DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0153
146
Γ'. Ή περιγραφή τών στηλών
"Οπισθεν αύτοϋ διετηρήθησαν σαφή ίχνη τρίτης μορφής
ανθρώπου, υποτιθεμένης ώς βαθύτερον και μακράν των
δύο πρώτων κειμένης• δια τοΰτο παρεστάίτη προοπτικώς
εϊς το ήμισυ περίπου των αναλογιών των δύο πρώτων
φαίνεται δέ οΰτος ών παις εκ των υπηρετών τοΰ Στρα-
τονίκου, κατενώπιον ορθός ιστάμενος, ώς προσβλέπων τους
δύο νέους, ή βαδίζων προς αυτούς• φορεί χιτώνα, άφίνοντα
γυμνά τά σκέλη από τών γονάτων, και καταβιβάζει την
άριστεράν παρά το πλευρόν.
Το βάϋος τής εικόνος άπεδόθη το πλείστον διά ρόδινης
βαφής* δτι θά εΐχον δηλωθή αρχιτεκτονικά! ή άλλαι λεπτο-
μέρειαι τοΰ δωματίου, ένθα υποτίθεται δτι συναντώνται εν
τή ζωή οί παριστάμενοι, δεικνύουσιν Γχνη τινά γραμ[ΐών
περί την τρίτην μορφήν, καΐ έ'τερα όπισθεν τής κεφαλής
τοΰ όρθοΰ νεανίου και τοΰ Στρατονίκου• άλλ' αύται δεν
είναι εμφανείς, ίνα τι σαφές καθορισθή.
Περί τοΰ ρυθμοΰ τής έγκαύσεως τών βαφών ταύτης
τε και πασών τών λοιπών στηλών, εξ ού ορμώμενος έπει-
ράθην νά αποδώσω εις τρεις σχολάς, ήτοι εις τρία συστή-
ματα, τάς επί τών στηλών τούτων γραφάς, την Σικνωνίαν,
την Ιωνική ν και την Άττικήν, περί τής τέχνης εν γένει
καΐ τής αξίας τής στήλης ταύτης, περί τών παρουσιαζο-
μένων διαφορών έν τή άποδόσει τοΰ Στρατονίκου καΐ τοΰ
ετέρου νεανίου, ώς και περί τοΰ αν είχε πρότυπόν τι προ
οφθαλμών προς μίμησιν κατά την γραφήν τής στήλης ταύτης
ό ποιήσας εν Δημητριάδι τον πίνακα τοΰτον ζωγράφος, είπον
τά δέοντα άλλαχοΰ (εν τή Άρχαιολ. Έφημ. 1908 σ. 57-59,
και έν τοις Θεσσαλ. Μνημείοις μου σελ. 126-127, έτι δέ
ανά την περιγραφή ν τών άλλων στηλών), θά εκθέσω δ' εύ-
ρύτερον τά περί τούτων μετά το πέρας τής εκδόσεως τών
στηλών. Οί δέ χρόνοι τής στήλης καθίσταται προφανές
εκ τής επιγραφής, δτι κείνται περί τά μέσα τής Γ' προ Χρ.
έκατονταετηρ ίδος.
Περί δέ της τύχης τής στήλης ταύτης σημειωτέον χα έξης: ώς
ήτο άρχήθεν έρριμμένη πρηνής, παρέμεινε τι κενόν μεταξύ τής θέσεως,
οπού έκτίσθη, και τοΰ βαθύσματος, έ'νθα είχε γραφή ή παράστασις•
εις το κενόν τοΰτο εΐχον εισδύσει ριζίδια θάμνων, καΐ εΐχον εμφωλεύ-
σει ζωύφια, εξ ών προήλθον αί φθείρασαι τάς βαφάς κηλίδες, εμ-
φανείς οΰσαι μάλιστα κάτω αριστερά. "Οταν έξήγαγον αυτήν,
εξέπεσον άφ' εαυτών τά πλείστα τών ριζιδίων και τών υπολειμμά-
των τών ζωυφίων.
