Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones ([1].1979)

Janos Brendel

RODCZENKO — PRODUKTYWIZM — PROLETKULT

UWAGI NA MARGINESIE MONOGRAFII ARTYSTY

Zanikają powoli białe plamy, które do niedawna dominowały w obra-
zie jednego z najbardziej interesujących zjawisk dwudziestowiecznej sztu-
ki — rosyjskiej awangardy drugiej połowy lat dziesiątych i dwudziestych.
Wśród mnożących się na ten temat w ostatnich latach publikacji, pierwsza
opublikowana monografia Aleksandra Rodczenki napisana przez Germana
Karginowa stanowi niewątpliwie jedną z cenniejszych pozycji1.

Karginow zebrał przede wszystkim wstępne wiadomości faktograficz-
ne oraz — wychodząc od precyzyjnej analizy wielu dzieł — zaproponował
periodyzację twórczości artystycznej Rodczenki. Nakreślił ponadto ogólny
obraz środowiska, w którym Rodczenko działał, podając tu wiele nowych,
nie znanych dotychczas faktów. Uwzględniając zastaną przez Karginowa
sytuację badawczą — dotychczasową skromną wiedzę o Rodczenee, nie
mógł autor podjąć pełnej dyskusji o kształtowaniu się intelektualnych po-
staw rosyjskiej awangardy. Nie mógł również, co podyktowane było cha-
rakterem pracy, przeprowadzić szerszej analizy rozwoju teorii artystycz-
nej konstruktywizmu i produktywizmu. Nie uczynił tego, pomimo że na-
rodziny produktywizmu splatają się z twórczością Rodczenki, chociaż w
tym wypadku ostrożność w postępowaniu Karginowa możemy uznać za
uzasadnioną.

Znikoma znajomość języka węgierskiego, w którym monografia zo-
stała wydana, jak również waga książki wskazywałyby na konieczność
szczegółowego jej omówienia. Jednakże sygnały o przygotowywanych tłu-
maczeniach zwalniają mnie z tego obowiązku, pozwalając skierować uwa-
gę na zagadnienie zasygnalizowane w tytule.

1 G. Karginov, Rodcsenko, Budapest 1975. Do dziś nie opublikowano mono-
grafii o Rodczenee napisanej przez G. D. Cziczagową, w 1965 r. na rękopis której
Karginow powołuje się.