DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12705#0045
MASSILIA^
jASSIIlA^fiue.vtalii^Maffaliajperuefufta^&opulentiflima Galix, inprouincfa Viennenfi,ciuitas,fundatt-.
I oneGrxca,eaq;dccaufa ciuilitatis,nobilitatifq;nitore,&honeftoliteraramotlo,fapientixq; ftudio culta. Ad-
| eoquidem,vti, AthenisMinerua;exercitijs, marispotentiaRhodi)s,terrxq, diuitijsLacedxrrtonijsmeritoexi-
ftimeturfuccedere.Studiofa Romanorum amica, quorum infatigabili tandem cupiditate,vaftataeft,atque d?
repta. Eius pauld altius tam obfummam vetuftatem. quam incredibilem loci,fitusq; magnificentiam,repeteda
Videnturinitia.Casfar in principio lib. 2. debello ciuili, Maffilia;his verbis meminit. Dum hxc inHifpaniage-
runtur,C.Trebonius Legatus, quiadoppugnarionsmMaffilixrelicTiJserat, duabus expartibus aggerem, vi-
neas,turrefq; ad oppidum agereinftituit: vna erat proximaportui, naualibufque: altera ad partem, qua eft adi-
tusex Galliaatq; Hifpaniaadid mara,quodadigitadoftium Rhodani.Maffiliaenimfereex tribusoppidi partibus mari alluitur,
il^liqua quatra cft,qua; adkum habet a terra,huius quoque fpati) pars ea, qUx ad arcem pertinet,loci natura, & valle altiffima,munita,
longam&difficilemhabetoppugnationem.Adeaperficicndaopera,C.Trebortius magnamiumentorum atquehominum multitu-
dinem ex omni prouincia vocat:vimina, materiamque comportari iubet , quibus comparatis rebusaggerem in altitudinem pedum
L X X X.extruit,led tanri erant antiquitus,irt oppido omninm rerum ad bellum apparatus,tantaque multi tudo tormentorum ,vt eo-
Jumvimrtullajcontexta;viiTiinibusvinexfuftmerepoflurtt:nammagnirttdo operam,altitudo muri; atqueturrium,multitudotor-
mentorum,omnium adminiftrationemtardabat.DeindevlteriusfubiungitCxfar,quod maximx Maffilia; vires, in nauibus confifte-
rent,quibusplurimum detrimentiRomanis,Ca;faris partesfequentibus,inferebant, cum ipfi authoritatemfenatus grauiter tueren*
tnr. Eius etiam obfidionis Lucanus libde bello ciuili meminit.
Sicpotlquamfatus,ad vrbem
Idaud trepidam conucrth ker.tunc moenia ctaufa
Conff>icit,& dcnfa iuuenum vallata corona.
Haud procul a muris tumulutfurgentis in altunt
Telluris,paruam diffufo Vcrtice campum
Explicat: h&c patiens longo munimine cingi
Vifa duci rupesjutis^ aptipma caflris.
Vroximapars vrbis celfam confurgit in arcem
Tar tumuloymedyfc^fe&em conuallibus arua.
CoftUenit hsc Lucani defcriptio curri ea,quam ex Cajfare excerpfimus: deinde Vrbis originem ide«rpo£ta fublungit.
Quidrapidumdefleclisiter* nonpondera rerunt,
No» momenta fumut ? nunquamfelicibus armis
Vfa manus,patru primis i fedibrn errant,
Et pofl translatas exufits Pbocidos arccs ?