Την πρώτην λοιπόν ταΰτην έμφάνισιν τής στήλης δεικνύει ή
ε?κών 166, ποιηθεϊσα εκ φωτογραφίας, ληφθείσης τφ 1907, και δη
την έπομένην ήμέραν τής ευρέσεως τής στήλης, προ παντός καθαρμού
η ψεκασμού αυτής• διό και τά έπικεκολλημένα ολίγα χώματα, μάλιστα
επί τών παραστάδων, έπι τοΰ θριγκοΰ αριστερά καΐ κατά τά άκρα
τοΰ βαθύσματος, Ιδίως δέ όπισθεν τοΰ Στρατονίκου, είναι εμφανή
επί τής φωτογραφίας.
Όλίγας δέ ημέρας μετά ταΰτα, έλθόντος τοΰ άντιγραφέως, έκα-
θάρισα τά υπόλοιπα χώματα μηχανικώς διά μαχαιριού και βελονών,
καΐ έψέκασα την γραφήν διά τοΰ μνημονευθέντος τονωτικού μου"
ούτως έχουσα άντεγράφη. Κατόπιν και μέχρι τοΰ 1909 έ'μεινεν άψέκα-
στος' διό ή κατά το έτος εκείνο ληφθείσα φωτογραφία, εξ ης έποιήθη
ή εΐκών 167, εμφανίζει την γραφήν σημαντικώς άσθενεστέραν και
βαφαί μεν δέν εΐχον τέως εκπέσει, ει μη ολίγον τι τής κυανής τοΰ
προσκεφαλαίου κατά την ΐδρυσιν, άλλ' ή ζωηρότης αυτών εΐχεν
έλαττωθή, τοΰτο δέ άποδοτέον εις τό δτι δέν άνεψεκάσθη ή στήλη
διά τοΰ τονωτικοΰ μον.
"Ενεκα λοιπόν τής διαφορά; ταύτης, ήρχισα νά ψεκάζω διά τοΰ
ιδίου τονοηικοΰ τάς στήλας ταύτας από τοΰ 1909, κατά χρονικά δια-
στήματα πέντε ή εξ μηνών, μέχρι τοΰ 1912, οπότε άπετοίχισα τήν
στήλην, ίνα πλυθή κατά το σύστημα τοΰ "Οθ. 'Ρουσοπούλου" προ
πάσης όμως πλύσεως έφωτογράφησα αυτήν τότε, εκ δέ τής φω-
τογραφίας εκείνης αποδίδεται ή είκών 168, εξ ης εμφαίνεται
δτι ή ζωηρότης τών χρωμάτων εΐχεν επανέλθει διά τοΰ άναψεκα-
σμοϋ, και διειηρεΐτο διά τής ψεκάσεως τοΰ τονωτικού μου, καίτοι
από τοΰ 1911 έ'μεινεν δλως άψέκαστος ή στήλη κατ' άνωτέραν επι-
ταγή ν.
Κατά δέ τήν διά θερμού οινοπνεύματος άφαίρεσιν τοΰ τονωτικού
μου υπό τοΰ "Οθ. ΓΡουσ., οπότε έπεκαλύφθη ή γραφή διά ρητινώ-
δους μίγματος, καϊ δέν διεκρίνετο ουδεμία σχεδόν λεπτομέρεια, δέν
έλαβον φωτογραφίαν διότι συνεχωρήθη υπό τοΰ προειρημένου ό εκ
νέου ψεκασμός αυτής διά τοΰ έμοΰ τονωτικού, τούτου δέ τελε-
σθέντος, έπανήλθεν ή γραφή εις τήν έν είκόνι 168 δ'ψιν. Τέλος
ή είκών 169 έποιήθη εκ φωτογραφίας, ην έλαβον τω 1915 κατά
μήνα Σεπτέμβριον, ψεκάσας τήν γραφήν διά τοΰ τονωτικού μου-
ή έμφάνισις τής παραστάσεως, παρά τήν σμικρότητα τής φω-
τογραφίας, είναι λίαν ευνοϊκή έν παραβολή προς τήν άρχέτυπον
εικόνα 166.
Είκών 170. — Ή στήλη τής Ήδίστης, έκ φωτογραφίας, ληφθείσης άμα τ§
εΰρέσει τφ 1907, ώς εΐχεν ή στήλη, άνευ καθαρμού ή \>εγ.ααμον.
Είκών 171.—Ή στήλη τής Ήδίατης, έκ φωτογραφίας τοΰ 1909,
άφ' ου παρέμεινεν έπι διετίαν άνευ άναψεκασμοΰ.
