DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0113
106
Α'. ΑΙ άνασκαφαι και ερευναι
κ.τ.τ.,1 μέχρι άμορφων σχιζών θραυσθέντων, τώλ' ανδριάν-
των μάλιστα.
Ότι δε σπουδαίως ήκμασεν ή χριστιανική Λημητριάς,2
άποδεικνύουσι τα πολυάριθμα περισωθέντα ερείπια εκκλη-
σιών καΐ οικιών, άφθονοϋντα μάλιστα παρά την Βόρειον
άκτήν και περί την μέσην άκρόπολιν ή διπλην άγοράν.
"Ηρξατο δ' έκτοτε και ό προς τάς Φθιώτιδας Θήβας πα-
λαιός ανταγωνισμός της πόλεως, περί ου εϊπομεν εν τοις
άνω σελ. !>">• διότι καΐ εκεί, ήτοι επί της θέσεως της αρ-
χαίας Πυράσου, όπου κατήλθον οί πλείστοι τών κατοίκων
των Θηβών από της πρωίμου χριστιανικής περιόδου, άφθο-
νούσι μεν τα τοιαύτα μνημεία και ερείπια, υπήρχε δε μέχρι
εγώ, έρευνήσας πανταχού τους τόπους αυτής, ούδαμοϋ ευρον
ση μαντικό ν τι οποιοδήποτε ϊχνος τείχους5, ει μή παρά την
Βόρειον άκτήν άσβεστόκτιστα τοιχάρια, ανήκοντα εις περιβό-
λους εκκλησιών, οικιών και ομοίων οικοδομημάτων, ουχί εις
τείχος- επειδή δ'έκ τε τών μνημονευθεισών και εξ άλλων πόλεων
τής Θεσσαλίας, ας αναφέρει ό Προκόπιος, διαγιγνώσκεται ό
ρυθμός τής Ιουστινιάνειου τειχοδομίας, όμοιος δέ δεν φαί-
νεται υπάρχων ούδαμοϋ τής Δημητριάδος, ουδέ άλλος οιοσδή-
ποτε άσΰεστόκτιστος σημαντικής ή τινός εκτάσεως, εικάζω ότι
ό αυτοκράτωρ ούτος δεν έπεσκεύασε τον περίβολον τούτον
τής αρχαίας Δημητριάδος, όντα άλλως καΐ μέγιστο ν και
τεραστίας απαιτούντα δαπανάς'', άλλ' έτερον λίαν μικρότε-
Είκών 113. — Τό μεσαιωνικόν (πρΰ. «κ. 112) τείχος τής Ίωλκοΰ, νΰν «Κάστρον Βόλου», κατά τήν Δυσμικήν πλευράν. Π-Π'=προϊστορικύν στρώμα• Τ τάορος
νεολιθικός ή τής χαλκής περιόδου.
τοΰ έτους 1!Μ)7 καΐ τείχος μεσαιωνικόν, λίαν σπουδαΐον, οϊου
υπόλοιπα διακρίνονται και έπ'αυτών τών παλαιών Φθιωτίδων
Θηβών, αμφότερα όντα Ιουστινιάνειων βεβαίως χρόνων, και
υπό τό όνομα τών Θηβών δηλούμενα υπό τε τοΰ Προκο-
πίου καΐ επί εύρεθεισών έπιγεγραμμένων κεραμίδων εν Πυ-
ράσω, τή νΰν Νέα Άγχιάλω, ιιετ'έντυπων σφραγίσεων εκ-
κ(λησιών) Θηβών.Β
Λέγει δέ ό Προκόπιος ότι έπεσκευάσθησαν και τα τείχη
της Δημητριάδος υπό τοΰ αύτοκράτορος Ιουστινιανού• ' άλλ'
ρον, πιθανώτατα τον έπί τού λόφου τών «Παλαιών > Βόλου,
ίκανώς έ'τι και νΰν σωζόμενον, όν κατόπιν έπεσκεύασαν και
άλλοι, κατασχόντες τον τόπον (είκ. 112• 113).
