DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Haake, Michał: Sztuka w zaścianku: o obrazowej funkcji fauna w malarstwie Jacka Malczewskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29070#0156
154
MICHAŁ HAAKE
domem ogrodzenie współtworzy optycznie partię kondygnacji i nie pre-
zentuje się jako niezależna od niej struktura przestrzenna; również
kształt komina, który zazwyczaj wprowadza wertykalizm, jest podpo-
rządkowany rozciągłości dachu). Ze względu na gęstość krzewów po le-
wej, domostwo niejako wizualnie wysuwa się „z" nich, podobnie jak „ze"
struktury domu wyłania się grupa krzewów po prawej. Elementem łą-
czącym strukturalnie krzewy po lewej i domostwo jest także rosnący we
wkopanej w ziemię donicy oleander, którego gałęzie i zieleniące się li-
stowie wpisują się w kondygnację domu. Dom jawi się przez to kolejnym
upostaciowieniem świata zgodnym z absolutnym, a jego ukośne położe-
nie -jako wprowadzone w świat odchylenie górnego brzegu obrazu. Dru-
gim elementem przedstawienia zgodnym z wyjściową strukturą pasową
jest rząd indyków. Optycznemu „obniżeniu" grupy krzewów po lewej
(względem pozostałych elementów górnego pasma) odpowiada pochyle-
nie znajdujących się na jej wysokości trzech indyków, które tym samym
wpisują się w pasmo ziemi u dołu. Pierwszy znajduje się jeszcze bliżej
widza niż faun, co wraz z odizolowaniem ptaka od grupy i jego zwróce-
niem ku patrzącemu na obraz określa go jako tego, który powinien zo-
stać nieodzownie uwzględniony w procesie określania stosunku widza do
postaci w centrum pola obrazowego. Usytuowanie ptaka jest w ten spo-
sób naznaczone pretensją do pośredniczenia między nami a sceną.
Stosunek indyków do dziewczynki i fauna określa ambiwalencja
między przynależnością do struktury pasmowej a zainteresowaniem ty-
mi postaciami. Dwa kolejne ptaki wyciągają ku nim swe szyje, a zara-
zem ukazują ścisłą podległość strukturze pasmowej, wpisując się między
szereg kamieni a wyłaniające się u dołu na ich wysokości pierwszo-
planowe pasmo ziemi, którego brzeg biegnie równolegle do szyi ptaka
stojącego najbliżej widza. Podobna ambiwalencja cechuje środkową gru-
pę ptaków. Z jednej strony wyciągają one szyje do góry, wchodząc - za
sprawą swej wielkości i wyprostowanych sylwetek - w korespondencję
z sylwetkami dziewczynki i faunika. Z drugiej jednak strony wyprosto-
wane indyki mają dopełnienie w ptakach znajdujących się co prawda
w głębi, ale w płaszczyźnie ściśle z nimi zintegrowanych: pierwszemu od
lewej prężącemu się indykowi „przylega" do szyi indyk, którego tułów
koresponduje z rozciągłością domu powyżej. Dwa indyki, które stykają
się w płaszczyźnie z postacią dziewczynki mają natomiast dopełnienie
w ptaku, który - znajdując się w głębi - wyciąga ku nim szyje i włącza
w ciąg prowadzący na prawo. Ponadto wyprostowane sylwetki ptaków
znajdują kontrapunkt w pionowych ościeżach furty płotu powyżej, nie
pozwalający im na wyłączność w konstytuowaniu pionowego rytmu w tej
MICHAŁ HAAKE
domem ogrodzenie współtworzy optycznie partię kondygnacji i nie pre-
zentuje się jako niezależna od niej struktura przestrzenna; również
kształt komina, który zazwyczaj wprowadza wertykalizm, jest podpo-
rządkowany rozciągłości dachu). Ze względu na gęstość krzewów po le-
wej, domostwo niejako wizualnie wysuwa się „z" nich, podobnie jak „ze"
struktury domu wyłania się grupa krzewów po prawej. Elementem łą-
czącym strukturalnie krzewy po lewej i domostwo jest także rosnący we
wkopanej w ziemię donicy oleander, którego gałęzie i zieleniące się li-
stowie wpisują się w kondygnację domu. Dom jawi się przez to kolejnym
upostaciowieniem świata zgodnym z absolutnym, a jego ukośne położe-
nie -jako wprowadzone w świat odchylenie górnego brzegu obrazu. Dru-
gim elementem przedstawienia zgodnym z wyjściową strukturą pasową
jest rząd indyków. Optycznemu „obniżeniu" grupy krzewów po lewej
(względem pozostałych elementów górnego pasma) odpowiada pochyle-
nie znajdujących się na jej wysokości trzech indyków, które tym samym
wpisują się w pasmo ziemi u dołu. Pierwszy znajduje się jeszcze bliżej
widza niż faun, co wraz z odizolowaniem ptaka od grupy i jego zwróce-
niem ku patrzącemu na obraz określa go jako tego, który powinien zo-
stać nieodzownie uwzględniony w procesie określania stosunku widza do
postaci w centrum pola obrazowego. Usytuowanie ptaka jest w ten spo-
sób naznaczone pretensją do pośredniczenia między nami a sceną.
Stosunek indyków do dziewczynki i fauna określa ambiwalencja
między przynależnością do struktury pasmowej a zainteresowaniem ty-
mi postaciami. Dwa kolejne ptaki wyciągają ku nim swe szyje, a zara-
zem ukazują ścisłą podległość strukturze pasmowej, wpisując się między
szereg kamieni a wyłaniające się u dołu na ich wysokości pierwszo-
planowe pasmo ziemi, którego brzeg biegnie równolegle do szyi ptaka
stojącego najbliżej widza. Podobna ambiwalencja cechuje środkową gru-
pę ptaków. Z jednej strony wyciągają one szyje do góry, wchodząc - za
sprawą swej wielkości i wyprostowanych sylwetek - w korespondencję
z sylwetkami dziewczynki i faunika. Z drugiej jednak strony wyprosto-
wane indyki mają dopełnienie w ptakach znajdujących się co prawda
w głębi, ale w płaszczyźnie ściśle z nimi zintegrowanych: pierwszemu od
lewej prężącemu się indykowi „przylega" do szyi indyk, którego tułów
koresponduje z rozciągłością domu powyżej. Dwa indyki, które stykają
się w płaszczyźnie z postacią dziewczynki mają natomiast dopełnienie
w ptaku, który - znajdując się w głębi - wyciąga ku nim szyje i włącza
w ciąg prowadzący na prawo. Ponadto wyprostowane sylwetki ptaków
znajdują kontrapunkt w pionowych ościeżach furty płotu powyżej, nie
pozwalający im na wyłączność w konstytuowaniu pionowego rytmu w tej