Arquehaec quldem Lucanus ad Grarcam huius vrbis originem alludens, cui vniuerfa hiftoricorum turba fubfcribit,ab Afiaticis Pho
cenfibus prima eam fundatione conftructam,Perianio ipforum duce, qui loci opportunitate illectuSi parte,qua fere Rhodanus mari
miicetUr.ipfiqueafortuitoeuentunomenimpofitum.Videosetenimpiicatoresinlittoremaris, quosGfxci aAitas nuncupant, pro
borto,fceliciq; hoc omine fumensimperauit.Eo lieris de mancin,id eft.colligere funesjbique confiftere, vhde paulatim Voces fimili-
tudine.IV4aflilia;nataeftappellatio.Sedpluradee!usfitu,nomine &ofigineEuftatiusinlibellumDionyfi) Alexandrinidefituorbis
fcribit.Tum etiam Iuftinuslibro 4$Pomponius Mela iib.e.de fitu orbis,Strabo lib.4. Geographiae. Aulus Gelliuslfo,f o. Ammianus
MarcellirtUslib.if Exquibus,auidoleftorihiftoricamfitimabundeexplerelicet. Agathius lib/. Hiftodae Gothicx de Francis lo-
quens,hxcdeMaffilia;originerefert. EtiamnumhabentciuitatemMaflilienfem, qUohdamlcniorum coloniam. Fundataenimefta.
Phocenfibus,patriapulfisaMedis,imperantePerfisDarioHyda{pisfilio,fedhaec Vrbsolim Grxca,nuncprorfuseftBarbara,eo qudd
ipfamque
inUndijJf^Verumeacalamitasvrbifanclx,perdiftumRegem Alfyrium,antenatum Cyrum&Darium illataeft, regnante Romas
Tarquinio Prifco.Et hacratione Tarquini) nomen defendi po(Tet,fe.i non item Dari) aut Cyri. Aut itaque dicendum eft.Phocenles ex
pulfosfuifleperHarpalumfubCyro, aliquotemporepoftruinamHierofolymiticam: autnonfuilfe xdificatam Maffiliam fubre-
sno PerfarUm.In eotamenomnesconueniunt,Harpalumincaufafuilfe,curGra;cicxAfiaprofugerint, &quodinGalliam deueni-
entes prxclaramhancvrbem,cumplerifqueali)svicinis xdificarint. Hscautemvrbsvnicaquondam conferuarrix armorum&lite
tarum,iuquaprxcipuatotiusGallia;vniuerfitas&fcholafuit quo Phocenfes etiam,perniciofam fecum confuetudinemhominesim
molandiDiana; aduexerunt,adcuiusimitationemabominabilemfepoftea Druidescontulerunt.quamobcaufamlmperatorTibe
berius fcholasGallia;aboleuifleputatur,quasNigromatia;inftimulabat,&ficrificiorum deteftabiliumnodlurnorum.vbidiuinifuas
confiderationesinextishabebant.CxterumTiberiusnontamhocimpedire,quam literasvniuerixGalliaemoliebaturauferre.quem
admodum & lulianus Apcftata,religionem Chriftianam, vtiiperabat, euerfurusfcholas, &omnemlibrorum vfum'ipfisademerat.
Ouamuis autem Cxfar Mafliliam contra omne ius&xquitatem fit deprxdatus,tamenfubito reftitutafuit.Namfub Nerone& Ve-
fpafiano,florentiffima ibi totius Gallix fchola fuit ,in qna Principes Romani literis operam dabant,quam & multis priuilegiorum im-
munitati'busdecorarant,vtiexStrabone,ValerioMaximo,& CcelioRhodogino conftat,quiprxclaramhancvrbemGrxcaciuilita-
te & humartitatecultam tradit,donecBurgundi & Franci Galliam tenerent.tum enim cogebantnrfe moribus vidtorum&principum
fuorumaccommodare.Et.quamuismaximarumlaudum elogijs Maffilienfishxcciuiras digna:quiaantiquitatem miram redoleat:
quia fitu & opera potentiffima:quia Gallianim Regi,cui paret,omni obfequio fideliflima: quiaitempertotumorientem,per Africa,
&inintimam Acthiopiammerces eiusincolxdeferant, &cum remotiffimistotius vniuerfi hominibusnegotientur: Eota-
menpotiffimumnominexuoduraturammeretur memoriam, quia ex primisfitGallix vrbibus,quxftatima
paffioneDomini^ilutaremChriftifidemfufcepit^primisetenimReligioniselementis.S.Lazari
iuduftria irnbuta:qui cum Maria Magdalena &Martha fororibus,bohis ac fedibus cx<
utus,ferocienteperfequuttone, qux S.Stephanumabftulerat.
primus Maffili» Epifcopus fuit.
