DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0118
187 Inſtitutionum Imperialium Lib. ij. 18
eum emolumento pecuniario poreſt cauſare honorem: ſed ho-
nor ſine emolu. nou poteſt eſſe cauſa oneris: quamuis quandõ-
que contingat honorem eſſe ſumptuoſui. .....
d( Dimidiam. quam ſemper retinet, niſi expreſsè remittat: vt
C. de bo. qua li l, cum oportet. ACCVRS. ADDIT1O. Die quod
rem:
ibi.
JAcquiritur. ſiue ſeruus tantum velit,
ſiue domi
ve Cde donatio, cauſa mortis l. fin. & de alie oninus t
Iil ,,,, vro cauſa mortis. l. fin. & de alimétis leglſi ſe
quia predefuncti induſtria videntur clecta: vt per.
lart.
tantûm.
uo cu
in peculio profectitio
eſt neceſſe quod pater
expreſse retineat: alias
donare videtur. l. dona-
tiones. ij. S. paer. ff-de do.
Et eſt ratio diuerſitatis;
quia profectitium pater
poreſt adimere: & totû
ex eius voluntate de-
endet, ideô ei non pro-
uidit ſicut in aduẽtitio:
quod pater non poteſt
adimere, cum proprie-
tas ſit iplius ſilii, ſecun-
dûm Ioan. Fab.
b Pro tertia. i. loco
tertiz, quaim habebat
olim in bonis maternis
rationeproprieratis ha-
bet hodie dinidiã vſus-
fructus in omnibus ad-
uentitiis: vt C.de bo.qua
lib. l. um oportet. S. pen.
ACCVRSIVS.
c 5 Stipulentur. Et ita
obligationem domino
querit: vt infr per quas
perſonas nobis obligatio
acquiritur circa prin.
J Vel ex donitione, vel
ex legato. Sic in l. ſi tibi
homo. S. cum ſeruus.ſf de
leg.1. ſed tamẽ haæc ver-
ba nec Cod. Th. necl.
adquiritur. ſſ- de acquir.
rer. do. nec bri veteres
agnoſcunt CvIAC.
d’Ex qulibet. vt per
occupationem, vel ſpe-
cificationem, vel inuen-
tionem:vt S. de rer. diui.
Sfere. & . tumquis, &
S. Theſauros.
e J Inuitis obuenit. ſic ?
ſ de au er de letan
ſi
inuitis, ſic ffade ver obl.
l. ſeruus vetante. Arg cõ-
trà, ffde donl hoc iure.
S. non poteſt. Accur. An-
DITIO. Solu. dic quod
inuitis acquiritur ipſo
iure: ſed non incommu-
tabiliter:vt ibi, arg.llin-
uitoff de regulis iuris.
f Nihil ſuum. ſad ſuã
vtilitatẽ: ſed ad domi-
ni vtilitarem poteſt: vt
infr. de ſtipulatione ſerS.
ſtatuimus, vt parens pro tertia
parte dominij, quam retinere
oterat, dimidiam non domi-
nij rerum, ſed vſusfructus reti-
neat. Ita etenim res intact a¬
pud filium remanebunt, & pa-
ter ampliore ſumma fruetur,
pro tertia P dimidia potiturus.
Seruus acquirit domino etiam
ignoranti. Hareditas verὸ ſine
iuſſu domini ab eo adiri non po-
teſt. Et tam proprietas, quam poſ-
ſeſſio per eum domino acquiritur.
Aret.
3. q Item nobis acquiritur,
quod ſerui noſtri ex traditione
nanciſcuntur: ſiue quid ſtipulẽ-
tur vel ex donatione, vel ex le-
gato , ſiue ex qualibet d alia
cauſa acquirant. Hoc enim no-
bis & ignorantibus, & inuitis
obuenit ipſe enim ſeruus qui
in poteſtate alterius eſt, nihil
ſuum habere poteſt. Sed ſi hæ-
res é inſtitutus ſit:non aliàs niſi
noſtro iuſſu hreditatem adire
poteſt. Et ſi nobis iubentibus
adierit h, nobis hreditas ac-
quiritur, perinde i ac ſi nos ipſi
hœredes inſtituti eſſemus. Et
conuenienter ſeilicet nobis le-
garum per eos acquiritur . Nõ
ſolûm autem proprietas per
eos quos in poteſtate habe-
mus, nobis acquititur: ſed etiam
poſſeſſio. Cuiuſcunque enim
rei poſſeſſionem adepti fue-
rint l, id nos poſſidere vide-
mur . Vnde etiam per cos vſu-
capion, vel longi temporis
poſſeſſio nobis accedit.