Τό εκεί δήλα δη φρούριον, «Κάστρον» νύν λεγόμενον,
είναι όντως πλήρες εθνικών λίθων, εξ αυτού δ' εξήχθησαν
') Βλ. Πρακτικά 1 *»*>Τ σελ. 180-181 και 1ί)12 σελ. 156-158.
-') Περί τής ιστορίας αυτής ένταΰθα μεν δι' δλίγωλ' διαλαμβά-
νομεν, άλλαχοΰ δέ σκοποΰμεν να γράψωμεν πλείονα, οπόταν δι'
ανασκαφών έξακριβώσωμεν τα καίρια σημεία της χριστιανικής πόλεως.
») Πρβ. Πρακτικά 1907 σελ. 165 και 170, 1908 σελ. 169-170 και
174" ό υπό Ν. Γιαννοποΰλλου μνημονευόμένος εν αύτοΐς «μεσαιω-
νικός 'Λλμυρός», δ τε «Βόρειος» και ό «Νότιος», είναι αυθαίρετοι
όνομασίαι ύπ' αΰτοΰ, εν γένει δέ τα περί τούτων ύπό Ν. Γιαννο-
ποΰλλου γραφέντα άποτελοϋσιν ως έπί τό πλείστον μυθεύματα, μηδε-
μίαν έπιστημονικήν άξίαν έχοντα" διό δέονται λεπτομερούς έξ υπαρ-
χής εξετάσεως τα μεσαιωνικά ταΰτα ερείπια.
4) Περί κτιομ. Δ' 3 ϊ> «έπί μέντοι Έχιναίου τι και Θηβών
(βλ. σημ. .•>) και Φαρσάλου και άλλων τών έπί Θεσσαλίας πόλεων
δαιασών, έν αίς Δημήτριος τέ έστι και Μητρόπολις ό'νομα και Γόμφοι
και Τρίκκα, τονς περιβόλους άνανεωαάμενος έν τώ άσφαλεΐ ίκρατν-
νατο, χρόνω τε καταπεπονηκότας μακρώ, εΰπετώς τε άλωτονς οντάς
εϊ τις προσίοι».
3) Μόλις παρά τον «Ταρσανάν υπάρχει ίχνος άσβεστου Ιπι τοΰ
αρχαίου τείχους, ίσως νεωτέρα προσθήκη, γενομένη υπό τών εκεί
ναυπηγών, τών ίδρυσάντων παραπλεύρως οικίσκους και εργαστήρια"
περί δέ τάς πηγάς τής Μπουρμπλήθρας ύπάρχουσί τίνα παλαιά άσβε-
στόκτιστα οικήματα και ΰπέρκειταί τι δμοιον παρά τό αρχαίο ν τεί-
χος τοΰ Δημητρίου.
") Τό νά ύπολάβωμεν δτι τά τείχη τοΰ Ίουστινιανοΰ κατερ-
ρίφθη σαν υπό τών μεταγενεστέρων και οι λίθοι αυτών άφηρέθησαν
χάριν τοΰ Κάστρου» και τής νΰν πόλεαις Βόλου, έχει μεν τίνα νουν,
άλλ' εΐναι δΰσκολον εις πλήρη παραδοχήν διότι εντελής εξαφανισμός
τών τειχών τοΰ 'Ιουστινιανοΰ θά ήτο ανερμήνευτος• ουδδλως δμως
αποκλείεται μικρά τις επισκευή τών κατά τήν Βόρειον μάλιστα άκτήν
άρχαίίϋν τειχών τής Δημητριάδος μέχρι τής κάτω ακροπόλεως ή δι-
πλής αγοράς" ήτο δέ αΰτη αναγκαία προς τίνα άμυναν κατά τών
εκάστοτε επιδρομέων, ήτις δμους μετέπειτα ύποχρεοΰμεθα νά δεχθώ-
μεν δτι έξηφανίσθη.