«ibliothek: j
bsideiberg j
jASSIIlA^fiue.vtalii^Maffaliajperuefufta^&opulentiflima Galix, inprouincfa Viennenfi,ciuitas,fundatt-.
I oneGrxca,eaq;dccaufa ciuilitatis,nobilitatifq;nitore,&honeftoliteraramotlo,fapientixq; ftudio culta. Ad-
| eoquidem,vti, AthenisMinerua;exercitijs, marispotentiaRhodi)s,terrxq, diuitijsLacedxrrtonijsmeritoexi-
ftimeturfuccedere.Studiofa Romanorum amica, quorum infatigabili tandem cupiditate,vaftataeft,atque d?
repta. Eius pauld altius tam obfummam vetuftatem. quam incredibilem loci,fitusq; magnificentiam,repeteda
Videnturinitia.Casfar in principio lib. 2. debello ciuili, Maffilia;his verbis meminit. Dum hxc inHifpaniage-
runtur,C.Trebonius Legatus, quiadoppugnarionsmMaffilixrelicTiJserat, duabus expartibus aggerem, vi-
neas,turrefq; ad oppidum agereinftituit: vna erat proximaportui, naualibufque: altera ad partem, qua eft adi-
tusex Galliaatq; Hifpaniaadid mara,quodadigitadoftium Rhodani.Maffiliaenimfereex tribusoppidi partibus mari alluitur,
il^liqua quatra cft,qua; adkum habet a terra,huius quoque fpati) pars ea, qUx ad arcem pertinet,loci natura, & valle altiffima,munita,
longam&difficilemhabetoppugnationem.Adeaperficicndaopera,C.Trebortius magnamiumentorum atquehominum multitu-
dinem ex omni prouincia vocat:vimina, materiamque comportari iubet , quibus comparatis rebusaggerem in altitudinem pedum
L X X X.extruit,led tanri erant antiquitus,irt oppido omninm rerum ad bellum apparatus,tantaque multi tudo tormentorum ,vt eo-
Jumvimrtullajcontexta;viiTiinibusvinexfuftmerepoflurtt:nammagnirttdo operam,altitudo muri; atqueturrium,multitudotor-
mentorum,omnium adminiftrationemtardabat.DeindevlteriusfubiungitCxfar,quod maximx Maffilia; vires, in nauibus confifte-
rent,quibusplurimum detrimentiRomanis,Ca;faris partesfequentibus,inferebant, cum ipfi authoritatemfenatus grauiter tueren*
tnr. Eius etiam obfidionis Lucanus libde bello ciuili meminit.
Sicpotlquamfatus,ad vrbem
Idaud trepidam conucrth ker.tunc moenia ctaufa
Conff>icit,& dcnfa iuuenum vallata corona.
Haud procul a muris tumulutfurgentis in altunt
Telluris,paruam diffufo Vcrtice campum
Explicat: h&c patiens longo munimine cingi
Vifa duci rupesjutis^ aptipma caflris.
Vroximapars vrbis celfam confurgit in arcem
Tar tumuloymedyfc^fe&em conuallibus arua.
CoftUenit hsc Lucani defcriptio curri ea,quam ex Cajfare excerpfimus: deinde Vrbis originem ide«rpo£ta fublungit.
Quidrapidumdefleclisiter* nonpondera rerunt,
No» momenta fumut ? nunquamfelicibus armis
Vfa manus,patru primis i fedibrn errant,
Et pofl translatas exufits Pbocidos arccs ?