Alienus ſeruus cuius vſumfru-
ctum habemus:item is quem bona
ſide poſſidemus, ſiue liber ſit, ſiue
ſeruus, ſi quid ex re noſtra, vel ſuis
operis nanciſcatur, nobis acquirt:
quod verô extrà has cauſas adſe-
quitur, vero domino, aut ipſi libero
homini quæritur.
4. De his autem ſeruis in
quibus tantummodô r vſum-
fructum habemus, ita pla-
cuit, vt quicquid ex rer noſtra
vel ex operis ſuis acquirunt, id
nobis adiiciatur: quod verô ex-
tra eas cauſas conſecuti ſunt, id
ad dominum proprietatis f per-
tinet. Itaque ſi is ſeruus heres
inſtitutus ſit, legatûmve quidt
ei, aut donatum fuerit: non vſu-
fructuario, ſed domino proprie-
tatis acquiritur.
Liber homo, & ſeruus alienus
bona fide poſſeſſus, acquirunt poſ-
ſeſſori ex re ipſius, & operis ſuis.
Ex alis vero cauſis liber homo
acquirit ſibi & ſeruus domino ſuo.
Et non tantum per prædictos ac-
quiritur nobis dominii: ſed etiam
poſſeſſio. Aret.
Idem placet u & de eo qui à
nobis bona fide poſſidetur: ſiue
is liber * ſit, ſiue alienus ſeruus.
Quod enim placuit de vſufru-
ctuario, idem placet & de bo-
næ fidei poſſeſſore. Itaque
quod extra iſtas duas cauſas y
acquiritur, id vel ad ipſum per-
tinet, ſi liber eſt z; vel ad do-
minum, ſi ſeruus eſt. Sed bon
fidei poſſeſſor cum vſuceperit
l JAdepti fuerint. ſiu-
te , ſecundûm quoſda.
2. Vel aliter, ounda
ve dirimus ſa a de die
qui ſont ſui, vel alen
mJVidemur etiam
norantes. vt f.
poſ L.iy s ſaltus.
n J Vſucapio. in rebus
ig-
aee
peculiaribus ſtatim: in
onis poſtqua do-
minus ſeitivt ff pro
lt& àvſſilaltaſus
oJ Poſeſooibburee.
fde vſucap lüi.
pJ Tantummod. vtC.
de do cau mor lot.
de ali leg. lſi ſeruo.
qJ Vſumfructum de eo
in quo vſum tãtummo-
dô habemus: dic quôd
ex operis tantûm non
acquiritquia opere ſer-
ui in fructu ſunt: vi ffde
vſ, & habi. l. per ſer-
uum. AcCvRs.
r S Ex re. expone:
ſupra g e expone: vt
S Ex operis. Quidam
cod ex operibus vt ins.
item placet. ad finem.
CVIACIVS.
ſAd dommum pr-
prietatis. niſi cõtempla-
tione vſufructuarij ſit
inſtitutus:vel aliud ſibi
datum fuerit: quo caſu
ex re eius, ſ vſufru-
ctuarij ſibi quaſitum
eſſe videtur: vt ffdevſu.
fru les lſed ipuidne
tamẽ vſufructuarij iuſ-
ſus ſufficit ad adeun-
damhæreditatem:vi ff.
de acquiren. hare. ladi-
tio. S. pratereà. Accurſ.
ADDITIO. Sed adi-
bit iuſſu domini, qui
fructuario reſtituet: &
ſi nolit iubere, cogetur:
vt not.eo.tit de acq hare.
lſi quis mhi m princ. &
in Gloſſ ij ff de vſu-
fru leg lſi ſerui. loann.
