DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0072
A opoium
2
Hoe eſt non
iſtſlus, e .
m E- lT Ptus id eſt,
i capofi- c Ais
1
Sus cRooaz e Quiaei
a eſ impemliirt mon ſen-
ain gends per aigeat ſie & mari-
mis t moiiu indiuidua cont
torionctio dicitdr- tamen
mmms. diuiditur quãdoquevt
CAe rpudleſenſu Sed
Ineote de propoited cofderatur.
Foereia. vt nſtit dl pur pon pr.
erames d’ nuseaiper ſimi-
ia nomlau ay- Iitudiné vocar ius euu-
pationibas. clexuum quod nobis oſt
raditum in libris Pan-
detarum: Siur enim
t Inſa dee antequamepeueniatur
tis aieriorun
ie tiulus nucis, vnû amariſſimã,
Pa lis aite & altd duram&eaaiué
e ine Pant. amaum, & quartô ad
cruti at. Ii nucleſ dulcem peue-
qi a ninuraita & in muleitu-
dun un vlt, dine autiquor librort
amaritudmes inuenii-
tur i diſcordia infinite.
item duritie. i. ini-
ſententie, & alia nõ ſie
inique, in quibuſda ta-
men locis quaã late-
bat dulcedines iaquiſ-
fima ſeytentie velut li-
lia inter ſpinas: & illas
dulees ſententias Iuſti-
niaus ex alis excer-
pſit, & nobis tradidit
egendas; vnde ipſe di-
citur tradere ius enu-
Eteatu, ſecidum Ioan.
e TCoe. ex hisiex
eo quod dixit in princ.
poteſt colligi quis fue-
sminuer Et amhors iue compi.
un authore, lator: quia Iuſtinianus
auiern, vui iuus liſtinietvt nſis,
aia ooiete d dunr, , eſ & aluud.
pe adopeior à J Itvur vav.
nẽ, quia reue, iomnia vetera iura an-
E nepos eins tiquorum prudentum.
a ſorore fuit, Qua intentio, id
t a va,
quimor bris
contçta.
2. Item que mareria.
Namiu Donn Hos Don cõpilatione Digeſto fuit
û n n quandoleges factefuerrt quia pagani er¬.
Cde veetan en L lie & aliàs facit nſt-in pros an pr.
talis b.
ſemper huius propoſiti debet eſſe vr augeat Cde bon qua lib. Leüm oporeet. i pr. & de rap vi
JN NOMINET DOMINIaAMEN.
D. NOSTRI SACRATISS.
PRINCIPIS
IVSTI
u an en aon e m r nol a,
TORVM,
ſeu
PANDECTARV M
DIGES
PARS P
LIBERPRIMVS.
DE IVSTITIA, ET IVRE.
TITVLVS I.
Mocipit à virtute, quan iuris
auctores coldte& à ture, quodprofitetur.
Et eſt Iorriria conſtantia perpetua
volunatis ius ſuum cui tribuendi, vt
liberalitas conſtantia perpetue benigni-
tatis. JIvs eſt ſeientia aqui, & iniqui.
vel ars. Ars eninm dſt cor, qua ſeiuntur.
JEt huius artis, uriſve partes hoc ti-
tul proponutur ſumm Sed & alia ſi¬.
gnificationes iuris. CVIACIVS.
1. VLPIANVS libro primo
Inſtitutionum.
VRI f operam
daturum priûs s
ius hie eſt illicito. 4tem dicit quod ius pluribus modis facitgaliquos bo-
iris.
me. 45 Vilitas per
eſt colligas ius enu-
deamm in enn oinli n o noſſe oportet vn-
cdeatim in vnum volu-
de nomen iuris
deſcendat. Eſt au-
ſe paret quia minori
pecnia poterit nune,,n
emi liber iſtee& quia citius adipiſei poteſt quam olim. 5. T Cui
pari philoſophie ſupponatur& quidem Ethica, quia de mori-
pati pailoſoptire iuprpenmieux ala dduo volmimae?
