DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Wujewski, Tomasz: Ołtarze w Tucznie i w Marcinkowicach a sprawa autorstwa Hermana Hana
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29066#0120
118
TOMASZ WUJEWSKI
ści w przedsięwziętym dzieleń Była to druga, po Poznaniu, placówka
zakonu w Wiełkopolsce. Wedel postawił przybyszom, z przeznaczeniem
na rezydencję, dom na narożniku obecnej ul. Zamkowej i ul. Zygmunta
Augusta (w 1945 r. zrównany z ziemią). W tym prostym budynku była
kaplicak Posiadanie przez nich domowej kaplicy wynikało nie tylko
z charakteru życia zakonnego, ale może też i z faktu, że kościół parafial-
ny w Tucznie nadal pozostawał w rękach protestantów. Wkrótce Krzysz-
tof Wedel doprowadził do zwrotu świątyni, co stało się nie bez zatargów
i gwałtów nawet, aczkolwiek już w roku przybycia jezuitów większość
mieszkańców Tuczna przeszła na katolicyzm. Oporni musieli miasto
opuścićk
W dotychczasowych opracowaniach podaje się rok 1620 jako datę
zwrotu kościoła parafialnego, ale byłoby to nieprawdopodobnie późno,
biorąc pod uwagę determinację Wedla i fakt, że miasto było jego własno-
ścią. Być może jako moment faktycznego zwrotu należy uznać rok 1605,
jako że podobno niegdyś we wschodniej części kościoła widniała taka da-
tah Tuczyński pleban Zadów w latach 1606—1608 przeprowadzał w kon-
systorzu poznańskim rewindykację mienia kościelnego^. W każdym razie
uroczystej konsekracji kościoła dokonał w 1622 r. biskup poznański An-
drzej Opaliński^.
Jak już wyżej wspomniano, gdy w XVI wieku luteranie przejmowali
kościoły, nieraz usuwali z nich lub nawet niszczyli ołtarze, a w szczegól-
ności obrazy maryjne i świętych. Niektóre z nich sprzedawali^. Przeto
gdy kościół w Tucznie powrócił w ręce katolików, jest więcej niż prawdo-
podobne, iż świecił pustkami, tym bardziej że w 1581 r. ucierpiał od po-
żaruW Zaistniała więc potrzeba uzupełnienia braków utrudniających
właściwe sprawowanie kultu. Ponadto, jak się wydaje, idąc za radą je-
zuitów Krzysztof Wedel świadomie chciał wykorzystać możliwości pobu-
^ L. Bąk, Dzieje szAoiy średmej Ło Waicza. 04 AToiegiaw JezaicAiegu 4o Dzcea/n
Ogo/noAsziaicącego N655-J995J Wałcz 1998, s. 19, 25. W różnych publikacjach podawane
są różne daty przybycia jezuitów do Tuczna: 1602, 1603 łub 1604.
5 Budynek znany z dwóch dość prymitywnych grafik H. Gótzinga z lat międzywo-
jennych, reprodukowanych w: F. Westpfahl, op. cit., s. 28, 29, ostatnio także w: L. Bąk,
Zienua WaiecAa..., s. 289, 291.
6 F.W.F. Schmitt, op. cit., s. 100; F. Westpfahl, ReeieabacA..., s. V; Z. Boras, R. Wal-
czak, A. Wędzki, Dzsiorza pouhaia waDcAiego zu zarysie, Poznań 1961, s. 111; L. Bąk, op.
cit., s. 225 nn.; J. Nowacki, Dzieje arcAidiecezyl poznaAsAiey, II, Poznań 1964, s. 393 poda-
je, że instytucja katolickiego duchownego Krzysztofa Zadowa (Czado) miała miejsce
26 czerwca 1598, co jednak nie jest jednoznaczne ze zwrotem świątyni.
7 F. Westpfahl, Seeien&acA..., s. VI; F.W.F. Schmitt, op. cit., s. 100 podaje datę 1608.
s J. Nowacki, op. cit.
° L. Bąk, op. cit., s. 240 z powołaniem się na akta wizytacyjne.