Faber.
uuvP, .9 praſcri-
ptio, quæ c eſt effectus
longæ poſſeſſionis:
ſed cum factum. qu eſt contrà. Imô P etiam ad ſuam vtilitatem
quandôque, vt ſi dominus ſeruo legatuim relinquat:vr C.de ne
ceſſer. laquidam S. illo. Reſpond. il lud de quitate, nõ ratione di-
citur: quia inalimenta erat relictum: vt C.de leg l. ſeruus. & ff.de
alimentis, & cib leg. l. ſeruos, aliàs autem non tenetur hres niſi
velit. Ac. ADIT1o. Quod facere debet de vrbanitate, ſi ſuam
grauare nolit opinionem. vt ibi not. Glo.
gJ Sed ſi hares. Not in hareditate adeunda à ſeruo, tria eſſe ne-
ceſſaria, quæ ſunt, luſſus: vt hic: & quod præcedat:vt ffade acqui-
renda hareditate l ſi quis mihi. iuſtum. & ſerui voluntas:vt C. de
haredib. inſtitu. lacum proponas fin. in Glo. penul. In Trebel-
lianiea reſtitutione ſeruo fa ier da ſoius dominiluiſieit volun-
tas. At in bonorum poſſeſſione ſeruo delata ſeruum con-
ſentire, & dominum velle ſiue ante, ſiue poſt oportet: vt ff-ad
Treb ſerus inuito. & rem ratam habl pen. In legato fnon eſt
opus iuſſione cum emolumentum tantim contineat: vt ff.man-
dat.l ſi hareditatem.
hJ Adierit. ſ. ſeruus.
i Perinde. quandõque non perinde: ve ſi filio meo ſubſtituam
eos quos haredes mihi fecerim. Nam vocantur ex ſubſtitu-
tione qui per ſe S, non qui per ſeruos haredes ſunt: vt ff de
vule & pup ſubſtl qui liberis.-hac verba. Itẽ alibi: vr ſſ de le. jl.
cm filio S.denique verſi ipſi vero & verſideo. ACCVRS.
AITIO. Quod facit vt compromiſſum factum in Ab-
batem ſancti Proculi, eo mortuo non tranſeat in ſucceſſo-
tQuid. i aliquid.
u dem placet. ſquoad acquiſitionem, vt ſtatim ſequitur nam
in alio differt: vt infrà eo . ſed bona fidei.
x Is liber. hic dic quod diximus ſuprà e. in prin.
ys Era iſtus duus eauſus veltei ſ terſit haresiniſtirutus, vel
legatum fuerit ei aliquid, vel donatum.
2 ã Si liber eſt. prater poſſeſſionem, qua ſibi. ſ libero poſſeſſo
queri non poreſt, cûm dipſe ab alio poſſideatur:vt ff ad leg. Iul.
de adulteriis. l. ſic eueniet. Item prter vſucapionem, qu ſibi
non quaritur ſine poſſeſſione: vt ffde acqu rerum domin. l.home
liber. S. quicquid. & ff de vſucapio.lſine poſſeſſione. J Sed in hœre-
ditate e per liberum hominem mihi querenda ſex ſunt neceſſa-
ria:quorum ſi quid defuerit, nõ quaritur. ſvt mei cõtemplatio-
ne inſtituatur. Item vt ſciat conditionem ſuam inſtituus. Item
quod iuſſu meo adeat Item quod volens adeat. Item quod velit
mihi quarere. Item quod bona fide poſſideã. Bené dico oportet
vt ſciat conditionem ſuam.Nam ignarus ſua conditionis nulli
acquirit: ſibi enim non: vtſf de acquir. hared. l.qui putat Squi
bona fide.& lvj S.j quia ſe obligare nõ voluit. Jltem poſſeſſori
non, ſi non interuenit iuſſus: vtff de acquir. hared. lſi quis mibi
bona S iuſſum. Idem & ſi interuenit: vt ff de acquir hared l vj-
S. Celſus S j. Nam ſeruili neceſſitate creditur hoc feciſſe: vt
ſf de nego. geſtis. latqui Sſi libero. Quare non poteſt acquirere:
. ,
vt f.de acquir. rer. domin. l.homo liber. in prin J Si ſciat condi-
tionem luam, volens quaerenihi, quœrit ſibi: ſed reſtituiee
mihi
eum emolumento pecuniario poreſt cauſare honorem: ſed ho-
nor ſine emolu. nou poteſt eſſe cauſa oneris: quamuis quandõ-
que contingat honorem eſſe ſumptuoſui. .....
d( Dimidiam. quam ſemper retinet, niſi expreſsè remittat: vt
C. de bo. qua li l, cum oportet. ACCVRS. ADDIT1O. Die quod
rem:
ibi.
