βασιλεϊ Φιλίππω τώ Ε' κατά το θέρος τοϋ 207
π. Χρ. εκ τοϋ Τισαίον όρους, ένθα συνεκεντροϋντο ομοίως
αί υπό τοϋ Μενίππου εξ όρους τινός τής Ευβοίας, υπό τοΰ
Πολυφάντα εξ ετέρου τΓ|ς Φωκίδος, και υπό τών Πεπαρη-
θίων στελλόμεναι: «μετά δέ τών ευζώνων και τής βασιλι-
κής ΐλης εις Δημητριάδα καταλύσας έ'μενε, καραδοκών (τάς)
τών εναντίων έπιβολάς. ίνα δέ μηδέν αυτόν λανθάνη τών
πραττομένων, διεπέμψατο πρύς Πεπαρηθίους και πρύς τους
έπί τής Φωκίδος, ομοίως δέ και προς τους επί τής Ευβοίας,
και παρήγγειλε διασαφεϊν αύτω πάντα τά γινόμενα διά τών
πυρσών έπί το Τίσαιον. τούτο ό' εστί τής θετταλίας όρος.
εύφυώς κείμενον προς τάς τών προειρη μένων τόπων περι-
φάσεις » ■'.
Ουδεμία δέ θέσις τής /Δημητριάδος προς τήν διά πυρ-
σών συνεννόησιν είναι εύαρμοστοτέρα τοϋ πρώτου τούτου
Είκών 101. "Αποψις της ανω ακροπόλεως της Δημητριάδος έκ Ανομων προς Ανατολάς. Δ-Δ'-Δ"-Δ'" = ή διεύθυνσις τοϋ τείχους της πόλεως
έν βαθεία καμπύλη• Γ ό εν είκ. 98 πύργος• Π = δ εν είκ. 99 πύργος «Παλάτι»• Ν = ή Νήλεια, νϋν < Γορίτσα^-
Λ τό νϋν χωρίον «"Αγιος Λαυρέντιος •>• 0 = τό Όρμένιον.
τών λόφων τούταιν τής Ανατολικής ή Βορρανατολικής
πλευράς, αποστελλομένων τηλεγραφημάτων διά πυρσών4
εϊπομέν τίνα έν τοις άνω σελ. 82.
') ΙΙολύβ. ΙΗ' 45 (! «μεταλαμβάνουσι τάς Έλληνικάς πέδας
παρά Φιλίππου Τωμαΐοι»- Λίβ. 32 37 2 ίρβαπτ. Ρΐΐϊΐϊρρυιΐΐ ηοιΐ
οοπΙαιτΐθ1ίθ8ία8 ο,ιιβιτι νβτίυ,δ οοτηρβάββ θ&δ Ογ&θοϊ&θ αρρβί-
13ΓΘ" Πλοΰτ. β. Τίτ. ι «τάς πέδας τής Ελλάδος λΰειν ούτω γάρ
ό Φίλιππος εΐώθει τάς προειρημένας πόλεις όνομάζειν»- φαίνεται
πιθανόν δτι Φίλιππος 6 Β' έπωνόμασε πρώτος οΰτω τήν Χαλκίδα
και τήν Κόρινθον πρβ. Στράβ. Θ' 428 15 «καθάπερ και πέδας
έκάλει Φίλιππος (ό Β') τής Ελλάδος . . επιδέσμους δ' οί ύστερον
προσηγόρευσαν ταύτας τε και ετι τήν Δημητριάδα- και γάρ αΰτη
παρόδων ην κυρία .τών περί τά Τέμπη, τό τε Πήλιον έχουσα και
τήν "Οσσαν»• Άππιαν. Μακεδ. η' «τάς τρεις φρουράς, ας αυτός
πέδας έκάλει τής Ελλάδος»• Παυσ. Ζ' 7 6 (βλ. ά'νω σελ. 82).