Γ'. Ή περιγραφή τών στηλών
"Οπισθεν αύτοϋ διετηρήθησαν σαφή ίχνη τρίτης μορφής
ανθρώπου, υποτιθεμένης ώς βαθύτερον και μακράν των
δύο πρώτων κειμένης• δια τοΰτο παρεστάίτη προοπτικώς
εϊς το ήμισυ περίπου των αναλογιών των δύο πρώτων
φαίνεται δέ οΰτος ών παις εκ των υπηρετών τοΰ Στρα-
τονίκου, κατενώπιον ορθός ιστάμενος, ώς προσβλέπων τους
δύο νέους, ή βαδίζων προς αυτούς• φορεί χιτώνα, άφίνοντα
γυμνά τά σκέλη από τών γονάτων, και καταβιβάζει την
άριστεράν παρά το πλευρόν.
Το βάϋος τής εικόνος άπεδόθη το πλείστον διά ρόδινης
βαφής* δτι θά εΐχον δηλωθή αρχιτεκτονικά! ή άλλαι λεπτο-
μέρειαι τοΰ δωματίου, ένθα υποτίθεται δτι συναντώνται εν
τή ζωή οί παριστάμενοι, δεικνύουσιν Γχνη τινά γραμ[ΐών
περί την τρίτην μορφήν, καΐ έ'τερα όπισθεν τής κεφαλής
τοΰ όρθοΰ νεανίου και τοΰ Στρατονίκου• άλλ' αύται δεν
είναι εμφανείς, ίνα τι σαφές καθορισθή.
Περί τοΰ ρυθμοΰ τής έγκαύσεως τών βαφών ταύτης
τε και πασών τών λοιπών στηλών, εξ ού ορμώμενος έπει-
ράθην νά αποδώσω εις τρεις σχολάς, ήτοι εις τρία συστή-
ματα, τάς επί τών στηλών τούτων γραφάς, την Σικνωνίαν,
την Ιωνική ν και την Άττικήν, περί τής τέχνης εν γένει
καΐ τής αξίας τής στήλης ταύτης, περί τών παρουσιαζο-
μένων διαφορών έν τή άποδόσει τοΰ Στρατονίκου καΐ τοΰ
ετέρου νεανίου, ώς και περί τοΰ αν είχε πρότυπόν τι προ
οφθαλμών προς μίμησιν κατά την γραφήν τής στήλης ταύτης
ό ποιήσας εν Δημητριάδι τον πίνακα τοΰτον ζωγράφος, είπον
τά δέοντα άλλαχοΰ (εν τή Άρχαιολ. Έφημ. 1908 σ. 57-59,
και έν τοις Θεσσαλ. Μνημείοις μου σελ. 126-127, έτι δέ
ανά την περιγραφή ν τών άλλων στηλών), θά εκθέσω δ' εύ-
ρύτερον τά περί τούτων μετά το πέρας τής εκδόσεως τών
στηλών. Οί δέ χρόνοι τής στήλης καθίσταται προφανές
εκ τής επιγραφής, δτι κείνται περί τά μέσα τής Γ' προ Χρ.
έκατονταετηρ ίδος.
Περί δέ της τύχης τής στήλης ταύτης σημειωτέον χα έξης: ώς
ήτο άρχήθεν έρριμμένη πρηνής, παρέμεινε τι κενόν μεταξύ τής θέσεως,
οπού έκτίσθη, και τοΰ βαθύσματος, έ'νθα είχε γραφή ή παράστασις•
εις το κενόν τοΰτο εΐχον εισδύσει ριζίδια θάμνων, καΐ εΐχον εμφωλεύ-
σει ζωύφια, εξ ών προήλθον αί φθείρασαι τάς βαφάς κηλίδες, εμ-
φανείς οΰσαι μάλιστα κάτω αριστερά. "Οταν έξήγαγον αυτήν,
εξέπεσον άφ' εαυτών τά πλείστα τών ριζιδίων και τών υπολειμμά-
των τών ζωυφίων.
