DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0123
116
Α'. Αί άναβχαφαί καί ερευναι
καί υπέρ ης αποκλίνει μετά μικράς προσθήκης ό Α. ΚθιΠ&οΙΐ',
κατιδών την απιθανότητα της επί Άνόρίσκου έπαυξήσεως
και επισκευής, και καθ' ή ν ό βασιλεύς Άντίοχος τω 1!Μ
π. Χρ. έπηύξησε τους πύργους, καί που τα τείχ)] έπεσκεύα-
σεν, αποδεικνύεται νϋν ού μόνον ουχί ισχυρότερα της προ-
ηγουμένης, αλλά και πασών τών προύποτεθεισών ασθενέ-
στατη• διότι δι' αυτής δεν ερμηνεύεται ό φόθος τοϋ κατά
θάλασσαν επικρατούντος εχθρού, ούτε ή προγενεστέρα βλάβη
τών πύργων καί που τών τειχών, ουδέ ή τών επιταφίων
μνημείων και στηλών πρότερα κατάρριψις• το νά ε'ικάσωμεν
ότι εξ ύπαρχής έκρήμνισε πάντα ταύτα ύ Άντίοχος, όντα
τέως άβλαβη, αντίκειται προς τε τοΰ βασιλέως τοΐντου την
ουδέ άπύ ξηράς έ'σχε φόβον τινά σπουδαΐον ενταύθα- ή δ'
εγκατάλειψης ύπ' αυτού της Δημητριάδος, δεικνύει ότι δεν
εΐχε λίαν σοθαρώς αναλάβει νά διακινδύνευση τά πάντα
διά πολέμου εν αύτη.
Τά δ' επί τών κεραμίδων, αϊτινες ευρέθησαν εν τοις
έπηυξημένοις πύργοις και άλλαχοΰ της αρχαίας πόλεως,
υπάρχοντα μονογραφήματα και σύμβολα -, δύνανται και
άλλως νά έρμηνευθώσιν, ουχί δε ώς έπειράθην προχείρως νά
ερμηνεύσω τινά τούτοον εν τοις Πρακτικοϊς 1912 σελ. 185.
Έχομεν δε ύπ' όψει υπέρ τάς τριακοσίας τοιαύτας έσφρα-
γισμένας κεραμίδας, πηλού λίαν εκλεκτού και όπτήσεως αρί-
στης, ών αί μεν στρωτήρες φέρουσι την σφράγισιν και έρυ-
Εϊκών 121. Σφραγ'ις κεραμίδος πλήρης
Είκών 122. Τύπος σφραγίδος
Είκών 123. Σφραγ'ις κεραμίδος ελλιπής
τοϋ δευτέρου είδους της πρώτης ομάδος.
εύγένειαν και προς την υπό τών πολιτών έπιδειχθεΐσαν
πρύς αυτόν φιλίαν και θερμήν υποδοχήν, περί ής βλ. άνω
σελ. 99.