-') Στράβ. θ' 428 Ιό «τών κλείθρων έκυρίευε εών περί τά στενά»-
' Ηρόδ. Ε' 108 «τήν ά'κρην, αϊ καλεΰνται Κλιμδες τής Κύπρου»-
Στράβ. Η' 361 8 «τών κεράτων γάρ κρατών καθέξεις τήν βοΰν».
'■'') Τοιαύτα αναφέρει π. χ. ό Πλοΰτ. β. Πομπ. κδ' «ην δε και
ναύοταθμα πολλαχόθι πειρατικά και φρυκτωρία τετειχισ/ιένα»' πρβ.
και Π. \4ποστολίδην «αί Παγασαι» σελ. 57' έτερα ήσαν τά φρυ-
κτώρια, νΰν φάροι και φανοί, προς καθοδήγησιν τών ναυσιπλοουν-
των τό περί ου ό λόγος έχρησίμευε βεβαίιυς και προς τοΰτο, αλλά
κΰριον σκοπόν είχε πολεμικόν.
4) Άπεστέλλοντο εκ Πεπαρήθου είς τήν χερσόνησον Μαγνησίαν,
ήτοι εις τό Τίσαιον ό'ρος ειδικώς, εκείθεν δέ εί'ς τίνα λόφον τής παρα-
μεγάλου πύργου (είκών 102' 108)' διότι και άποπτα εξ αύτοϋ
είναι τά κατά τό Πήλιον και τήν χερσόνησον Μαγνησίαν
και τήν Όρθρυν καίρια σημεία και ό λιμήν κείται εγγύ-
τατα ούτως, ώστε έν περιπτώσει ανάγκης διασαφήσεως ή βοη-
θείας ήδύνατο νά άποσταλή τάχιστα λέμβος προς τους έπί
τοϋ Τισαίου' τοϋτο δέ φαίνεται δν ή νϋν καλούμενη Βίγλα
( = νϊ^ϊ1ϊ&) υπέρ τον όρμον «Χοντρή "Αμμο» κατά τον
στενόν λαιμόν τής αρχής τής χερσονήσου Μαγνησίας, ύψους
730^•, όπερ έπί τι διάστημα άνέβην έν έτει 1906*" άλλ'
άγνοών τότε τό χωρίον τοϋ Πολυβίου, δεν ήρεύνησα λε-
λίας ταύτης τών Παγασών, ϊσως εις αυτόν τούτον, περί ου ό λόγος,
άτείχιστον έπί τοϋ τυράννου τών Φερών Αλεξάνδρου όντα, ή προ-
χείρως ύπ' αύτοΰ τειχισθέντα τό πρώτον βλ. Πολύαιν. Στρατ. Έ" (ί 1.
:') Έν Ι' 42 6-8• μετέφρασε ταϋτα ελευθέρως ό Λίβ. 28 5 1<ί-17
οιιηι οοΙιογΙθ Γβ§ίίΐ ϋθΐιΐθίπαιίθίτι δβδβ ΓθοίρίΧ" ϊιηΙο αί βιΐ
οιτιηβδ Ιιοδίϊιιιη ιηοΐυδ ροδδβί οοοαη'θΓβ, ϊη Ρηοοίάβηι βίο,αβ
Εαβοβ&ιτι βί ΡβρείΓθΙΙιαηι ιηίΙΙίΙ, <ιυ.ϊ Ιοοα βΐΐβ βΗ^βΓβηί, αηάθ
θάίίί ϊ§ηβδ &ρρ&ΓθΓθΐιΙ; ϊρββ ίη Τΐδ&βο—ηιοηδ βδΐ ίη αΙΙΪΙιι-
άίηβ>η ίηι/βηίβηι ο&οιπϊΐϊΐιίδ οάΐΐί —βρθοαίβπι ροβιιϊί, αϊ ΐ^ηίυα*
ρΐ'οοιιΐ δαϋΐαίίδ δϊ«ηαηι, ιιοί (]αϊα! ιηοΠί'βηΙαι• ηοδίβδ, ιηο-
ΐϊίβηΐΟ ίθΐηροΐ'ϊδ &οοϊρβΐ•θί. Ή περιγραφή ΰπό τον Λι6ίου άρ-
μόττει τη υπέρ τάς Φθιώτιδας Θήβας συνόπτω κωνικΓ] κορυφή όρους
παρά τάς Κυνός Κεφάλας, δπερ νΰν καλείται «Σεραντζί»- άλλ' αυτή
δέν φαίνεται οΰδαμόθεν τής Δημητριάδος- είναι ά'ρα προσθι'|κΐ| ατυ-
χής τοΰ Λιβίου ή τοΰ Τισαίου περιγραφή (πρβ. είκ. 103 τό Τ), περί
οΰ τοΰ μεγέθους ουδέν άλλως λέγει δ Πολύβιος.
