Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Hinweis: Ihre bisherige Sitzung ist abgelaufen. Sie arbeiten in einer neuen Sitzung weiter.
Metadaten

Archivio storico dell'arte — 4.1891

DOI Heft:
Fasc. V
DOI Artikel:
Nuovi documenti
DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.18090#0399
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
NUOVI

delift basilica di San Pietro. Il Grimaldi redigeva allora
un processo verbale che non sarà senza interesse di
riprodurre.

« Delatio sacrarum reliquiarum ex Ciborio Innocen-
ti! Vili in sacrariura. Dominica septuagesimse xxn Ja-
nuarii MDCYI, bora noctis secunda, Reverendi Domini
Paulus Bizonus, major sacrista, et Pomponius de Ma-
gistris, altarista, Vaticana? Basiliche canonici, sancto-
rum Reliquias ex Ciborio altaris Innocentii Papa; octavi,
quod marmoreo opere ad conservandum ferrum Lanca;,
ex quo Christi latus patuit, ab eodem olim factum fue-
rat, nuncque in eo multse sanctorum reliquiae asser-
vantur et ex ipso suggesto feria secunda Paschalis Re-
surrectionis quolibet anno populo ostenduntur, in sa-
crari uni honorifice detulerunt, et simul cum aliis reliquiis
in dicto sacrario asservatis reposuerunt. Super qui-
bus, etc. Actum, etc. praesentibus, etc., Reverendis Do-
minis Alexandro Tbomasio et Francisco Maccionetto,
sacristis, testibus, etc. rogatis.

« Hac nocte, hora quarta, magno strepitìi fulgur
coelo lapsum Vaticanse testudinis summitatem valde per-
cussit, musivum opus ejusdem aliquibus in locis deni-
gravit. In fornicibus ubi tetigit nigredinem reliquit,
nocte ipsa subsecuta est Tiberis inundatio, qui crevit
usque ad palatiuni cardinalis Rusticuccii non longe ab
area Vaticana.

« Ego Iacobus Grimaldus notarius publicus de prse-
missis rogatus in fidem manu propria scripsi, subscripsi,
et signum meum apposui ». (Bibl. Barberini, fol. 70 v°).

Oggi i frammenti del ciborio conservati nelle cripte
del Vaticano comprendono: 1° l'iscrizione (Dionisio,
tav. XII, Barbier de Montault, n. 23); 2° i medaglioni
in marmo bianco dei quattro Evangelisti, mezza figura
col nimbo, un libro e una penna per attributi ; cia-
scuno d'essi è accompagnato dal suo simbolo (Dionisio,
tav. XXIX, n. 1, 2, XXX, n. 1, 2; Barbier de Mon-
tault, n. 52-55) ; 3° i medaglioni di san Girolamo in
abito di cardinale con un libro in mano, di sant'Ago-
stino in abito vescovile, di san Gregorio e sant'Ambrogio
ugualmente in abito vescovile colla frusta in mano (Dio-
nisio, tav. XXIX, n. 3, 4, XXXI, n. 1, 2; Barbier de
Montault, n. 59, 62, 64, 65) ; 4° duo angeli in piedi da
ogni lato della porta in atto di adorare la reliquia ; sopra
di loro lo Spirito Santo (Barbier de Montault, n. 67 bis) ;
5° un bassorilievo con una porta sulla quale sono scol-
piti due angeli che adorano la santa Lancia e la santa
Spugna (Barbier de Montault, n. 203) ; 6° Un bassori-
lievo analogo con questa differenza che sopra della porta
si vede il Cristo sofferente di San Gregorio (Dionisio,
tav. LXXIV, n. 3; Barbier de Montault, n. 213).

I libri dei conti non ci rivelano il nome dello scultore
al quale si deve questo bassorilievo. E certamente uno
dei seguaci di Mino da Fiesole; ma chi V Qui è il pro-
blema.