Ουδέ συντελεί υπέρ της γνώμης μου εκείνης τύ υπό
τού Α. ΗθΐηΗοΙι έ. ά. προστεθέν, ότι οι μεν Αιτωλοί, κατα-
λαόόντες την πόλιν τω 192 π. Χρ., ήρξαντο ένισχύοντες
αυτήν, ό δέ Άντίοχος έπεράτο>σε το έργον εκείνων διότι
ή αναγκαία πρύς τοιαύτην έκτέλεσιν έπαυξήσεως και επι-
σκευής προύπόθεσις, ό εστίν ή βλάβη τών επιταφίων μνη-
μείων, τών πύργων καί τοϋ τείχους, δεν υπάρχει ούδ εν-
ταύθα: οι Αιτωλοί αυτοί κατέλαβαν άκόπως την Δημητριάδα
καί εΐχον εν αύτη κόμμα ίσχυρόν. ου θα άπεξενοΰντο, αν
άπετόλμων νά έκτελέσίοσι τοιαύτην σύλΐ|σιν τών νεκροτα-
φείων πρύς λήψιν υλικού κτίσεως συγκεντρικών πύργων
ουδεμία δ' επείγουσα ανάγκη τότε υπήρχε προς τοιούτον
έργον ούτε ό Άντίοχος διέτρεχε τίνα κίνδυνον άπύ θα-
λάσσης, προχωρήσας δέ εις τύ έσωτερικον τής Ηεσσαλίας,
') Έν τί) Κβναβ Αΐ'οΐιβοΐ. 19.13 Ι σελ. 24 σημ. |• πρβ. Πρακτικά
1912 σελ. 185' ή ενταύθα εκφραζόμενη υπό τοΰ Α. Κβϊηειοΐι έτερα
εικασία, οτι ί) έπαΰξησις έγένετο ί'πό της ' Ρωμαϊκής φρουράς τω
197 — 193 π. Χρ., αντίκειται προς τά εκτεθέντα άνω σελ. 97 γεγο-
νότα, καθ' α ή φρουρά αυτή είχε προσωρινόν χαρακτήρα, και απε-
σύρθη υπό τοϋ Τίτου, δεν ήπειλήθη δέ, ουδέ άντέστη κατά τίνος, ούτε
είχε συμφέρον νά τειχίζη σπουδαίαν πόλιν τών Μακεδόνων, άποδο-
θησομένην αΰτοΐς' αντίκειται δέ καί προς τά πράγματα η προειρη-
μένη εικασία τοΰ Α. Κβΐηαοΐι: διότι τότε οι 'Ρωμαΐοι περί πολλοί
έποιοϋντο την φιλίαν τών Μαγνητών δεν ήτο άρα δυνατόν λ'ά κρη-
μνίσωσι τά επιτάφια μνημεία αυτών τοσούτον άγρίως και άνευ λό-
γου- δέν ερμηνεύονται δέ οί ευρεθέντες έν τί) γομώσει τών διακένων
λίθοι τοΰ τείχους και τών αρχαιοτέρων πΰργων εν τοιαύτη περιπτιόσει.
-') Αί κεραμίδες αύται διατηρούνται έν τη Μουσείω Βόλου καί
φέρουσι διακριτικούς αριθμούς, ύπ' έμοϋ χαραχθέντας, ϊνα μη άπο-
σΐϊεννιίωνται κατά την πλΰσΐν ή πλήρης έ'κδοσις αύτώ\' θα τελεσθη
έν τη ακολουθία της δημοσιεύσεως έν τη Άρχ. Έφημ. τών ημετέ-
ρων θεασαλικών επιγραφών.
θράν ή πορφυράν άλοιφήν επί τής κοίλης επιφανείας, αί δέ
καλυπτήρες τά αυτά επί τής κυρτής• τών πρώτων ύ άριθιιύς
είναι σχεδύν πενταπλάσιος του τών δευτέροον ή μη άλη-
λιμμένη επιφάνεια τών πρώτων φέρει βαθύνσεις έλαφράς
ποικίλων σχημάτων, ας οί νύν κεραμείς όνομάζουσι δα-
χτυλιές; . ήτοι άποτυπό)σεις τών δακτύλων, δι' ών άπομάσ-
σονται τά υπολείμματα τοΰ πηλοΰ, τά επί τών χειρών
συγκολλώμενα έν τη πλάσει• ίσιος τινές προέρχονται εκ τώ\'
όκριβάντων καί ιιητρών, έφ ών έπλάττοντο αί κεραμίδες
αύται.