Α'. ΑΙ άναακαφαΐ καΐ έ'ρενναι
/.ίππος ό Ε',' έχων βεβαίως ύπ' όψει προγενεστέρας παρεμ-
φερείς παρομοιώσεις των δύο τελευταίαιν τούτων πόλεων, ετι
δέ τα κλείθρα των Θερμοπυλών, τάς κλάδας της Κύπρου, τα
κέρατα της Πελοποννήσου, κατά το Ίλλυρίκώτερον λίαν πα-
ραστατικήν την τελευταίαν ταύτην παρομοίωσιν της Ιθώμης
και τοϋ Ακροκορίνθου υπό Δημητρίου τοΰ Φαρίου, δστις
και την Πελοπόννησον παρέβαλλεν ούτω προς βοΰν-.
Την δε τετάρτην ταύτην παράκτιον άκρόπολιν, εν ή και
έτερων οικοδομημάτων ϊχνη διατηρούνται (είκ. 102• 108 το
κ -1 γλ), ιδίως δέ τον έπ'αυτής πύργον, ε'ίχομεν ενωρίς ύπο-
πτεύσει δυνάμενον να χαρακτηρισθή ως φρυκτώρων, καΐ δη
τετειχισμένον*• νϋν δέ, αναγνωρισθείσης τής πόλεως ως Δη-
μητριάδος, δύνανται να έρμηνευθώσιν ικανά χωρία αρχαίων
συγγραφέων, δι' ών αί Παγασαι και ή Δημητριάς αναφέ-
ρονται ώς κεντρικοί σταθμοί προς ύποδοχήν των διά πυρσών
τηλεγραφημάτων, περί ών πολύς λόγος γίνεται υπό τών
αρχαίων και περί μεν τών εις Παγασάς, πιθανώς εις τίνα
Είς δέ τήν Δημητριάδα αναφέρει ό Πολύβιος ότι άπε-
στέλλοντο διά πυρσών πληροφορίαι περί τών κινήσεων τοϋ
εχθρού τω βασιλεϊ Φιλίππω τώ Ε' κατά το θέρος τοϋ 207
π. Χρ. εκ τοϋ Τισαίον όρους, ένθα συνεκεντροϋντο ομοίως
αί υπό τοϋ Μενίππου εξ όρους τινός τής Ευβοίας, υπό τοΰ
Πολυφάντα εξ ετέρου τΓ|ς Φωκίδος, και υπό τών Πεπαρη-
θίων στελλόμεναι: «μετά δέ τών ευζώνων και τής βασιλι-
κής ΐλης εις Δημητριάδα καταλύσας έ'μενε, καραδοκών (τάς)
τών εναντίων έπιβολάς. ίνα δέ μηδέν αυτόν λανθάνη τών
πραττομένων, διεπέμψατο πρύς Πεπαρηθίους και πρύς τους
έπί τής Φωκίδος, ομοίως δέ και προς τους επί τής Ευβοίας,
και παρήγγειλε διασαφεϊν αύτω πάντα τά γινόμενα διά τών
πυρσών έπί το Τίσαιον. τούτο ό' εστί τής θετταλίας όρος.
