DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0031
13 De iure naturali, gentium, & ciuili Titij. 14
A JLeui, quoad ſuhtilia verba. ACCVRS. e.
bSimplici, quoad ſententiam. ADDITr0. Et ideô poſi-
tionibus debet ſine replica reſponderi: niſi eſſent reſpondenti
captioſe, vel rei, de qua agitur, natura ipſam exigeret. ANGE.
c j Dilrgentiſſima, quoad ſubtilia verba.
d’J Exactiſſima quoad
ſubtilem memoriam, &
ſententiam. AccVRS.
e Interpretatione. id
eſt facili ſententia.
fQua ſcilic. diffiden-
tia.
Auertit. Not. con-
Incondantia tra inconſtantiam a: ſie
non admit ffſfde procur. l.in cauſa. in
tur inter vie princ & in Auth.de mo-
in contis na S cogitandunm col l¬
bus nins ſ vnde Salomon, Tria
cus vletſeu ſunt mibi incognita, &
tirca diuerſ, quartum penitus igno-
ſi ſint cõnexa: Via colubri ſuper
aliàs ſecu Iapidem: Via auis vo-
Agg. atis in aëre: Via nauis
in medio maris: quar-
tum difficilius: Via iu-
uenis in adoleſcentia
ſua. Vnde dantur in in-
teg. teſti corum facul-
tatibus: vt j de hared.
quali dif. S extraneis.
AccvRS. ADDITIO.
Et iſta patent his ver-
ſibus, Cum ſit pœna
grauis cognoſcere, que
via nauis, vel coluhris,
t Sit dituurin vel auis: pueri grauior
pr Dere via quauus.
Gloneſte & in I........
rnt deie y h Maturius, hie nota
humau genus.
rimô leui a, ac ſimplici b via:
poſt deinde diligentiſſimas, at-
que exactiſſima d interpretatio-
ne t ſingula tradantur: alioquin
ſi ſtatim ab initio rudem adhuc,
& infirmum animum ſtudioſi,
multitudine, ac varierate rerum
onerauerimus:duorum alterum,
aut deſertorem ſtudiorum effi-
ciemus, aut cum magno labore
eius: ſape etiam cum diffidentia
(quef plerunque iuuenes auer-
tits) ſerius ad id perducemus,
ad quod leuiore via ductus, ſine
magno labore, & ſine vlla diffi-
dentia maturius l perduci po-
tuiſſer.
Tria ſunt iuris præcepta, ad qua
quicquid in iure ſcriptum eſt, re-
fertur. Publicum ius publicam
vtilitatem reſpicit: priuatum ver
ſingulorum peculiare commodum.
3. J Iuris præcepta i ſunt
hæc, Honeſte l viuere , alte-
prouerbium : Qui vadit planë, vadit ſané.
bProuerbii. J Iuris precepta. I CasvS. Hic incipit quarta pars, in qua di-
citur quod ius noſtrum ciuile vno de tribus prcipitur:aut præ-
cipit vt quis honelté viuat: aut prcipit, vr quis alterum non
ladat:aut vt vnus homo ius ſuum vnicuique tribuat. De primo
ponitur exemplum-in glo qux incipit, Quantum ad ſe &c.De
tlus pracipit, ſecundo ponitur exemplum, quod non debet vnus alteri inin-
punit, vetat,
riam inferre: vt ffeo l iij. de quo ponit exemplum vt in iudice,
permittit, cõ qui vnicuique debet ſuum ius tribuere, prout ſuprà dixi in de-
ſulit hurtatur. fnitione iuſtitiz.
d Honeſtas in
matrimoniis,
& moribus
ſeruanda.