Λιεκρίναμεν δ' εννέα ομάδας αυτών. II πρώτη ομάς
περιλαμβάνει εξ είδη, έχοντα κοινόν χαρακτηριστικόν την
επιμελή τετράγωνον σφράγισιν καί έν μέσω συμπίλημα δύο
μεγάλων γραμμάτων 8Α, ών τύ πρώτον έχει κοινήν την
κάθετον κεραίαν μετά της αριστεράς λοξής τοϋ ετέρου- ότι
δέον ταύτα νά άναγνωσθώσι βα, αποδεικνύει ή τετάρτη
ομάς. Τύ πρώτον είδος αυτής φέρει απλώς το συμπίλημα,
άνευ έτερου διακριτικού συμβόλου• τούτω άνήκουσιν ένδεκα
βέβαια καί πέντε πιθανώτατα παραδείγματα, έτι δ' έν ιιο-
ναδικόν. φέρον διά λίαν μικράς σφραγΐδος επί τής κυρτής
έπκρανείας τύ αύτύ συμπίλημα, όπερ, ληφθέν δι' έκτύπου,
άπεδόθη έν τή είκ. 120, ουχί ώς φαίνεται επί τής κερα-
μίδος, άλλ' οΐον ΰπήρχεν επί τής σφραγίδος. Τύ δεύτερον
είδος φέρει πρύς τω προειρημένι» συμπιλήματι καί σύμβολον
2, άνω δεξιά ασθενώς τετυποηιένον τούτου ύπάρχονσΐ δέκα
καί επτά αντίτυπα- καί έν μεν τρισίν εΐναι σαφές τύ σημείον,
ώς δεικνύουσιν αί είκ. 121 καί 123, έξ έκτύπων ποιηθεί-
σαι, έν δέ τοις λοιποίς διασώζεται τύ κάτω ήμισυ μόνον,
ώς δηλοΐ ή είκ. 122, ποιηθεΐσα έξ ίχνογραφήσεως τοϋ τύ-
που τής σφραγΐδος, οίος φαίνεται επί τής κεραμίδος.
Τοΰ τρίτον είδους ή σφραγίς εΐναι όλίγω μικρότερων
διαστάσεων τών λοιπών φέρει άνω δεξιά σύμβολον τι Λ,
άποδιδόμενον, καθ' δν τρόπον φαίνεται επί τής κεραμίδος,
διά τοΰ έν είκ. 124 ϊχνογραιρήματος- τούτου ύπάρχουσι
δέκα καί τέσσαρα αντίτυπα Τύ τέταρτον είδος φέρει κατά
Α'. Αί άναβχαφαί καί ερευναι
καί υπέρ ης αποκλίνει μετά μικράς προσθήκης ό Α. ΚθιΠ&οΙΐ',
κατιδών την απιθανότητα της επί Άνόρίσκου έπαυξήσεως
και επισκευής, και καθ' ή ν ό βασιλεύς Άντίοχος τω 1!Μ
π. Χρ. έπηύξησε τους πύργους, καί που τα τείχ)] έπεσκεύα-
σεν, αποδεικνύεται νϋν ού μόνον ουχί ισχυρότερα της προ-
ηγουμένης, αλλά και πασών τών προύποτεθεισών ασθενέ-
στατη• διότι δι' αυτής δεν ερμηνεύεται ό φόθος τοϋ κατά
θάλασσαν επικρατούντος εχθρού, ούτε ή προγενεστέρα βλάβη
τών πύργων καί που τών τειχών, ουδέ ή τών επιταφίων
μνημείων και στηλών πρότερα κατάρριψις• το νά ε'ικάσωμεν
ότι εξ ύπαρχής έκρήμνισε πάντα ταύτα ύ Άντίοχος, όντα
τέως άβλαβη, αντίκειται προς τε τοΰ βασιλέως τοΐντου την
ουδέ άπύ ξηράς έ'σχε φόβον τινά σπουδαΐον ενταύθα- ή δ'
εγκατάλειψης ύπ' αυτού της Δημητριάδος, δεικνύει ότι δεν
εΐχε λίαν σοθαρώς αναλάβει νά διακινδύνευση τά πάντα
διά πολέμου εν αύτη.
Τά δ' επί τών κεραμίδων, αϊτινες ευρέθησαν εν τοις
έπηυξημένοις πύργοις και άλλαχοΰ της αρχαίας πόλεως,
υπάρχοντα μονογραφήματα και σύμβολα -, δύνανται και
άλλως νά έρμηνευθώσιν, ουχί δε ώς έπειράθην προχείρως νά
ερμηνεύσω τινά τούτοον εν τοις Πρακτικοϊς 1912 σελ. 185.
