Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (20.2009)

WOJCIECH BAŁUS

JÓZEFA MEHOFFERA
PORTRET KONSTANTEGO LASZCZKIW PRACOWNI
ALBO O OGRANICZENIACH „FAKTOLOGH"

„Uderz w stół, a nożyce się odezwą" - tak zapewne można by skwito-
wać moje włączenie się do dyskusji nad artykułem Marka Zgórniaka
„Dzndoce/?./.ryzm, " znobec /hAhiud. Tekst ów dotyczy prac poznańskich hi-
storyków sztuki i to oni - jako adresaci polemiki - upoważnieni są do
zabierania głosu w swojej sprawie. Nie jest moim celem ich wyręczanie^.
Jeśli formułuję pewne uwagi, to z dwóch nieco innych powodów. Po
pierwsze, od lat zarażony jestem jakoś hermeneutyczną chorobą i w mo-
ich tekstach z aprobatą cytuję rozważania Michaela Brötjego (trzy razy
w FYgwacA /osM i tyleż samo w książce AfMnhMs meAmcAo^cMs), pomimo
krytycznego stosunku do niektórych pomysłów niemieckiego autora. Nie-
obce mojemu warsztatowi badawczemu są również koncepcje Maxa
Imdahla (pięć cytowań w FzgMracA /osn) czy Gottfrieda Boehma (trzy
cytowania tamże). Po drugie zaś (i zasadnicze), nigdzie wprost nie wyar-
tykułowana własna postawa metodologiczna Marka Zgórniaka budzi mój
poważny niepokój. Skoncentruję się na analizie portretu Konstantego
Laszczki Józefa Mehoffera, która w rozważaniach o „dziełocentryzmie"
i faktach zajmuje najwięcej miejsca, a przez swą wielokierunkowość naj-
lepiej pozwala wniknąć w ograniczenia i sprzeczności systemu, jakim
kieruje się badacz.

1 M. Zgórniak, „Dzieloceniryzm" wobec /aAidw. O AdAa interpretacjach obrazów Roda-
howshiego i Afeho/jćra, „Folia Historiae Artium" 10, 2005, s. 161-171.
2 Dyskusja zresztą się już odbyła, zob. W. Suchocki, Gdos z „pewnych hrggów", „Artium
Quaestiones" 17, 2006, s. 404-414; M. Haake, O dwóch różnych g7osacA ^ sprawie egzy-
s^eMC/'alTM-AermeneMtyczfn/ naahi o sztnce Michaela Ærô't/'ego, „Folia Historiae Artium" 11,
2007, s. 109-120; M. Zgórniak, Odpowiedź, ibidem, s. 121-124. - Mój tekst został po raz
pierwszy przedstawiony na posiedzeniu Komisji Historii Sztuki PAU w Krakowie 8 lutego
2007 roku.