εύφυώς κείμενον προς τάς τών προειρη μένων τόπων περι-
φάσεις » ■'.
Ουδεμία δέ θέσις τής /Δημητριάδος προς τήν διά πυρ-
σών συνεννόησιν είναι εύαρμοστοτέρα τοϋ πρώτου τούτου
Είκών 101. "Αποψις της ανω ακροπόλεως της Δημητριάδος έκ Ανομων προς Ανατολάς. Δ-Δ'-Δ"-Δ'" = ή διεύθυνσις τοϋ τείχους της πόλεως
έν βαθεία καμπύλη• Γ ό εν είκ. 98 πύργος• Π = δ εν είκ. 99 πύργος «Παλάτι»• Ν = ή Νήλεια, νϋν < Γορίτσα^-
Λ τό νϋν χωρίον «"Αγιος Λαυρέντιος •>• 0 = τό Όρμένιον.
τών λόφων τούταιν τής Ανατολικής ή Βορρανατολικής
πλευράς, αποστελλομένων τηλεγραφημάτων διά πυρσών4
εϊπομέν τίνα έν τοις άνω σελ. 82.
') ΙΙολύβ. ΙΗ' 45 (! «μεταλαμβάνουσι τάς Έλληνικάς πέδας
παρά Φιλίππου Τωμαΐοι»- Λίβ. 32 37 2 ίρβαπτ. Ρΐΐϊΐϊρρυιΐΐ ηοιΐ
οοπΙαιτΐθ1ίθ8ία8 ο,ιιβιτι νβτίυ,δ οοτηρβάββ θ&δ Ογ&θοϊ&θ αρρβί-
13ΓΘ" Πλοΰτ. β. Τίτ. ι «τάς πέδας τής Ελλάδος λΰειν ούτω γάρ
ό Φίλιππος εΐώθει τάς προειρημένας πόλεις όνομάζειν»- φαίνεται
πιθανόν δτι Φίλιππος 6 Β' έπωνόμασε πρώτος οΰτω τήν Χαλκίδα
και τήν Κόρινθον πρβ. Στράβ. Θ' 428 15 «καθάπερ και πέδας
έκάλει Φίλιππος (ό Β') τής Ελλάδος . . επιδέσμους δ' οί ύστερον
προσηγόρευσαν ταύτας τε και ετι τήν Δημητριάδα- και γάρ αΰτη
παρόδων ην κυρία .τών περί τά Τέμπη, τό τε Πήλιον έχουσα και
τήν "Οσσαν»• Άππιαν. Μακεδ. η' «τάς τρεις φρουράς, ας αυτός
πέδας έκάλει τής Ελλάδος»• Παυσ. Ζ' 7 6 (βλ. ά'νω σελ. 82).
-') Στράβ. θ' 428 Ιό «τών κλείθρων έκυρίευε εών περί τά στενά»-
' Ηρόδ. Ε' 108 «τήν ά'κρην, αϊ καλεΰνται Κλιμδες τής Κύπρου»-
Στράβ. Η' 361 8 «τών κεράτων γάρ κρατών καθέξεις τήν βοΰν».
'■'') Τοιαύτα αναφέρει π. χ. ό Πλοΰτ. β. Πομπ. κδ' «ην δε και
ναύοταθμα πολλαχόθι πειρατικά και φρυκτωρία τετειχισ/ιένα»' πρβ.
και Π. \4ποστολίδην «αί Παγασαι» σελ. 57' έτερα ήσαν τά φρυ-
κτώρια, νΰν φάροι και φανοί, προς καθοδήγησιν τών ναυσιπλοουν-
των τό περί ου ό λόγος έχρησίμευε βεβαίιυς και προς τοΰτο, αλλά
κΰριον σκοπόν είχε πολεμικόν.