FRANC.
i Iuris pracepta id eſt, iura precipientia prcipiunt aliquid,
quod pertinet ad aliquod iſtorum trium. Nam noncomne ius
prxcipit-imô quoddam punit, quoddã vetat, quodam permit-
DE ARET.
e Adiuuare a- tit: v fde legi & ſenatuſcol legis quoddam conſulit. vt ff-de rei
lius aliun co- vind
gitur ſi ab alio
offenditur: vt
bie Iure cano-
lis qui deſtinauit & quoddã hortatur vi D. de trãſac Lage.
eHoneſte. ſcilicet quantum ad ſe qu honeſtas & cirea d
matrimonia eſt vt ffde rinupt l ſemper. & circa mores ſeruatur:
nico teneor iu vt ſ-de tut, & cur.daab his l ſcire oportet. S.pen & vlti. AnniT.
uareverbis in- Et ideo dicit Ang. mulierem honeſté viuere, qu viuit ſecun-
terponẽdo me dum mores loci,
honeſto mo-
do: ut ij. q vij.
tnegigere ſecu
ſed caſte viuere non intelligitur, qu tranſit
ad ſecunda vota:ſcilicet reſpectu mariti defuncti, vel filiorum
eius: ſed reſpectu aliorum ſecus.
dum leges re.l Alterumnon ladere. vnde illud: Quod tibi non vis fieri, alij
gulatiter non ne feceris:vt in l’ecret in princip.
teneor adiuua m Suum vt non ſolum non ldat:ſed etiam adiuuets. Nam
Ieut lametum.
S. ſid lites. &
tbt Bal ff quod
non ſufficit abſtinere à malo, niſi fiat, quod bonum eſt:vt argu.
in decre. lxxxvj diſtin c non ſatis. S Sed nonne haec verba accipi-
mus cau Tuil untur hîc ſieut S.in definitione iuſtitiæ, in h..Reſpon. non:imô
li, de oſſicon-
tà. Qui alte-
rum non de-
fendit, ſi po-
ueſtſinqiila
in vitio eſt,
aut parentes
eſerat. An an-
te excõmuni.
ibihæc tria comprehendit: hic autem illud ſolum, quod extra
illa duo prima relinquitur. JEt no quod in hoc reprobo t opi.
Py & aliorum, qui dixerunt, quod in hoc titulo non defnieba-
tur ius quod eſt ars honi, & æqui:cuius meritô quis nos ſacer-
dotes appellet. Nam dico, quod hec verba, qu hic ſunt, tan-
uam ſi patria tundem praſtant. Nam quod hic dicit, prcepta iuris, per hoc
dicir ars, cûm ars ſit collectio multorum preceprorum. Jltem
per hoc, quod dicit, honeſtè viuere, alterum non lædere, valer
tionem ſei tantum, quantum boni, & æqui. Item per hoc, quod dicit, ius
pſum offen-
luum vnicuique tribuere, colligo cuius merito quis nos ſacer-
dens, vel la- dotes appellet id eſt ſacra, vel iura ſua cuilibet miniſtrantes:vt
dens, dic incur
tere, ſecõdum
Bart. Petr. de
Bell. Pert. &
Angel. hic.
tEt bene ſe-
cundum Pore.
quamuis Ia-
ſon dubitet de
ure naturali.
8Similes Gloſſ.
SIf de tuſti.
Da, & ture.
hic, & ffeod leg. jy reſpon..
Huius ſudj. Jdiuiditur in quatuor partes: ſicut ſunt quatuor
dicta Ang. CASVS. In hac quinta, & vltima parte figura ca-
ſum ſic: Ex quo vidimus quid eſt iuſtitiaitem ex quo vidimus
quot & qualia iuris præcepta: eſt ſciendum vltimo loco, quod
ius noſtrum ciuile in duas partes diuiditur:ſcilicet in ius publi-
cum, & priuatum. Et primo dicit, quid dicatur ius publicum:
J Et certe ius publicú dicitur illa pars iuris noſtri, qu tractat
de vtilitate rotius mundi.
ſunt an lauſtuta couſiſtit. Secundô dicit, quie
tum dicitur illa pars iuris noſtri, qua tractat de vtilitate ſingu-
loru:putà vt fundus meus ab altero poſſeſſus reſtituatur mihi:
quod die ve in glo que inipit, Et
dicatur priuatum Certè ius priua-
Inſtitur.
rum non ldere l, ius ſuum m
vt putà vt debitor meus quod debet mihi ſoluat. & alia infini-
ta exempla poſſes ponere. Tandem dicit: ex quo vidimus, quid
eſt ius priuatum. Et ſciendum eſt, quod ius priuatum eſt colle-
ctum ex prceptis trium iurium: ſeilic. ex prceptis iuris na-
turalis. Item ex prceptis, vel pracepto iuris gentium. Item ex
praceptis iuris ciuilis.