Την πρώτην λοιπόν ταΰτην έμφάνισιν τής στήλης δεικνύει ή
ε?κών 166, ποιηθεϊσα εκ φωτογραφίας, ληφθείσης τφ 1907, και δη
την έπομένην ήμέραν τής ευρέσεως τής στήλης, προ παντός καθαρμού
η ψεκασμού αυτής• διό και τά έπικεκολλημένα ολίγα χώματα, μάλιστα
επί τών παραστάδων, έπι τοΰ θριγκοΰ αριστερά καΐ κατά τά άκρα
τοΰ βαθύσματος, Ιδίως δέ όπισθεν τοΰ Στρατονίκου, είναι εμφανή
επί τής φωτογραφίας.
Όλίγας δέ ημέρας μετά ταΰτα, έλθόντος τοΰ άντιγραφέως, έκα-
θάρισα τά υπόλοιπα χώματα μηχανικώς διά μαχαιριού και βελονών,
καΐ έψέκασα την γραφήν διά τοΰ μνημονευθέντος τονωτικού μου"
ούτως έχουσα άντεγράφη. Κατόπιν και μέχρι τοΰ 1909 έ'μεινεν άψέκα-
στος' διό ή κατά το έτος εκείνο ληφθείσα φωτογραφία, εξ ης έποιήθη
ή εΐκών 167, εμφανίζει την γραφήν σημαντικώς άσθενεστέραν και
βαφαί μεν δέν εΐχον τέως εκπέσει, ει μη ολίγον τι τής κυανής τοΰ
προσκεφαλαίου κατά την ΐδρυσιν, άλλ' ή ζωηρότης αυτών εΐχεν
έλαττωθή, τοΰτο δέ άποδοτέον εις τό δτι δέν άνεψεκάσθη ή στήλη
διά τοΰ τονωτικοΰ μον.
"Ενεκα λοιπόν τής διαφορά; ταύτης, ήρχισα νά ψεκάζω διά τοΰ
ιδίου τονοηικοΰ τάς στήλας ταύτας από τοΰ 1909, κατά χρονικά δια-
στήματα πέντε ή εξ μηνών, μέχρι τοΰ 1912, οπότε άπετοίχισα τήν
στήλην, ίνα πλυθή κατά το σύστημα τοΰ "Οθ. 'Ρουσοπούλου" προ
πάσης όμως πλύσεως έφωτογράφησα αυτήν τότε, εκ δέ τής φω-
τογραφίας εκείνης αποδίδεται ή είκών 168, εξ ης εμφαίνεται
δτι ή ζωηρότης τών χρωμάτων εΐχεν επανέλθει διά τοΰ άναψεκα-
σμοϋ, και διειηρεΐτο διά τής ψεκάσεως τοΰ τονωτικού μου, καίτοι
από τοΰ 1911 έ'μεινεν δλως άψέκαστος ή στήλη κατ' άνωτέραν επι-
ταγή ν.
Κατά δέ τήν διά θερμού οινοπνεύματος άφαίρεσιν τοΰ τονωτικού
μου υπό τοΰ "Οθ. ΓΡουσ., οπότε έπεκαλύφθη ή γραφή διά ρητινώ-
δους μίγματος, καϊ δέν διεκρίνετο ουδεμία σχεδόν λεπτομέρεια, δέν
έλαβον φωτογραφίαν διότι συνεχωρήθη υπό τοΰ προειρημένου ό εκ
νέου ψεκασμός αυτής διά τοΰ έμοΰ τονωτικού, τούτου δέ τελε-
σθέντος, έπανήλθεν ή γραφή εις τήν έν είκόνι 168 δ'ψιν. Τέλος
ή είκών 169 έποιήθη εκ φωτογραφίας, ην έλαβον τω 1915 κατά
μήνα Σεπτέμβριον, ψεκάσας τήν γραφήν διά τοΰ τονωτικού μου-
ή έμφάνισις τής παραστάσεως, παρά τήν σμικρότητα τής φω-
τογραφίας, είναι λίαν ευνοϊκή έν παραβολή προς τήν άρχέτυπον
εικόνα 166.
Είκών 170. — Ή στήλη τής Ήδίστης, έκ φωτογραφίας, ληφθείσης άμα τ§
εΰρέσει τφ 1907, ώς εΐχεν ή στήλη, άνευ καθαρμού ή \>εγ.ααμον.
Είκών 171.—Ή στήλη τής Ήδίατης, έκ φωτογραφίας τοΰ 1909,
άφ' ου παρέμεινεν έπι διετίαν άνευ άναψεκασμοΰ.