DE IVSTITIA, ET IVRE.
vri hoc prin ſque ad Shuiuſtudu, diuiditur in quin-
E eurmrustlhe uinuigenie giécepomr dre oae.
tem ſtudere in iure. a In ſecunda docet vnde ius dictum
at , lu tetia deſnit ius authoritate Celi. l quarta ponit,
quid habeat quis cõſequi ex hoc ſtudio. 5 In quinta ponit vnde
qmrut lie honr seunda loi eſ arr T eTeraa bi iamn t ele-
nnn Quuraris uira &e vliima bi, iuſtrian
namque. B.5CASVSvſque ad Lſe figuratur Aliqui leges,
fiue iura audire volebant-inde quaſtione Vlpiano fecerut quis
ſſé modus quo oportet addiſcere. ad quod dicit Vipian- quod
prius eſt neceſſe quod aliquis ſciat vnde nomen iuris deſcendat.
2 Secundô dicit, vnde appelletur ius.. Tertid dicit, quid ſit ius.
Nam nos miniſtri iuris ſeparamus aquum ab iniquo, licitum ab
nosvt aperté in litera dicit y. Diuiditur quidé ius in duas ſpe-
ciesiquia alind priuatum,aliud publicum & hac omnia plené &
aperté exemplifeat. cItem diuiditur ius priuatu in tres ſpecies.
nam colligitr ex iure narurali, & ex iure genti, & ex iure ciuili:
de his omnibus exempla ponit. Nam ius gentium commune
aamn hominibou eſt ainen,
obedire parri & patria:que brora u faciunt Irem licet de iure.
naturali vim vi tepellererdd ommes ab Adam orti habuerimus.
&ideo vnus alteeriinſidiari non debet Ponit etiam quod manu-
miio abhoe iure proceſſiemam iure natunali ommes maſeebatux
iberiſed iure gentiun ſunt hodie tria genera hominum. Irem
14
l& d rla, quin e noſeae ſadſmantian uris per diniſones que
ieuntur eos huiu itu;y Nec ob quod dieitur s in pronſnsõ
pms quide. TEt quod dicitoprrt cimpropriéddicit à decet.
ap vir lj S oportet
enim, e. ſic econtra e¬
cet pro opoteteve Cdes
aapt & poſtlireurilfin.
’Iri ſcilicet addiſcendo, vel pertractando a.
ius à iuſtitia, ſicut à
matre e ſua: ergo prius
fuit iuſtitaa quim ius.
Sed contra Jeod liuſti-
tia, ibi, ius ſuum, &c. ex
quo colligitur quod
tatim fuit ius, poſtqua
ius ſuü, id eſt, hominis
meritum. 2. Vel die,
prout in actione & ob-
ligationebene dico ius
à iuſtitia appellari: ſi
enim ius eſt ars boni &
æqui,e ſubücit: & iu-
ſtitia nihil aliud eſt quã
ipſa aequitas & boniras:
ergo iuſtitiam habet
NIANI
nam, re. ſie & obli-
gatio g dicitur mater
actionise vt j de procur.
tiett ea obligatis.
i qIus eſt ars. hoc po-
teſt inteligi tribus h
modis. i. Primô, vtdi-
cas definit ius in ge-
nere & ſie eſt ats, ideſt
ſcientia finita, que ar-
ctat infinita nam ars eſt
de infinitis finita do-
ctrina, ſecundum Por-
phyrrum. . Secuniô
die deſcribi quamlibet
ſpeciem iuris, vt pr-
torium, vel ciuile, vel
naturale, vel gentiumi
& tûc ponetur propra-
cepto i coarctante. ſed
hoc non placet, cum
iſtæ partes iuris nõ ſint
ares, ſed artis partes.
3. Vel tertid, ars, id eſt.
artificium. nam auctor
iuris eſt homo, iuſtiti
RIMA7.
tem à Iuſtitia n appellatu nam,
ve eleganter Celſus definir, Ius
eſt arsi boni & aqui. 1. Cuius
* meritô quis nos ſacerdotes!
appellet. Iuſtitiam namq; * co-
lumus , & boni & qui noti-
tiam f profitemure, æquum ab
iniquo s ſeparantes, licitum ab
illicitoP diſcernẽtes: bonos nõ
ſolûm metu pœnar , verum-
etiam pramiorum quoque ex-
hortatione efficere cupiétes:ve-
ramniſi fallor philoſophiam,
non ſimulatam adfectantes.
Hic iuriſcõſultus incipit tractare
per modun diuiſionis, & praceadit Beus Et quod ſubieit,
vſque ad lIuſtitia infrà eoexem¬ boni & equi, id eſt eius
... quod eſt quû & vrile.
t Et not-quod aliud eſt bonum, & alid eſt aquum! ve bie:
eſt enim quoddam bonmm& equumavt jſi cort pet.l ſi & mein
fin eſt bonum & nonl quumart vſucapioevt j de vſuepj&
Jde regiur iure nature in fin tit eſt tettium aequum,& non bo-
numevt Cde paſt conl hac lege. eſt etiam aquo œquiusevt jd
furtl lſi ſeruus communi S quod vers.
