DOI Heft:
Przekład
DOI Artikel:Henry, Michel; Molińska, Dorota [Übers.]: Zobaczyć niewidzialne: o Kandinskym
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29070#0353
PRZEKŁAD
MICHEL HENRY
ZOBACZYĆ NIEWIDZIALNE. O KANDINSKYM*
KAŻDE MALARSTWO JEST ABSTRAKCYJNE
Pośród lapidarnych deklaracji kończących tekst Wypadom
istotne są dwie: „Nie chcę ani zmieniać, ani zmagać się, ani przeinaczać
niczego w harmonii arcydzieł z przeszłości". „Nie chcę wskazywać drogi
ku przyszłości". Mówiąc te słowa Kandinsky sytuuje poza historią swoją
refleksję teoretyczną, ale także jej przedmiot: zasadę poprzedzającą każ-
dą sztukę i każde malarstwo, którą, jak wiemy, jest wieczna istota życia.
To właśnie dlatego, że owa istota jest wieczna, pozostaje ona obojętna na
historię (nawet jeśli stale ją formuje), a pochodzące z niej dzieła dominu-
ją nad kategoriami historycznymi i intelektualnymi przyzwyczajeniami,
z jakimi mamy w zwyczaju do nich podchodzić.
Dziś jesteśmy w niekorzystnym położeniu, by zrozumieć malarstwo.
Rozumiemy je błędnie, ponieważ odbieramy je z perspektywy naszego
momentu historii zamiast czynić to, wychodząc od jego wiecznej istoty.
Otóż tak się składa, że z jednej strony ten moment nadaje wysoką war-
tość historii jako metodzie patrzenia na dzieła sztuki i ich prawdziwy
sens, z drugiej strony stawia nam przed oczami bardzo szczególny okres
w rozwoju malarstwa. Ten okres - schematycznie koniec XIX w. i począ-
tek XX w., charakteryzujący się realizmem, daje nam fałszywe wyobra-
żenie o środkach i celach sztuki. Poprzez pozornie różnorodne formy
przypisuje im w zasadzie jedyne odniesienie: rzeczywistość zewnętrzną.
Otóż sztuka, jeśli się dobrze nad nią zastanowić i jeśli pominie się jej
grecki rozwój, jedynie niezwykle rzadko skupiała się na rzeczywistości.
Wyłącznie wtedy gdy zagubi się to, co było początkowym tematem
i prawdziwym obiektem zainteresowania sztuki, świat staje się celem jej
aktywności, która przestaje być kreatywna, by pogrążyć się w przedsta-
i Tłumaczenie obejmuje dwa ostatnie rozdziały studium Michela Henry, Vo:r
fmiNSNtde sMr O PUF, cołl. Quadrige, Paris 2008, s. 216-244. Redakcja dzięku-
je pani Annę Henry oraz wydawnictwu Presses Universitaires de France za zgodę na pu-
blikację.
MICHEL HENRY
ZOBACZYĆ NIEWIDZIALNE. O KANDINSKYM*
KAŻDE MALARSTWO JEST ABSTRAKCYJNE
Pośród lapidarnych deklaracji kończących tekst Wypadom
istotne są dwie: „Nie chcę ani zmieniać, ani zmagać się, ani przeinaczać
niczego w harmonii arcydzieł z przeszłości". „Nie chcę wskazywać drogi
ku przyszłości". Mówiąc te słowa Kandinsky sytuuje poza historią swoją
refleksję teoretyczną, ale także jej przedmiot: zasadę poprzedzającą każ-
dą sztukę i każde malarstwo, którą, jak wiemy, jest wieczna istota życia.
To właśnie dlatego, że owa istota jest wieczna, pozostaje ona obojętna na
historię (nawet jeśli stale ją formuje), a pochodzące z niej dzieła dominu-
ją nad kategoriami historycznymi i intelektualnymi przyzwyczajeniami,
z jakimi mamy w zwyczaju do nich podchodzić.
Dziś jesteśmy w niekorzystnym położeniu, by zrozumieć malarstwo.
Rozumiemy je błędnie, ponieważ odbieramy je z perspektywy naszego
momentu historii zamiast czynić to, wychodząc od jego wiecznej istoty.
Otóż tak się składa, że z jednej strony ten moment nadaje wysoką war-
tość historii jako metodzie patrzenia na dzieła sztuki i ich prawdziwy
sens, z drugiej strony stawia nam przed oczami bardzo szczególny okres
w rozwoju malarstwa. Ten okres - schematycznie koniec XIX w. i począ-
tek XX w., charakteryzujący się realizmem, daje nam fałszywe wyobra-
żenie o środkach i celach sztuki. Poprzez pozornie różnorodne formy
przypisuje im w zasadzie jedyne odniesienie: rzeczywistość zewnętrzną.
Otóż sztuka, jeśli się dobrze nad nią zastanowić i jeśli pominie się jej
grecki rozwój, jedynie niezwykle rzadko skupiała się na rzeczywistości.
Wyłącznie wtedy gdy zagubi się to, co było początkowym tematem
i prawdziwym obiektem zainteresowania sztuki, świat staje się celem jej
aktywności, która przestaje być kreatywna, by pogrążyć się w przedsta-
i Tłumaczenie obejmuje dwa ostatnie rozdziały studium Michela Henry, Vo:r
fmiNSNtde sMr O PUF, cołl. Quadrige, Paris 2008, s. 216-244. Redakcja dzięku-
je pani Annę Henry oraz wydawnictwu Presses Universitaires de France za zgodę na pu-
blikację.