Α'. ΑΙ άνασκαφαι και ερευναι
κ.τ.τ.,1 μέχρι άμορφων σχιζών θραυσθέντων, τώλ' ανδριάν-
των μάλιστα.
Ότι δε σπουδαίως ήκμασεν ή χριστιανική Λημητριάς,2
άποδεικνύουσι τα πολυάριθμα περισωθέντα ερείπια εκκλη-
σιών καΐ οικιών, άφθονοϋντα μάλιστα παρά την Βόρειον
άκτήν και περί την μέσην άκρόπολιν ή διπλην άγοράν.
"Ηρξατο δ' έκτοτε και ό προς τάς Φθιώτιδας Θήβας πα-
λαιός ανταγωνισμός της πόλεως, περί ου εϊπομεν εν τοις
άνω σελ. !>">• διότι καΐ εκεί, ήτοι επί της θέσεως της αρ-
χαίας Πυράσου, όπου κατήλθον οί πλείστοι τών κατοίκων
των Θηβών από της πρωίμου χριστιανικής περιόδου, άφθο-
νούσι μεν τα τοιαύτα μνημεία και ερείπια, υπήρχε δε μέχρι
εγώ, έρευνήσας πανταχού τους τόπους αυτής, ούδαμοϋ ευρον
ση μαντικό ν τι οποιοδήποτε ϊχνος τείχους5, ει μή παρά την
Βόρειον άκτήν άσβεστόκτιστα τοιχάρια, ανήκοντα εις περιβό-
λους εκκλησιών, οικιών και ομοίων οικοδομημάτων, ουχί εις
τείχος- επειδή δ'έκ τε τών μνημονευθεισών και εξ άλλων πόλεων
τής Θεσσαλίας, ας αναφέρει ό Προκόπιος, διαγιγνώσκεται ό
ρυθμός τής Ιουστινιάνειου τειχοδομίας, όμοιος δέ δεν φαί-
νεται υπάρχων ούδαμοϋ τής Δημητριάδος, ουδέ άλλος οιοσδή-
ποτε άσΰεστόκτιστος σημαντικής ή τινός εκτάσεως, εικάζω ότι
ό αυτοκράτωρ ούτος δεν έπεσκεύασε τον περίβολον τούτον
τής αρχαίας Δημητριάδος, όντα άλλως καΐ μέγιστο ν και
τεραστίας απαιτούντα δαπανάς'', άλλ' έτερον λίαν μικρότε-
Είκών 113. — Τό μεσαιωνικόν (πρΰ. «κ. 112) τείχος τής Ίωλκοΰ, νΰν «Κάστρον Βόλου», κατά τήν Δυσμικήν πλευράν. Π-Π'=προϊστορικύν στρώμα• Τ τάορος
νεολιθικός ή τής χαλκής περιόδου.
τοΰ έτους 1!Μ)7 καΐ τείχος μεσαιωνικόν, λίαν σπουδαΐον, οϊου
υπόλοιπα διακρίνονται και έπ'αυτών τών παλαιών Φθιωτίδων
Θηβών, αμφότερα όντα Ιουστινιάνειων βεβαίως χρόνων, και
υπό τό όνομα τών Θηβών δηλούμενα υπό τε τοΰ Προκο-
πίου καΐ επί εύρεθεισών έπιγεγραμμένων κεραμίδων εν Πυ-
ράσω, τή νΰν Νέα Άγχιάλω, ιιετ'έντυπων σφραγίσεων εκ-
κ(λησιών) Θηβών.Β
Λέγει δέ ό Προκόπιος ότι έπεσκευάσθησαν και τα τείχη
της Δημητριάδος υπό τοΰ αύτοκράτορος Ιουστινιανού• ' άλλ'
ρον, πιθανώτατα τον έπί τού λόφου τών «Παλαιών > Βόλου,
ίκανώς έ'τι και νΰν σωζόμενον, όν κατόπιν έπεσκεύασαν και
άλλοι, κατασχόντες τον τόπον (είκ. 112• 113).