JAcquiritur. ſiue ſeruus tantum velit,
ſiue domi
ve Cde donatio, cauſa mortis l. fin. & de alie oninus t
Iil ,,,, vro cauſa mortis. l. fin. & de alimétis leglſi ſe
quia predefuncti induſtria videntur clecta: vt per.
lart.
tantûm.
uo cu
in peculio profectitio
eſt neceſſe quod pater
expreſse retineat: alias
donare videtur. l. dona-
tiones. ij. S. paer. ff-de do.
Et eſt ratio diuerſitatis;
quia profectitium pater
poreſt adimere: & totû
ex eius voluntate de-
endet, ideô ei non pro-
uidit ſicut in aduẽtitio:
quod pater non poteſt
adimere, cum proprie-
tas ſit iplius ſilii, ſecun-
dûm Ioan. Fab.
b Pro tertia. i. loco
tertiz, quaim habebat
olim in bonis maternis
rationeproprieratis ha-
bet hodie dinidiã vſus-
fructus in omnibus ad-
uentitiis: vt C.de bo.qua
lib. l. um oportet. S. pen.
ACCVRSIVS.
c 5 Stipulentur. Et ita
obligationem domino
querit: vt infr per quas
perſonas nobis obligatio
acquiritur circa prin.
J Vel ex donitione, vel
ex legato. Sic in l. ſi tibi
homo. S. cum ſeruus.ſf de
leg.1. ſed tamẽ haæc ver-
ba nec Cod. Th. necl.
adquiritur. ſſ- de acquir.
rer. do. nec bri veteres
agnoſcunt CvIAC.
d’Ex qulibet. vt per
occupationem, vel ſpe-
cificationem, vel inuen-
tionem:vt S. de rer. diui.
Sfere. & . tumquis, &
S. Theſauros.
e J Inuitis obuenit. ſic ?
ſ de au er de letan
ſi
inuitis, ſic ffade ver obl.
l. ſeruus vetante. Arg cõ-
trà, ffde donl hoc iure.
S. non poteſt. Accur. An-
DITIO. Solu. dic quod
inuitis acquiritur ipſo
iure: ſed non incommu-
tabiliter:vt ibi, arg.llin-
uitoff de regulis iuris.
f Nihil ſuum. ſad ſuã
vtilitatẽ: ſed ad domi-
ni vtilitarem poteſt: vt
infr. de ſtipulatione ſerS.
ſtatuimus, vt parens pro tertia
parte dominij, quam retinere
oterat, dimidiam non domi-
nij rerum, ſed vſusfructus reti-
neat. Ita etenim res intact a¬
pud filium remanebunt, & pa-
ter ampliore ſumma fruetur,
pro tertia P dimidia potiturus.
Seruus acquirit domino etiam
ignoranti. Hareditas verὸ ſine
iuſſu domini ab eo adiri non po-
teſt. Et tam proprietas, quam poſ-
ſeſſio per eum domino acquiritur.
Aret.
3. q Item nobis acquiritur,
quod ſerui noſtri ex traditione
nanciſcuntur: ſiue quid ſtipulẽ-
tur vel ex donatione, vel ex le-
gato , ſiue ex qualibet d alia
cauſa acquirant. Hoc enim no-
bis & ignorantibus, & inuitis
obuenit ipſe enim ſeruus qui
in poteſtate alterius eſt, nihil
ſuum habere poteſt. Sed ſi hæ-
res é inſtitutus ſit:non aliàs niſi
noſtro iuſſu hreditatem adire
poteſt. Et ſi nobis iubentibus
adierit h, nobis hreditas ac-
quiritur, perinde i ac ſi nos ipſi
hœredes inſtituti eſſemus. Et
conuenienter ſeilicet nobis le-
garum per eos acquiritur . Nõ
ſolûm autem proprietas per
eos quos in poteſtate habe-
mus, nobis acquititur: ſed etiam
poſſeſſio. Cuiuſcunque enim
rei poſſeſſionem adepti fue-
rint l, id nos poſſidere vide-
mur . Vnde etiam per cos vſu-
capion, vel longi temporis
poſſeſſio nobis accedit.
