DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Wujewski, Tomasz: Ołtarze w Tucznie i w Marcinkowicach a sprawa autorstwa Hermana Hana
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29066#0119
TOMASZ WUJEWSKI
OŁTARZE W TUCZNIE I W MARCINKOWICACH
A SPRAWA AUTORSTWA HERMANA HANA
Tuczno, położone w północnej części historycznej Wielkopolski (obec-
nie woj. zachodniopomorskie), od czasów konkwisty brandenburskiej na
początku XTV wieku stało się siedzibą jednej z gałęzi możnego rodu We-
dlów, wywodzącego się ze Starej Marchii, a wcześniej osiadłego w Nowej
Marchiih Zbudowali oni tutaj zamek (zachowany do dziś, aczkolwiek
znacznie rekonstruowany)^. Gdy po 1368 r. ziemie na wschód od Drawy
wróciły do państwa polskiego, Wedlowie pozostali na miejscu i spolo-
nizowali się (faktycznie dopiero w XVI wieku), przyjmując nazwisko
Tuczyńscy. Wymarli na początku XVIII wieku. Niektórzy z nich pełnili
urzędy senatorskie i ziemskie, należeli ponadto do najbogatszych właści-
cieli ziemskich w północnej części województwa poznańskiego.
Luteranizm w dobrach Wedlów przyjął się wcześnie, po pierwsze dla-
tego, że od czasów brandenburskich znaczna część mieszkańców tych
ziem miała korzenie niemieckie, po drugie przez fakt, że synowie Ma-
cieja Wedla (zm. ok. 1548, mając podobno 112 lat) studiowali w Witten-
berdze w latach działalności Marcina Lutra, ulegając hasłom reformacji.
Gdy objęli dziedzinę, zabrali kościoły katolikom (w Tucznie w 1544 r.)
i przekazali je duchownym protestanckim, jednocześnie w znacznym
stopniu ogołocili je z wyposażenia^. Do wyznania rzymskiego powrócił
Krzysztof Wedel, a gdy w r. 1593 przejął majątek, przystąpił do rekatoli-
zacji swoich poddanych. Jego zasługą jest sprowadzenie w 1602 r. do
Tuczna jezuitów, niewątpliwie z zamysłem wykorzystania ich umiejętno-
1 F.W.F. Schmitt, Gesc/dc/de des DeaiscA-Croaer Wreises, Thom 1867, s. 126.
2 Z. Radacki, <Śred7i:oadec27łe zamAi Pomorza ZacAodaiągo, Warszawa 1976, s. 206.
s F. Westpfahl (red.), D:e AposiodscAe Adadais7ra7ar GcAaeEdema/d, Schneidemuhl
1928, s. 42; idem, Gee(ea&acA der <S7ad7 Tidz and der aadiegendea Ddr/er ooa? Fade
des 77 JAdi dis zara JaAre 7747, Grenzmarkische Heimatblatter. Sonderheft 1932, s. V.
L. Bąk, Ziemta WaTecAa aj dobie re/ormac/i i Aoairre/oraracA aj AW-AW7 aj., Piła 1999,
s. 128 n.
OŁTARZE W TUCZNIE I W MARCINKOWICACH
A SPRAWA AUTORSTWA HERMANA HANA
Tuczno, położone w północnej części historycznej Wielkopolski (obec-
nie woj. zachodniopomorskie), od czasów konkwisty brandenburskiej na
początku XTV wieku stało się siedzibą jednej z gałęzi możnego rodu We-
dlów, wywodzącego się ze Starej Marchii, a wcześniej osiadłego w Nowej
Marchiih Zbudowali oni tutaj zamek (zachowany do dziś, aczkolwiek
znacznie rekonstruowany)^. Gdy po 1368 r. ziemie na wschód od Drawy
wróciły do państwa polskiego, Wedlowie pozostali na miejscu i spolo-
nizowali się (faktycznie dopiero w XVI wieku), przyjmując nazwisko
Tuczyńscy. Wymarli na początku XVIII wieku. Niektórzy z nich pełnili
urzędy senatorskie i ziemskie, należeli ponadto do najbogatszych właści-
cieli ziemskich w północnej części województwa poznańskiego.
Luteranizm w dobrach Wedlów przyjął się wcześnie, po pierwsze dla-
tego, że od czasów brandenburskich znaczna część mieszkańców tych
ziem miała korzenie niemieckie, po drugie przez fakt, że synowie Ma-
cieja Wedla (zm. ok. 1548, mając podobno 112 lat) studiowali w Witten-
berdze w latach działalności Marcina Lutra, ulegając hasłom reformacji.
Gdy objęli dziedzinę, zabrali kościoły katolikom (w Tucznie w 1544 r.)
i przekazali je duchownym protestanckim, jednocześnie w znacznym
stopniu ogołocili je z wyposażenia^. Do wyznania rzymskiego powrócił
Krzysztof Wedel, a gdy w r. 1593 przejął majątek, przystąpił do rekatoli-
zacji swoich poddanych. Jego zasługą jest sprowadzenie w 1602 r. do
Tuczna jezuitów, niewątpliwie z zamysłem wykorzystania ich umiejętno-
1 F.W.F. Schmitt, Gesc/dc/de des DeaiscA-Croaer Wreises, Thom 1867, s. 126.
2 Z. Radacki, <Śred7i:oadec27łe zamAi Pomorza ZacAodaiągo, Warszawa 1976, s. 206.
s F. Westpfahl (red.), D:e AposiodscAe Adadais7ra7ar GcAaeEdema/d, Schneidemuhl
1928, s. 42; idem, Gee(ea&acA der <S7ad7 Tidz and der aadiegendea Ddr/er ooa? Fade
des 77 JAdi dis zara JaAre 7747, Grenzmarkische Heimatblatter. Sonderheft 1932, s. V.
L. Bąk, Ziemta WaTecAa aj dobie re/ormac/i i Aoairre/oraracA aj AW-AW7 aj., Piła 1999,
s. 128 n.