Έχομεν δε ύπ' όψει υπέρ τάς τριακοσίας τοιαύτας έσφρα-
γισμένας κεραμίδας, πηλού λίαν εκλεκτού και όπτήσεως αρί-
στης, ών αί μεν στρωτήρες φέρουσι την σφράγισιν και έρυ-
Εϊκών 121. Σφραγ'ις κεραμίδος πλήρης
Είκών 122. Τύπος σφραγίδος
Είκών 123. Σφραγ'ις κεραμίδος ελλιπής
τοϋ δευτέρου είδους της πρώτης ομάδος.
εύγένειαν και προς την υπό τών πολιτών έπιδειχθεΐσαν
πρύς αυτόν φιλίαν και θερμήν υποδοχήν, περί ής βλ. άνω
σελ. 99.
Ουδέ συντελεί υπέρ της γνώμης μου εκείνης τύ υπό
τού Α. ΗθΐηΗοΙι έ. ά. προστεθέν, ότι οι μεν Αιτωλοί, κατα-
λαόόντες την πόλιν τω 192 π. Χρ., ήρξαντο ένισχύοντες
αυτήν, ό δέ Άντίοχος έπεράτο>σε το έργον εκείνων διότι
ή αναγκαία πρύς τοιαύτην έκτέλεσιν έπαυξήσεως και επι-
σκευής προύπόθεσις, ό εστίν ή βλάβη τών επιταφίων μνη-
μείων, τών πύργων καί τοϋ τείχους, δεν υπάρχει ούδ εν-
ταύθα: οι Αιτωλοί αυτοί κατέλαβαν άκόπως την Δημητριάδα
καί εΐχον εν αύτη κόμμα ίσχυρόν. ου θα άπεξενοΰντο, αν
άπετόλμων νά έκτελέσίοσι τοιαύτην σύλΐ|σιν τών νεκροτα-
φείων πρύς λήψιν υλικού κτίσεως συγκεντρικών πύργων
ουδεμία δ' επείγουσα ανάγκη τότε υπήρχε προς τοιούτον
έργον ούτε ό Άντίοχος διέτρεχε τίνα κίνδυνον άπύ θα-
λάσσης, προχωρήσας δέ εις τύ έσωτερικον τής Ηεσσαλίας,
') Έν τί) Κβναβ Αΐ'οΐιβοΐ. 19.13 Ι σελ. 24 σημ. |• πρβ. Πρακτικά
1912 σελ. 185' ή ενταύθα εκφραζόμενη υπό τοΰ Α. Κβϊηειοΐι έτερα
εικασία, οτι ί) έπαΰξησις έγένετο ί'πό της ' Ρωμαϊκής φρουράς τω
197 — 193 π. Χρ., αντίκειται προς τά εκτεθέντα άνω σελ. 97 γεγο-
νότα, καθ' α ή φρουρά αυτή είχε προσωρινόν χαρακτήρα, και απε-
σύρθη υπό τοϋ Τίτου, δεν ήπειλήθη δέ, ουδέ άντέστη κατά τίνος, ούτε
είχε συμφέρον νά τειχίζη σπουδαίαν πόλιν τών Μακεδόνων, άποδο-
θησομένην αΰτοΐς' αντίκειται δέ καί προς τά πράγματα η προειρη-
μένη εικασία τοΰ Α. Κβΐηαοΐι: διότι τότε οι 'Ρωμαΐοι περί πολλοί
έποιοϋντο την φιλίαν τών Μαγνητών δεν ήτο άρα δυνατόν λ'ά κρη-
μνίσωσι τά επιτάφια μνημεία αυτών τοσούτον άγρίως και άνευ λό-
γου- δέν ερμηνεύονται δέ οί ευρεθέντες έν τί) γομώσει τών διακένων
λίθοι τοΰ τείχους και τών αρχαιοτέρων πΰργων εν τοιαύτη περιπτιόσει.