Et de his praceptis iu-
ris naturalis, gentium,
vel ciuilis pone exem-
plum: vt in glo qua in-
cipit, in iure onim. Franc.
de Aret.
n Huius ſtudi-i. artis
adipiſcend per ſtudiú.
o S Poſitiones.id eſt, ſpe-
cies, ſecnndum Pla. Sed
ſecúdm Azoſic: i. ſu-
per duobus generibus,
non ſpeciebus ponitur
haec ars ſtudio legendi
diſcẽda Nec enim pla-
cet, quod ex multitu-
dine rerum multa di-
cãtur iura. ſic enim di-
ceretur ius alind equi-
num, quod ſuper equo
tractaret, aliud aſininõ,
& ſic de ſingulis. ſede-
go credo, quod iſte nõ
fuit Py intellectus: ſed
ille, qui eſt prcepto-
ris * mei. ACCVR S. a Azo fuit pre
ADDITIO. Pro con- ceptor Accur-
cordia dicendum eſt, ſij.
ſecundûm Porc. quod
ſpecies ſumitur dupli-
citer. Vno modo diale-
cticë. & tunc ſumitur
pro ſpecie prædicabili de pluribus differentibus numero, & hoc
modo Pla. intellexit, quam ſpeciem Azo genus appellauit.
Alio modo capitur ſpecies legaliter pro vnoquoque indiui-
duo eum, qui ades ff de vſucap vt etiam not in llegat. ff de legatis
i & glo-in l.i-ſi cert petatur.
a Duæ ſunt poſitiones. Alij tres fecête iuris poſitiones, Sacrum,
Publicum, priuatum. Auſon. in Eidylxv.
Ius triplex tabula quod ter ſanxêre quaterna.
Sacrum, priuatum, & populi commune, quod vſquam eſt.
Priuatum autem ius, & publicum dicimus, cum ex aduerſo
ponimus pacta, vel vltimas voluntates, vel priuilegia. CVIAC.
p Publicum ius. & conſiſtit in ſacris, in ſacerdotibus, & ma-
giſtratibus ffeodlj. S. publicum. & in Auth vt li ma. & auie.S.
fin verſicul quia vero ita collat viij & Co, de ſumma trinit.& fid.
catho linter claras. & ffde orig.iu li S poſt originẽ. Glo-in dicto5.
publicum. in verb. in ſacru. declarat hanc Egidius Petrinus.
e J Rei Romana id eſt, Romani imperij:ſic ponitur infrà, de pat.
po. S-ius autem.
r JSpectat. ſcilicet principaliter, nam & ſingulorum eſt vtili-
tas rempublicam ſaluam conſeruari. AcCVRS.
ſ Pertinet. ſcilicet principaliter. ſecundatiô autem ad publi-
cam vtilitatem pertinet:expedit enim reip. &c. vt infrà, de his,
qui ſunt ſui, vel alie iur. S nam Antoninus.
t J De iure priuato. Sed quid de publico? Reſp. non dicet in hoc
libro: ſed dicitur, fde iure fiſci. & C.eodtit, & in aliis tit. ſequen-
tibus. & feré per omnes tres libros Codicis: vbi de iure publico
tractatur. J Et nunquid illud eſt tripartite collectum? Reſpond.
ſic: ve ſtatim dicam. & ex eiſdem prœceptis. Cum ergo eadem
ſint exempla publici, & priuati, quare de priuato tantûm dixit,
quod eſt tripartité collectum? Reſpon quia plura erat de eo pri-
uato dicturus. Item cum feciſer hunc librum cauſa rudium,
nolebat eos multum aggrauare, quod feciſſet, ſi tractaſſet de
iure publi-in hoc libro.
u JTripartite in iure enim priuato, vtin ſuo toto tripartita sút
prcepta naturalia:vr hoc, Neminem cum alterius damno fiert
locupletem: vt ffde condict.indel nam hoc natura Item gen- bHoc, exem-
tium: vt quod quiſque ob tutelam ſui corporis fecerit, iure plum reproba-
feciſſe exiſtimetur: vi ffeolij & iij. Item, ſunt prœcepta ciui¬ tur per Par. &
ia; pr pecpra devſiean, quia de pruara vilitarte elt ſocap ’al bi li e
vt infr de vſuc. in principio ibi, ne dominia, &c. Et ſic publicu M ln, iin.
eſt ex eiſdem exemplis, & pone eadem exempla: vt ecce à iure e Contrarium
naturali, vt non locupletetur cum iactura alterius reipublicæ, tenet Porc.