Τό εκεί δήλα δη φρούριον, «Κάστρον» νύν λεγόμενον,
είναι όντως πλήρες εθνικών λίθων, εξ αυτού δ' εξήχθησαν
') Βλ. Πρακτικά 1 *»*>Τ σελ. 180-181 και 1ί)12 σελ. 156-158.
-') Περί τής ιστορίας αυτής ένταΰθα μεν δι' δλίγωλ' διαλαμβά-
νομεν, άλλαχοΰ δέ σκοποΰμεν να γράψωμεν πλείονα, οπόταν δι'
ανασκαφών έξακριβώσωμεν τα καίρια σημεία της χριστιανικής πόλεως.
») Πρβ. Πρακτικά 1907 σελ. 165 και 170, 1908 σελ. 169-170 και
174" ό υπό Ν. Γιαννοποΰλλου μνημονευόμένος εν αύτοΐς «μεσαιω-
νικός 'Λλμυρός», δ τε «Βόρειος» και ό «Νότιος», είναι αυθαίρετοι
όνομασίαι ύπ' αΰτοΰ, εν γένει δέ τα περί τούτων ύπό Ν. Γιαννο-
ποΰλλου γραφέντα άποτελοϋσιν ως έπί τό πλείστον μυθεύματα, μηδε-
μίαν έπιστημονικήν άξίαν έχοντα" διό δέονται λεπτομερούς έξ υπαρ-
χής εξετάσεως τα μεσαιωνικά ταΰτα ερείπια.
4) Περί κτιομ. Δ' 3 ϊ> «έπί μέντοι Έχιναίου τι και Θηβών
(βλ. σημ. .•>) και Φαρσάλου και άλλων τών έπί Θεσσαλίας πόλεων
δαιασών, έν αίς Δημήτριος τέ έστι και Μητρόπολις ό'νομα και Γόμφοι
και Τρίκκα, τονς περιβόλους άνανεωαάμενος έν τώ άσφαλεΐ ίκρατν-
νατο, χρόνω τε καταπεπονηκότας μακρώ, εΰπετώς τε άλωτονς οντάς
εϊ τις προσίοι».
3) Μόλις παρά τον «Ταρσανάν υπάρχει ίχνος άσβεστου Ιπι τοΰ
αρχαίου τείχους, ίσως νεωτέρα προσθήκη, γενομένη υπό τών εκεί
ναυπηγών, τών ίδρυσάντων παραπλεύρως οικίσκους και εργαστήρια"
περί δέ τάς πηγάς τής Μπουρμπλήθρας ύπάρχουσί τίνα παλαιά άσβε-
στόκτιστα οικήματα και ΰπέρκειταί τι δμοιον παρά τό αρχαίο ν τεί-
χος τοΰ Δημητρίου.
") Τό νά ύπολάβωμεν δτι τά τείχη τοΰ Ίουστινιανοΰ κατερ-
ρίφθη σαν υπό τών μεταγενεστέρων και οι λίθοι αυτών άφηρέθησαν
χάριν τοΰ Κάστρου» και τής νΰν πόλεαις Βόλου, έχει μεν τίνα νουν,
άλλ' εΐναι δΰσκολον εις πλήρη παραδοχήν διότι εντελής εξαφανισμός
τών τειχών τοΰ 'Ιουστινιανοΰ θά ήτο ανερμήνευτος• ουδδλως δμως
αποκλείεται μικρά τις επισκευή τών κατά τήν Βόρειον μάλιστα άκτήν
άρχαίίϋν τειχών τής Δημητριάδος μέχρι τής κάτω ακροπόλεως ή δι-
πλής αγοράς" ήτο δέ αΰτη αναγκαία προς τίνα άμυναν κατά τών
εκάστοτε επιδρομέων, ήτις δμους μετέπειτα ύποχρεοΰμεθα νά δεχθώ-
μεν δτι έξηφανίσθη.