Z. Boras i in., op. cit., s. 114.
ii F. Westpfahl, Dze AposioiiscAe..., ScAemaiis7uas..., s. 42.
TOMASZ WUJEWSKI
ści w przedsięwziętym dzieleń Była to druga, po Poznaniu, placówka
zakonu w Wiełkopolsce. Wedel postawił przybyszom, z przeznaczeniem
na rezydencję, dom na narożniku obecnej ul. Zamkowej i ul. Zygmunta
Augusta (w 1945 r. zrównany z ziemią). W tym prostym budynku była
kaplicak Posiadanie przez nich domowej kaplicy wynikało nie tylko
z charakteru życia zakonnego, ale może też i z faktu, że kościół parafial-
ny w Tucznie nadal pozostawał w rękach protestantów. Wkrótce Krzysz-
tof Wedel doprowadził do zwrotu świątyni, co stało się nie bez zatargów
i gwałtów nawet, aczkolwiek już w roku przybycia jezuitów większość
mieszkańców Tuczna przeszła na katolicyzm. Oporni musieli miasto
opuścićk
W dotychczasowych opracowaniach podaje się rok 1620 jako datę
zwrotu kościoła parafialnego, ale byłoby to nieprawdopodobnie późno,
biorąc pod uwagę determinację Wedla i fakt, że miasto było jego własno-
ścią. Być może jako moment faktycznego zwrotu należy uznać rok 1605,
jako że podobno niegdyś we wschodniej części kościoła widniała taka da-
tah Tuczyński pleban Zadów w latach 1606—1608 przeprowadzał w kon-
systorzu poznańskim rewindykację mienia kościelnego^. W każdym razie
uroczystej konsekracji kościoła dokonał w 1622 r. biskup poznański An-
drzej Opaliński^.
Jak już wyżej wspomniano, gdy w XVI wieku luteranie przejmowali
kościoły, nieraz usuwali z nich lub nawet niszczyli ołtarze, a w szczegól-
ności obrazy maryjne i świętych. Niektóre z nich sprzedawali^. Przeto
gdy kościół w Tucznie powrócił w ręce katolików, jest więcej niż prawdo-
podobne, iż świecił pustkami, tym bardziej że w 1581 r. ucierpiał od po-
żaruW Zaistniała więc potrzeba uzupełnienia braków utrudniających
właściwe sprawowanie kultu. Ponadto, jak się wydaje, idąc za radą je-
zuitów Krzysztof Wedel świadomie chciał wykorzystać możliwości pobu-
^ L. Bąk, Dzieje szAoiy średmej Ło Waicza. 04 AToiegiaw JezaicAiegu 4o Dzcea/n
Ogo/noAsziaicącego N655-J995J Wałcz 1998, s. 19, 25. W różnych publikacjach podawane
są różne daty przybycia jezuitów do Tuczna: 1602, 1603 łub 1604.
5 Budynek znany z dwóch dość prymitywnych grafik H. Gótzinga z lat międzywo-
jennych, reprodukowanych w: F. Westpfahl, op. cit., s. 28, 29, ostatnio także w: L. Bąk,
Zienua WaiecAa..., s. 289, 291.
6 F.W.F. Schmitt, op. cit., s. 100; F. Westpfahl, ReeieabacA..., s. V; Z. Boras, R. Wal-
czak, A. Wędzki, Dzsiorza pouhaia waDcAiego zu zarysie, Poznań 1961, s. 111; L. Bąk, op.
cit., s. 225 nn.; J. Nowacki, Dzieje arcAidiecezyl poznaAsAiey, II, Poznań 1964, s. 393 poda-
je, że instytucja katolickiego duchownego Krzysztofa Zadowa (Czado) miała miejsce
26 czerwca 1598, co jednak nie jest jednoznaczne ze zwrotem świątyni.
7 F. Westpfahl, Seeien&acA..., s. VI; F.W.F. Schmitt, op. cit., s. 100 podaje datę 1608.
s J. Nowacki, op. cit.
° L. Bąk, op. cit., s. 240 z powołaniem się na akta wizytacyjne.
Z. Boras i in., op. cit., s. 114.
ii F. Westpfahl, Dze AposioiiscAe..., ScAemaiis7uas..., s. 42.