Alienus ſeruus cuius vſumfru-
ctum habemus:item is quem bona
ſide poſſidemus, ſiue liber ſit, ſiue
ſeruus, ſi quid ex re noſtra, vel ſuis
operis nanciſcatur, nobis acquirt:
quod verô extrà has cauſas adſe-
quitur, vero domino, aut ipſi libero
homini quæritur.
4. De his autem ſeruis in
quibus tantummodô r vſum-
fructum habemus, ita pla-
cuit, vt quicquid ex rer noſtra
vel ex operis ſuis acquirunt, id
nobis adiiciatur: quod verô ex-
tra eas cauſas conſecuti ſunt, id
ad dominum proprietatis f per-
tinet. Itaque ſi is ſeruus heres
inſtitutus ſit, legatûmve quidt
ei, aut donatum fuerit: non vſu-
fructuario, ſed domino proprie-
tatis acquiritur.
Liber homo, & ſeruus alienus
bona fide poſſeſſus, acquirunt poſ-
ſeſſori ex re ipſius, & operis ſuis.
Ex alis vero cauſis liber homo
acquirit ſibi & ſeruus domino ſuo.
Et non tantum per prædictos ac-
quiritur nobis dominii: ſed etiam
poſſeſſio. Aret.
Idem placet u & de eo qui à
nobis bona fide poſſidetur: ſiue
is liber * ſit, ſiue alienus ſeruus.
Quod enim placuit de vſufru-
ctuario, idem placet & de bo-
næ fidei poſſeſſore. Itaque
quod extra iſtas duas cauſas y
acquiritur, id vel ad ipſum per-
tinet, ſi liber eſt z; vel ad do-
minum, ſi ſeruus eſt. Sed bon
fidei poſſeſſor cum vſuceperit
l JAdepti fuerint. ſiu-
te , ſecundûm quoſda.
2. Vel aliter, ounda
ve dirimus ſa a de die
qui ſont ſui, vel alen
mJVidemur etiam
norantes. vt f.
poſ L.iy s ſaltus.
n J Vſucapio. in rebus
ig-
aee
peculiaribus ſtatim: in
onis poſtqua do-
minus ſeitivt ff pro
lt& àvſſilaltaſus
oJ Poſeſooibburee.
fde vſucap lüi.
pJ Tantummod. vtC.
de do cau mor lot.
de ali leg. lſi ſeruo.
qJ Vſumfructum de eo
in quo vſum tãtummo-
dô habemus: dic quôd
ex operis tantûm non
acquiritquia opere ſer-
ui in fructu ſunt: vi ffde
vſ, & habi. l. per ſer-
uum. AcCvRs.
r S Ex re. expone:
ſupra g e expone: vt
S Ex operis. Quidam
cod ex operibus vt ins.
item placet. ad finem.
CVIACIVS.
ſAd dommum pr-
prietatis. niſi cõtempla-
tione vſufructuarij ſit
inſtitutus:vel aliud ſibi
datum fuerit: quo caſu
ex re eius, ſ vſufru-
ctuarij ſibi quaſitum
eſſe videtur: vt ffdevſu.
fru les lſed ipuidne
tamẽ vſufructuarij iuſ-
ſus ſufficit ad adeun-
damhæreditatem:vi ff.
de acquiren. hare. ladi-
tio. S. pratereà. Accurſ.
ADDITIO. Sed adi-
bit iuſſu domini, qui
fructuario reſtituet: &
ſi nolit iubere, cogetur:
vt not.eo.tit de acq hare.
lſi quis mhi m princ. &
in Gloſſ ij ff de vſu-
fru leg lſi ſerui. loann.