E T Cuius, iſtud, euius, ſi referatur ad ius:hæc dictio,mrito ,
in vim nominis ponetur. (meruit enim ius appellari ſacrum, &
ideo iurareddentes ſacerdotes vocanturlſi ad arte in vim ad-
uerbij, ſecundum Azo AnDrroomalo referre ad iuſtitiã. Cor.
l5 Sacerdotes quia ve ſacerdotes ſacra miniſtrant & confieiunt,
ita & nos cum leges ſint ſacratiſimaeve Cde legres.
vr ius ſunim cuique tribuit ſacerdos n in danda pœnitentia;
ſie & nos in iudieando tt jeod liuſtitia.
m T Colimus. id eſt eius voluntarem ſeruamus, que eſt ve ius
ſuum cuique tribuaturrvjjod Liuſtitia.Sj
n Proftemur. id eſt docemus..
o JAb iniquo. ve in contractibus o, ſecundum Ioannem.
P’ Iiicito. vt in maitimouiieevt j de ritu nupi l ſemper.
q Att poinarum. metu ittquis bonus: vt in tranſactioné
iuratavt C de tranſaſt l ſi quis maior. Item vbique poena vnius
eſt metus multorumevt Cad lgg Iul rep Lj pramio it bonus : ve
Cquib ex cauſ ſer prs pramio lber, acei- per totun, & de ſtat. &
imaginl & virtueum. & de fum ib. ljJjad Sila lantepen,sfin.
& in authent. de non alten S fin collat. i nde verſus:
Oderunt paccare bont virtutis amore.
Oderunt peccare mali formidine pans.
r Niſi faor,. null modo fallimur nam ciuilis ſapientia ve-
ra philoſophia dicitursid eſt amor ſapientia j à puilus, quod eſt
amor & ſophie id eſt, ſupintia: vi ie vur & etrardcegnjj
A IT.S prrode.
iure geuiiintrducta ſunt bella, & alia multa VIVIAN.
f. Vetus.
& pramij ſpe honi eadimus. qNiſi, pro nullo modo-
h q Iutitia. Eſt aute
fuit iuſtitia Seddic ibi,?
matremar hoe ſubineit,
a Vel. etan
IAAſirad n
iguoratis prin
Epis ad aia.
t oſe
are.
dubitatioem
dafſolunmus.
duple prinei-
piu ſtanuddu
eſt- vnde prio-
re ignorate,
ſequetia prin-
cipi ſeire poſ-
ſumus: v.
noſſe poſſ-
mus Titium,
ignorato eiu
patre ac ma-
tre. Altero ve-
r0 ignorato,
non poſſuus
conſequentia
noſſe, atqe ira
verbd pnit.
iuris mater. &
prior iue?
Vel die; lus
i biait cſi-
deratum iuſti-
tigvtita die-
tur; coztaneã.
Ve autem ats
dicitur colle-
E ex muleis
preceptis, ius
riater, ’et-
dieiooen.
J Ve Deain.
l Veartem.
1 Obligatis
materaaionis.
n Ius ars diei-
tur, & qua-
Ars quid fit.
Hae inerpre-
tationé repre-
hédit Cos-
2. Miſcelr n.
I.arts ve
bulo hie ſcié-
t intelliggs.
iie lotus
reprehediurà
Feramdo, i
Expieat..
I Salamonins
putat nihil bo-
num eſſe qud
n6 ſit quum?
quo: nomine
reprehenſus à
Coraſ- dloe,
n. Bnum &
quum genus,
aruis ſpe-
cies: qus dus
ẽfumdie ud-
nihil inter-
eſt, me, an
urti legasnn
& merito iuris
ſeu luſtitie ſa-
cerdotes & qui
in iuris ’arte
aut iuſtitin ver
antui, merté
ſacerdutes, id-
que probatur
ex cultu, pro-
feſione, & a¬
is que ſequi-
tur Reprehen-
ditur bie Ae-
curſ à Eud it
Antonlo Va.
n L. iieit S.
mentis. I’ aon
erit- dauiT.
e iureinr.
p Metu pun