307

LA TOMBA I>' INNOCENZO Vili.

Sull'esecuzione stessa di questa tomba, capolavoro
d'Antonio Poliamolo, non ho da dare nuovi documenti.
Mi limiterò a ricordare che, dopo una nota scoperta dal
signor Janitschek nel codice Magliabechiano 1 (ci. XVII,
fol. 33), questo monumento sarebbe costato 4000 du-
cati. L'opera fu terminata nel 1498, perchè la trasla-
zione delle ceneri ebbe luogo il 30 gennaio di quel-
l'anno. 2

La tomba occupò questo posto fino al 1606, epoca
in cui bisognò trasportarla altrove, a causa degli ultimi
lavori della nuova basilica di San Pietro. In questa
occasione l'archeologo romano Grimaldi diresse l'inte-
ressante processo verbale, del quale ecco il tenore:

« Aperitio Sepulcri Innocentii Octavi.

« Die quinta septembris MDCVI, hora XIX, Illustris-
simi et R.mi dni Cardinales fabricee novi templi a S. D. N.
deputati cupientes ut in hac Basilica? demolitione ossa
summorum Pontificum, memorise, et alia notatu digna
sedulo semarentur, deputavit R.mos dnos Dariurn Bucca-
rium et Alloysium Cittadinum canonicos, dnum Nicolaum
Amatum beneficiatum, et me Jacobum Grimaldum, cleri-
cum beneficiatum, qui hujusmodi curam haberent, sine
quibus coementarii tumulos et marmoreas arcas, quee in
media Basilica et lateralibus locis humi sepulta? erant,
nullatenus aperire deberent.

« Quare, eodem R. d. Alloysio prsesente, fuit aperta
urna sive capsa amea sepulcri Innocentii Papa? octavi,
in nave S.mi Sudarii et inspectum corpus ejusdem Inno-
centii integrum, sed corruptum, ac involutum panno se-
rico rubro de raso, indutum preciosis paramentis pontifi-
calibus auri insertis (?) ad perlas cum auri, frigio et
chirothecis. Corpus magna? eràt statura;. Intra capsam
ad pedes Pontificis repertum est numisma sereum signa-
tum imagine ipsius Innocentii, ad vivum expressa, induti
pluviale cum litteris in gyro: « Innocentius J anuensis Vili.
«Pont.Max. » In altera parte tres imaginesmulierum cum
litteris: « Justitia, Pax, Copia ».3 Quod numisma habuit
R. d. Alloysius Cittadinus Canonicus ptus ostensurus

1 Repertorium far Kunstwissenschaft, t. Ili, p. 84.

3 In un Diario manoscritto si legge : « Anno 1498, feria 3, die
30 Januarii, corpus sive cadaver fel. ree. Innocentii Papre Vili, quod
post ejus obitum fuit juxta murum altaris B. Maria; Virg. Chori, ubi
canonici et clerus Basilicte S. Petri de Urbe singulis diebus officiuni
peragere convenerunt, antequain statuam metalli Sixtus Papa IV ca-
pellam suam prò choro eorum erigeret et ordinaret fuit ex deposito
hujusmodi circa horam vesperorum extractum ex capsa, in qua iace-
bat, et compertum integrum, illtesum, uno pede dempto quia in pedicis
habuit aliquam Ieesionem, in ipsa capsa positum super una mensa
super duobus tripedibus in dicto choro, juxta depositum hujusmodi
ordinata ibi per canonicos et clerum praidict® Basilicse, Vigilia} mor-
tuorum. De quibus locis postea extractus fuit integer, ex dieta capsa
adhuc omnia Pontificalia paramenta habens illnesa, et positus et consutus
in una petia de tafettano violaceo et expositus in capsam «eream ad memo-
riam ibi constructam ». (Torrioio, Le sacre grotte Vaticane, p. 214-217).

3 Si tratta della medaglia ben conosciuta, descritta da diversi
autori.
 
Annotationen