-') Αί κεραμίδες αύται διατηρούνται έν τη Μουσείω Βόλου καί
φέρουσι διακριτικούς αριθμούς, ύπ' έμοϋ χαραχθέντας, ϊνα μη άπο-
σΐϊεννιίωνται κατά την πλΰσΐν ή πλήρης έ'κδοσις αύτώ\' θα τελεσθη
έν τη ακολουθία της δημοσιεύσεως έν τη Άρχ. Έφημ. τών ημετέ-
ρων θεασαλικών επιγραφών.
θράν ή πορφυράν άλοιφήν επί τής κοίλης επιφανείας, αί δέ
καλυπτήρες τά αυτά επί τής κυρτής• τών πρώτων ύ άριθιιύς
είναι σχεδύν πενταπλάσιος του τών δευτέροον ή μη άλη-
λιμμένη επιφάνεια τών πρώτων φέρει βαθύνσεις έλαφράς
ποικίλων σχημάτων, ας οί νύν κεραμείς όνομάζουσι δα-
χτυλιές; . ήτοι άποτυπό)σεις τών δακτύλων, δι' ών άπομάσ-
σονται τά υπολείμματα τοΰ πηλοΰ, τά επί τών χειρών
συγκολλώμενα έν τη πλάσει• ίσιος τινές προέρχονται εκ τώ\'
όκριβάντων καί ιιητρών, έφ ών έπλάττοντο αί κεραμίδες
αύται.
Λιεκρίναμεν δ' εννέα ομάδας αυτών. II πρώτη ομάς
περιλαμβάνει εξ είδη, έχοντα κοινόν χαρακτηριστικόν την
επιμελή τετράγωνον σφράγισιν καί έν μέσω συμπίλημα δύο
μεγάλων γραμμάτων 8Α, ών τύ πρώτον έχει κοινήν την
κάθετον κεραίαν μετά της αριστεράς λοξής τοϋ ετέρου- ότι
δέον ταύτα νά άναγνωσθώσι βα, αποδεικνύει ή τετάρτη
ομάς. Τύ πρώτον είδος αυτής φέρει απλώς το συμπίλημα,
άνευ έτερου διακριτικού συμβόλου• τούτω άνήκουσιν ένδεκα
βέβαια καί πέντε πιθανώτατα παραδείγματα, έτι δ' έν ιιο-
ναδικόν. φέρον διά λίαν μικράς σφραγΐδος επί τής κυρτής
έπκρανείας τύ αύτύ συμπίλημα, όπερ, ληφθέν δι' έκτύπου,
άπεδόθη έν τή είκ. 120, ουχί ώς φαίνεται επί τής κερα-
μίδος, άλλ' οΐον ΰπήρχεν επί τής σφραγίδος. Τύ δεύτερον
είδος φέρει πρύς τω προειρημένι» συμπιλήματι καί σύμβολον
2, άνω δεξιά ασθενώς τετυποηιένον τούτου ύπάρχονσΐ δέκα
καί επτά αντίτυπα- καί έν μεν τρισίν εΐναι σαφές τύ σημείον,
ώς δεικνύουσιν αί είκ. 121 καί 123, έξ έκτύπων ποιηθεί-
σαι, έν δέ τοις λοιποίς διασώζεται τύ κάτω ήμισυ μόνον,
ώς δηλοΐ ή είκ. 122, ποιηθεΐσα έξ ίχνογραφήσεως τοϋ τύ-
που τής σφραγΐδος, οίος φαίνεται επί τής κεραμίδος.
Τοΰ τρίτον είδους ή σφραγίς εΐναι όλίγω μικρότερων
διαστάσεων τών λοιπών φέρει άνω δεξιά σύμβολον τι Λ,
άποδιδόμενον, καθ' δν τρόπον φαίνεται επί τής κεραμίδος,
διά τοΰ έν είκ. 124 ϊχνογραιρήματος- τούτου ύπάρχουσι
δέκα καί τέσσαρα αντίτυπα Τύ τέταρτον είδος φέρει κατά