A iure gentiuim, vr liceat reipublicae propulſare iniuriamn. Item d Vt ſuam pro
à iure ciuili, ve reſpublica viucapiat é ſicut priuatts, qua le ſus or-
exempla pofaimus ſupra ſtatim in verho,iure priuato. mino parere.
x5 Naturalibus. id eſt, iuris naturalis d. fscilicet quod
yAut gentium. id eſt, pracceptis iuris gentiume. promiſit per
2 Auteiuilibus. praceptis f.
cuique tribuere.
4. JHuius ſtudij n duæ ſunt
poſitiones e a:publicum, & pri-
uatum. Publicum iusP eſt, quod
ad ſtatum rei Romanæ, ſpe-
ctat r. Priuatum eſt, quod ad
ſingulorum vtilitatem pertinets.
Dicendum eſt igitur de iure pri-
uatot, quod eſt tripartite u col-
lectum. Eſt enim ex naturalibus
* prceptis, aut gentiumr, aut
ciuilibus?.
DE IVRE NATVRALI,
gentium, & ciuili.
TITVLVS II.
Quod naturalis instinctus om-
nia animalia docuit, ius naturale
dicitur:ideô mares fœminas appe-
tere:libe os procreare, procreatoſ-
que eduoare (quæ etiã cum brutis
communia habemus) hoc iure im-
pellimur.
tipulationem
ſoluere.
DE IVRE NATVRALI, &c.
Dictum eſt S quod ius priuatii eſt collectum ex naturalib. praceptis
AAA 4 gentium
A JLeui, quoad ſuhtilia verba. ACCVRS. e.
bSimplici, quoad ſententiam. ADDITr0. Et ideô poſi-
tionibus debet ſine replica reſponderi: niſi eſſent reſpondenti
captioſe, vel rei, de qua agitur, natura ipſam exigeret. ANGE.
c j Dilrgentiſſima, quoad ſubtilia verba.
d’J Exactiſſima quoad
ſubtilem memoriam, &
ſententiam. AccVRS.
e Interpretatione. id
eſt facili ſententia.
fQua ſcilic. diffiden-
tia.
Auertit. Not. con-
Incondantia tra inconſtantiam a: ſie
non admit ffſfde procur. l.in cauſa. in
tur inter vie princ & in Auth.de mo-
in contis na S cogitandunm col l¬
bus nins ſ vnde Salomon, Tria
cus vletſeu ſunt mibi incognita, &
tirca diuerſ, quartum penitus igno-
ſi ſint cõnexa: Via colubri ſuper
aliàs ſecu Iapidem: Via auis vo-
Agg. atis in aëre: Via nauis
in medio maris: quar-
tum difficilius: Via iu-
uenis in adoleſcentia
ſua. Vnde dantur in in-
teg. teſti corum facul-
tatibus: vt j de hared.
quali dif. S extraneis.
AccvRS. ADDITIO.
Et iſta patent his ver-
ſibus, Cum ſit pœna
grauis cognoſcere, que
via nauis, vel coluhris,
t Sit dituurin vel auis: pueri grauior
pr Dere via quauus.
Gloneſte & in I........
rnt deie y h Maturius, hie nota
humau genus.
rimô leui a, ac ſimplici b via:
poſt deinde diligentiſſimas, at-
que exactiſſima d interpretatio-
ne t ſingula tradantur: alioquin
ſi ſtatim ab initio rudem adhuc,
& infirmum animum ſtudioſi,
multitudine, ac varierate rerum
onerauerimus:duorum alterum,
aut deſertorem ſtudiorum effi-
ciemus, aut cum magno labore
eius: ſape etiam cum diffidentia
(quef plerunque iuuenes auer-
tits) ſerius ad id perducemus,
ad quod leuiore via ductus, ſine
magno labore, & ſine vlla diffi-
dentia maturius l perduci po-
tuiſſer.