4) Άπεστέλλοντο εκ Πεπαρήθου είς τήν χερσόνησον Μαγνησίαν,
ήτοι εις τό Τίσαιον ό'ρος ειδικώς, εκείθεν δέ εί'ς τίνα λόφον τής παρα-
μεγάλου πύργου (είκών 102' 108)' διότι και άποπτα εξ αύτοϋ
είναι τά κατά τό Πήλιον και τήν χερσόνησον Μαγνησίαν
και τήν Όρθρυν καίρια σημεία και ό λιμήν κείται εγγύ-
τατα ούτως, ώστε έν περιπτώσει ανάγκης διασαφήσεως ή βοη-
θείας ήδύνατο νά άποσταλή τάχιστα λέμβος προς τους έπί
τοϋ Τισαίου' τοϋτο δέ φαίνεται δν ή νϋν καλούμενη Βίγλα
( = νϊ^ϊ1ϊ&) υπέρ τον όρμον «Χοντρή "Αμμο» κατά τον
στενόν λαιμόν τής αρχής τής χερσονήσου Μαγνησίας, ύψους
730^•, όπερ έπί τι διάστημα άνέβην έν έτει 1906*" άλλ'
άγνοών τότε τό χωρίον τοϋ Πολυβίου, δεν ήρεύνησα λε-
λίας ταύτης τών Παγασών, ϊσως εις αυτόν τούτον, περί ου ό λόγος,
άτείχιστον έπί τοϋ τυράννου τών Φερών Αλεξάνδρου όντα, ή προ-
χείρως ύπ' αύτοΰ τειχισθέντα τό πρώτον βλ. Πολύαιν. Στρατ. Έ" (ί 1.
:') Έν Ι' 42 6-8• μετέφρασε ταϋτα ελευθέρως ό Λίβ. 28 5 1<ί-17
οιιηι οοΙιογΙθ Γβ§ίίΐ ϋθΐιΐθίπαιίθίτι δβδβ ΓθοίρίΧ" ϊιηΙο αί βιΐ
οιτιηβδ Ιιοδίϊιιιη ιηοΐυδ ροδδβί οοοαη'θΓβ, ϊη Ρηοοίάβηι βίο,αβ
Εαβοβ&ιτι βί ΡβρείΓθΙΙιαηι ιηίΙΙίΙ, <ιυ.ϊ Ιοοα βΐΐβ βΗ^βΓβηί, αηάθ
θάίίί ϊ§ηβδ &ρρ&ΓθΓθΐιΙ; ϊρββ ίη Τΐδ&βο—ηιοηδ βδΐ ίη αΙΙΪΙιι-
άίηβ>η ίηι/βηίβηι ο&οιπϊΐϊΐιίδ οάΐΐί —βρθοαίβπι ροβιιϊί, αϊ ΐ^ηίυα*
ρΐ'οοιιΐ δαϋΐαίίδ δϊ«ηαηι, ιιοί (]αϊα! ιηοΠί'βηΙαι• ηοδίβδ, ιηο-
ΐϊίβηΐΟ ίθΐηροΐ'ϊδ &οοϊρβΐ•θί. Ή περιγραφή ΰπό τον Λι6ίου άρ-
μόττει τη υπέρ τάς Φθιώτιδας Θήβας συνόπτω κωνικΓ] κορυφή όρους
παρά τάς Κυνός Κεφάλας, δπερ νΰν καλείται «Σεραντζί»- άλλ' αυτή
δέν φαίνεται οΰδαμόθεν τής Δημητριάδος- είναι ά'ρα προσθι'|κΐ| ατυ-
χής τοΰ Λιβίου ή τοΰ Τισαίου περιγραφή (πρβ. είκ. 103 τό Τ), περί
οΰ τοΰ μεγέθους ουδέν άλλως λέγει δ Πολύβιος.