Arquehaec quldem Lucanus ad Grarcam huius vrbis originem alludens, cui vniuerfa hiftoricorum turba fubfcribit,ab Afiaticis Pho
cenfibus prima eam fundatione conftructam,Perianio ipforum duce, qui loci opportunitate illectuSi parte,qua fere Rhodanus mari
miicetUr.ipfiqueafortuitoeuentunomenimpofitum.Videosetenimpiicatoresinlittoremaris, quosGfxci aAitas nuncupant, pro
borto,fceliciq; hoc omine fumensimperauit.Eo lieris de mancin,id eft.colligere funesjbique confiftere, vhde paulatim Voces fimili-
tudine.IV4aflilia;nataeftappellatio.Sedpluradee!usfitu,nomine &ofigineEuftatiusinlibellumDionyfi) Alexandrinidefituorbis
fcribit.Tum etiam Iuftinuslibro 4$Pomponius Mela iib.e.de fitu orbis,Strabo lib.4. Geographiae. Aulus Gelliuslfo,f o. Ammianus
MarcellirtUslib.if Exquibus,auidoleftorihiftoricamfitimabundeexplerelicet. Agathius lib/. Hiftodae Gothicx de Francis lo-
quens,hxcdeMaffilia;originerefert. EtiamnumhabentciuitatemMaflilienfem, qUohdamlcniorum coloniam. Fundataenimefta.
Phocenfibus,patriapulfisaMedis,imperantePerfisDarioHyda{pisfilio,fedhaec Vrbsolim Grxca,nuncprorfuseftBarbara,eo qudd
ipfamque
inUndijJf^Verumeacalamitasvrbifanclx,perdiftumRegem Alfyrium,antenatum Cyrum&Darium illataeft, regnante Romas
Tarquinio Prifco.Et hacratione Tarquini) nomen defendi po(Tet,fe.i non item Dari) aut Cyri. Aut itaque dicendum eft.Phocenles ex
pulfosfuifleperHarpalumfubCyro, aliquotemporepoftruinamHierofolymiticam: autnonfuilfe xdificatam Maffiliam fubre-
sno PerfarUm.In eotamenomnesconueniunt,Harpalumincaufafuilfe,curGra;cicxAfiaprofugerint, &quodinGalliam deueni-
entes prxclaramhancvrbem,cumplerifqueali)svicinis xdificarint. Hscautemvrbsvnicaquondam conferuarrix armorum&lite
tarum,iuquaprxcipuatotiusGallia;vniuerfitas&fcholafuit quo Phocenfes etiam,perniciofam fecum confuetudinemhominesim
molandiDiana; aduexerunt,adcuiusimitationemabominabilemfepoftea Druidescontulerunt.quamobcaufamlmperatorTibe
berius fcholasGallia;aboleuifleputatur,quasNigromatia;inftimulabat,&ficrificiorum deteftabiliumnodlurnorum.vbidiuinifuas
confiderationesinextishabebant.CxterumTiberiusnontamhocimpedire,quam literasvniuerixGalliaemoliebaturauferre.quem
admodum & lulianus Apcftata,religionem Chriftianam, vtiiperabat, euerfurusfcholas, &omnemlibrorum vfum'ipfisademerat.
Ouamuis autem Cxfar Mafliliam contra omne ius&xquitatem fit deprxdatus,tamenfubito reftitutafuit.Namfub Nerone& Ve-
fpafiano,florentiffima ibi totius Gallix fchola fuit ,in qna Principes Romani literis operam dabant,quam & multis priuilegiorum im-
munitati'busdecorarant,vtiexStrabone,ValerioMaximo,& CcelioRhodogino conftat,quiprxclaramhancvrbemGrxcaciuilita-
te & humartitatecultam tradit,donecBurgundi & Franci Galliam tenerent.tum enim cogebantnrfe moribus vidtorum&principum
fuorumaccommodare.Et.quamuismaximarumlaudum elogijs Maffilienfishxcciuiras digna:quiaantiquitatem miram redoleat:
quia fitu & opera potentiffima:quia Gallianim Regi,cui paret,omni obfequio fideliflima: quiaitempertotumorientem,per Africa,
&inintimam Acthiopiammerces eiusincolxdeferant, &cum remotiffimistotius vniuerfi hominibusnegotientur: Eota-
menpotiffimumnominexuoduraturammeretur memoriam, quia ex primisfitGallix vrbibus,quxftatima
paffioneDomini^ilutaremChriftifidemfufcepit^primisetenimReligioniselementis.S.Lazari
iuduftria irnbuta:qui cum Maria Magdalena &Martha fororibus,bohis ac fedibus cx<
utus,ferocienteperfequuttone, qux S.Stephanumabftulerat.
primus Maffili» Epifcopus fuit.
«ibliothek: j
bsideiberg j