Tria ſunt iuris præcepta, ad qua
quicquid in iure ſcriptum eſt, re-
fertur. Publicum ius publicam
vtilitatem reſpicit: priuatum ver
ſingulorum peculiare commodum.
3. J Iuris præcepta i ſunt
hæc, Honeſte l viuere , alte-
prouerbium : Qui vadit planë, vadit ſané.
bProuerbii. J Iuris precepta. I CasvS. Hic incipit quarta pars, in qua di-
citur quod ius noſtrum ciuile vno de tribus prcipitur:aut præ-
cipit vt quis honelté viuat: aut prcipit, vr quis alterum non
ladat:aut vt vnus homo ius ſuum vnicuique tribuat. De primo
ponitur exemplum-in glo qux incipit, Quantum ad ſe &c.De
tlus pracipit, ſecundo ponitur exemplum, quod non debet vnus alteri inin-
punit, vetat,
riam inferre: vt ffeo l iij. de quo ponit exemplum vt in iudice,
permittit, cõ qui vnicuique debet ſuum ius tribuere, prout ſuprà dixi in de-
ſulit hurtatur. fnitione iuſtitiz.
d Honeſtas in
matrimoniis,
& moribus
ſeruanda.
FRANC.
i Iuris pracepta id eſt, iura precipientia prcipiunt aliquid,
quod pertinet ad aliquod iſtorum trium. Nam noncomne ius
prxcipit-imô quoddam punit, quoddã vetat, quodam permit-
DE ARET.
e Adiuuare a- tit: v fde legi & ſenatuſcol legis quoddam conſulit. vt ff-de rei
lius aliun co- vind
gitur ſi ab alio
offenditur: vt
bie Iure cano-
lis qui deſtinauit & quoddã hortatur vi D. de trãſac Lage.
eHoneſte. ſcilicet quantum ad ſe qu honeſtas & cirea d
matrimonia eſt vt ffde rinupt l ſemper. & circa mores ſeruatur:
nico teneor iu vt ſ-de tut, & cur.daab his l ſcire oportet. S.pen & vlti. AnniT.
uareverbis in- Et ideo dicit Ang. mulierem honeſté viuere, qu viuit ſecun-
terponẽdo me dum mores loci,
honeſto mo-
do: ut ij. q vij.
tnegigere ſecu
ſed caſte viuere non intelligitur, qu tranſit
ad ſecunda vota:ſcilicet reſpectu mariti defuncti, vel filiorum
eius: ſed reſpectu aliorum ſecus.
dum leges re.l Alterumnon ladere. vnde illud: Quod tibi non vis fieri, alij
gulatiter non ne feceris:vt in l’ecret in princip.
teneor adiuua m Suum vt non ſolum non ldat:ſed etiam adiuuets. Nam
Ieut lametum.
S. ſid lites. &
tbt Bal ff quod
non ſufficit abſtinere à malo, niſi fiat, quod bonum eſt:vt argu.
in decre. lxxxvj diſtin c non ſatis. S Sed nonne haec verba accipi-
mus cau Tuil untur hîc ſieut S.in definitione iuſtitiæ, in h..Reſpon. non:imô
li, de oſſicon-
tà. Qui alte-
rum non de-
fendit, ſi po-
ueſtſinqiila
in vitio eſt,
aut parentes
eſerat. An an-
te excõmuni.
ibihæc tria comprehendit: hic autem illud ſolum, quod extra
illa duo prima relinquitur. JEt no quod in hoc reprobo t opi.