Faber.
uuvP, .9 praſcri-
ptio, quæ c eſt effectus
longæ poſſeſſionis:
ſed cum factum. qu eſt contrà. Imô P etiam ad ſuam vtilitatem
quandôque, vt ſi dominus ſeruo legatuim relinquat:vr C.de ne
ceſſer. laquidam S. illo. Reſpond. il lud de quitate, nõ ratione di-
citur: quia inalimenta erat relictum: vt C.de leg l. ſeruus. & ff.de
alimentis, & cib leg. l. ſeruos, aliàs autem non tenetur hres niſi
velit. Ac. ADIT1o. Quod facere debet de vrbanitate, ſi ſuam
grauare nolit opinionem. vt ibi not. Glo.
gJ Sed ſi hares. Not in hareditate adeunda à ſeruo, tria eſſe ne-
ceſſaria, quæ ſunt, luſſus: vt hic: & quod præcedat:vt ffade acqui-
renda hareditate l ſi quis mihi. iuſtum. & ſerui voluntas:vt C. de
haredib. inſtitu. lacum proponas fin. in Glo. penul. In Trebel-
lianiea reſtitutione ſeruo fa ier da ſoius dominiluiſieit volun-
tas. At in bonorum poſſeſſione ſeruo delata ſeruum con-
ſentire, & dominum velle ſiue ante, ſiue poſt oportet: vt ff-ad
Treb ſerus inuito. & rem ratam habl pen. In legato fnon eſt
opus iuſſione cum emolumentum tantim contineat: vt ff.man-
dat.l ſi hareditatem.
hJ Adierit. ſ. ſeruus.
i Perinde. quandõque non perinde: ve ſi filio meo ſubſtituam
eos quos haredes mihi fecerim. Nam vocantur ex ſubſtitu-
tione qui per ſe S, non qui per ſeruos haredes ſunt: vt ff de
vule & pup ſubſtl qui liberis.-hac verba. Itẽ alibi: vr ſſ de le. jl.
cm filio S.denique verſi ipſi vero & verſideo. ACCVRS.
AITIO. Quod facit vt compromiſſum factum in Ab-
batem ſancti Proculi, eo mortuo non tranſeat in ſucceſſo-
tQuid. i aliquid.
u dem placet. ſquoad acquiſitionem, vt ſtatim ſequitur nam
in alio differt: vt infrà eo . ſed bona fidei.
x Is liber. hic dic quod diximus ſuprà e. in prin.
ys Era iſtus duus eauſus veltei ſ terſit haresiniſtirutus, vel
legatum fuerit ei aliquid, vel donatum.
2 ã Si liber eſt. prater poſſeſſionem, qua ſibi. ſ libero poſſeſſo
queri non poreſt, cûm dipſe ab alio poſſideatur:vt ff ad leg. Iul.
de adulteriis. l. ſic eueniet. Item prter vſucapionem, qu ſibi
non quaritur ſine poſſeſſione: vt ffde acqu rerum domin. l.home
liber. S. quicquid. & ff de vſucapio.lſine poſſeſſione. J Sed in hœre-
ditate e per liberum hominem mihi querenda ſex ſunt neceſſa-
ria:quorum ſi quid defuerit, nõ quaritur. ſvt mei cõtemplatio-
ne inſtituatur. Item vt ſciat conditionem ſuam inſtituus. Item
quod iuſſu meo adeat Item quod volens adeat. Item quod velit
mihi quarere. Item quod bona fide poſſideã. Bené dico oportet
vt ſciat conditionem ſuam.Nam ignarus ſua conditionis nulli
acquirit: ſibi enim non: vtſf de acquir. hared. l.qui putat Squi
bona fide.& lvj S.j quia ſe obligare nõ voluit. Jltem poſſeſſori
non, ſi non interuenit iuſſus: vtff de acquir. hared. lſi quis mibi
bona S iuſſum. Idem & ſi interuenit: vt ff de acquir hared l vj-
S. Celſus S j. Nam ſeruili neceſſitate creditur hoc feciſſe: vt
ſf de nego. geſtis. latqui Sſi libero. Quare non poteſt acquirere:
. ,
vt f.de acquir. rer. domin. l.homo liber. in prin J Si ſciat condi-
tionem luam, volens quaerenihi, quœrit ſibi: ſed reſtituiee
mihi