Py & aliorum, qui dixerunt, quod in hoc titulo non defnieba-
tur ius quod eſt ars honi, & æqui:cuius meritô quis nos ſacer-
dotes appellet. Nam dico, quod hec verba, qu hic ſunt, tan-
uam ſi patria tundem praſtant. Nam quod hic dicit, prcepta iuris, per hoc
dicir ars, cûm ars ſit collectio multorum preceprorum. Jltem
per hoc, quod dicit, honeſtè viuere, alterum non lædere, valer
tionem ſei tantum, quantum boni, & æqui. Item per hoc, quod dicit, ius
pſum offen-
luum vnicuique tribuere, colligo cuius merito quis nos ſacer-
dens, vel la- dotes appellet id eſt ſacra, vel iura ſua cuilibet miniſtrantes:vt
dens, dic incur
tere, ſecõdum
Bart. Petr. de
Bell. Pert. &
Angel. hic.
tEt bene ſe-
cundum Pore.
quamuis Ia-
ſon dubitet de
ure naturali.
8Similes Gloſſ.
SIf de tuſti.
Da, & ture.
hic, & ffeod leg. jy reſpon..
Huius ſudj. Jdiuiditur in quatuor partes: ſicut ſunt quatuor
dicta Ang. CASVS. In hac quinta, & vltima parte figura ca-
ſum ſic: Ex quo vidimus quid eſt iuſtitiaitem ex quo vidimus
quot & qualia iuris præcepta: eſt ſciendum vltimo loco, quod
ius noſtrum ciuile in duas partes diuiditur:ſcilicet in ius publi-
cum, & priuatum. Et primo dicit, quid dicatur ius publicum:
J Et certe ius publicú dicitur illa pars iuris noſtri, qu tractat
de vtilitate rotius mundi.
ſunt an lauſtuta couſiſtit. Secundô dicit, quie
tum dicitur illa pars iuris noſtri, qua tractat de vtilitate ſingu-
loru:putà vt fundus meus ab altero poſſeſſus reſtituatur mihi:
quod die ve in glo que inipit, Et
dicatur priuatum Certè ius priua-
Inſtitur.
rum non ldere l, ius ſuum m
vt putà vt debitor meus quod debet mihi ſoluat. & alia infini-
ta exempla poſſes ponere. Tandem dicit: ex quo vidimus, quid
eſt ius priuatum. Et ſciendum eſt, quod ius priuatum eſt colle-
ctum ex prceptis trium iurium: ſeilic. ex prceptis iuris na-
turalis. Item ex prceptis, vel pracepto iuris gentium. Item ex
praceptis iuris ciuilis.
Et de his praceptis iu-
ris naturalis, gentium,
vel ciuilis pone exem-
plum: vt in glo qua in-
cipit, in iure onim. Franc.
de Aret.
n Huius ſtudi-i. artis
adipiſcend per ſtudiú.
o S Poſitiones.id eſt, ſpe-
cies, ſecnndum Pla. Sed
ſecúdm Azoſic: i. ſu-
per duobus generibus,
non ſpeciebus ponitur
haec ars ſtudio legendi
diſcẽda Nec enim pla-
cet, quod ex multitu-
dine rerum multa di-
cãtur iura. ſic enim di-
ceretur ius alind equi-
num, quod ſuper equo
tractaret, aliud aſininõ,
& ſic de ſingulis. ſede-
go credo, quod iſte nõ
fuit Py intellectus: ſed
ille, qui eſt prcepto-
ris * mei. ACCVR S. a Azo fuit pre
ADDITIO. Pro con- ceptor Accur-
cordia dicendum eſt, ſij.
ſecundûm Porc. quod
ſpecies ſumitur dupli-
citer. Vno modo diale-
cticë. & tunc ſumitur
pro ſpecie prædicabili de pluribus differentibus numero, & hoc
modo Pla. intellexit, quam ſpeciem Azo genus appellauit.
Alio modo capitur ſpecies legaliter pro vnoquoque indiui-
duo eum, qui ades ff de vſucap vt etiam not in llegat. ff de legatis
i & glo-in l.i-ſi cert petatur.
a Duæ ſunt poſitiones. Alij tres fecête iuris poſitiones, Sacrum,
Publicum, priuatum. Auſon. in Eidylxv.
Ius triplex tabula quod ter ſanxêre quaterna.
Sacrum, priuatum, & populi commune, quod vſquam eſt.
Priuatum autem ius, & publicum dicimus, cum ex aduerſo
ponimus pacta, vel vltimas voluntates, vel priuilegia. CVIAC.
p Publicum ius. & conſiſtit in ſacris, in ſacerdotibus, & ma-
giſtratibus ffeodlj. S. publicum. & in Auth vt li ma. & auie.S.
fin verſicul quia vero ita collat viij & Co, de ſumma trinit.& fid.
catho linter claras. & ffde orig.iu li S poſt originẽ. Glo-in dicto5.
publicum. in verb. in ſacru. declarat hanc Egidius Petrinus.
e J Rei Romana id eſt, Romani imperij:ſic ponitur infrà, de pat.
po. S-ius autem.
r JSpectat. ſcilicet principaliter, nam & ſingulorum eſt vtili-
tas rempublicam ſaluam conſeruari. AcCVRS.
ſ Pertinet. ſcilicet principaliter. ſecundatiô autem ad publi-
cam vtilitatem pertinet:expedit enim reip. &c. vt infrà, de his,
qui ſunt ſui, vel alie iur. S nam Antoninus.
t J De iure priuato. Sed quid de publico? Reſp. non dicet in hoc
libro: ſed dicitur, fde iure fiſci. & C.eodtit, & in aliis tit. ſequen-
tibus. & feré per omnes tres libros Codicis: vbi de iure publico
tractatur. J Et nunquid illud eſt tripartite collectum? Reſpond.
ſic: ve ſtatim dicam. & ex eiſdem prœceptis. Cum ergo eadem
ſint exempla publici, & priuati, quare de priuato tantûm dixit,
quod eſt tripartité collectum? Reſpon quia plura erat de eo pri-
uato dicturus. Item cum feciſer hunc librum cauſa rudium,
nolebat eos multum aggrauare, quod feciſſet, ſi tractaſſet de
iure publi-in hoc libro.
u JTripartite in iure enim priuato, vtin ſuo toto tripartita sút
prcepta naturalia:vr hoc, Neminem cum alterius damno fiert
locupletem: vt ffde condict.indel nam hoc natura Item gen- bHoc, exem-
tium: vt quod quiſque ob tutelam ſui corporis fecerit, iure plum reproba-
feciſſe exiſtimetur: vi ffeolij & iij. Item, ſunt prœcepta ciui¬ tur per Par. &
ia; pr pecpra devſiean, quia de pruara vilitarte elt ſocap ’al bi li e
vt infr de vſuc. in principio ibi, ne dominia, &c. Et ſic publicu M ln, iin.
eſt ex eiſdem exemplis, & pone eadem exempla: vt ecce à iure e Contrarium
naturali, vt non locupletetur cum iactura alterius reipublicæ, tenet Porc.
A iure gentiuim, vr liceat reipublicae propulſare iniuriamn. Item d Vt ſuam pro
à iure ciuili, ve reſpublica viucapiat é ſicut priuatts, qua le ſus or-
exempla pofaimus ſupra ſtatim in verho,iure priuato. mino parere.
x5 Naturalibus. id eſt, iuris naturalis d. fscilicet quod
yAut gentium. id eſt, pracceptis iuris gentiume. promiſit per
2 Auteiuilibus. praceptis f.
cuique tribuere.
4. JHuius ſtudij n duæ ſunt
poſitiones e a:publicum, & pri-
uatum. Publicum iusP eſt, quod
ad ſtatum rei Romanæ, ſpe-
ctat r. Priuatum eſt, quod ad
ſingulorum vtilitatem pertinets.
Dicendum eſt igitur de iure pri-
uatot, quod eſt tripartite u col-
lectum. Eſt enim ex naturalibus
* prceptis, aut gentiumr, aut
ciuilibus?.
DE IVRE NATVRALI,
gentium, & ciuili.
TITVLVS II.
Quod naturalis instinctus om-
nia animalia docuit, ius naturale
dicitur:ideô mares fœminas appe-
tere:libe os procreare, procreatoſ-
que eduoare (quæ etiã cum brutis
communia habemus) hoc iure im-
pellimur.
tipulationem
ſoluere.
DE IVRE NATVRALI, &c.
Dictum eſt S quod ius priuatii eſt collectum ex naturalib. praceptis
AAA 4 gentium