DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0330
457
primo caj
vel culpa
debent puniri
tractaturniſi
tis, quod in prime ca-
pite punitur occiſor tã-
ti quanti plurimi fuerit
tes in anno retrô: ſed
in tertio capite fit eſti-
matio quanti fuerit in
xx. diebus retrô, & nõ
repetitur hec dictio plu-
rimi in hoc tertio capi-
te, ſufficit enim eã eſſe
poſitam in primo capi-
te. Intelligitur enim
hc dictio quanti plu-
rimi, &c. in primo ca-
pite poſita, in tertio re-
petita.h.d. Franc.
a Catero damno. quod
aRepetita an, ſeilicet non a contine-
& quando in- tur in primo capite: v
qat aitaa,, eud iaprine
qa oite, viu ’ dut ruptum. Seti-
d ble ng. bendum reor, aut fra-
ctum, aut ruptumevte ge-
nerale verbum poſtre-
mo loco ponatur. l. ſi
ſeruus. 5. Tertio. S. in-
pite raeſtaeur,
quit. S. cum eo. ff aodem.
quod & Decem viri ge-
neraliter, acceperunt,
auctore Sex. Pompeio
in ea, vt ſuſpicor, lege,
qu de damno iniuria
eſt ab eis propoſita..l1.
codem. Cvrae.
Pepa uiquoe enoo-
eſt legis tertij capitis.
Generalito¬ Sufficere. Sed non
tatioplerãque ſt nouum vt ſpeciaſi-
let ſubii ter quibuſdam enume-
luiibus enu ratis generale ſubicia-
reai a tur veroum, in quo ſin-
tione ſpecies gula complectantur:
anteà enume- ve ff. cod. l. ſi ſeruus ſer-
rat compre uum. S. inquit lex.
Eeu teui & ſy oupe ein le
ael uiſſima: v feod l in le-
lone oi aquilis & lauiſima.
netur omne ſiàs non: vt ſuprecoS.
quod deterio- iuria.
ratum eſt ſeu
per ſeiſſuram,
ſeu per efuſie
nẽ, aut aliter.
gid. Perr.
uod eſt loco ſecun-
li.
f Damno. id eſt, dam-
no dato in caæteris re-
bus.
g Triginta. Sed qua-
te minus ſpatium in
tertio capite, quam in
eSpatium mi- primo apponitur? Re-
nus datur in ſpond. cqula in prime
aiou quin prais, delirqgis, &
naqua ided grauius punitur:
n leeuiobuu u tfprrat ldiru.
& melius facit lex præ-
cedens. AccvRS.
h JAe nec plurimi qui-
dem verbum adiicitur.
id eſt, non eſt poſitum
in hoc tertio capite.
i Plebem Romanam. er
fao j. & S de iur natu, . plebiſcitum.
dIn prafatio- E J Prima parte. Qu
ſponſum eſt, ſi
esEx hoe. ſcil. tertio,
. d enim in praæ
De lege Aquilia. Tit iij 458
capite leg. Aquiliæ tenetur. Item ſieut pro occiſione, de qua in
per leg. Aqu poena imponitur, ſi dolo,
facta fuerit oceiſio, & aliter non: ſimiliter & hie non
iproper dannun datun, de quo in tertio capite
lolo, vel culpa hoc factum fuerit. Scire etiã debe-
Reliqua, qua prater mortẽ ſorui,
a quadrpeais que paoud nu-
mero eſt, rebus nostris animatis, vel
anima earentib. dãna illai ſunt,
capite legis Aquiliæ tertio vindi-
cantur: quapropter quiſquis alteri
vrendo, frangendo, depaſcendo, ſe-
cando, rumpendo, & id genus mo-
dis damnum fecerit, quanti ea res
in diebus triginta retrô proximis
plurimi fuerit, domino dare dam-
nabitur.
13. J Capite tertio de omni
cœtero damno ? cauerur. Itaque
ſi quis ſeruum, vel eã quadrupe-
dem, qua pecudum numero eſt,
vulnerauerit, ſiue cam quadru-
pedem, qua pecudum numero
non eſt, veluti canem, aut feram
beſtiam vulnerauerit, aut occi-
derit, hoc capite actio conſtitui-
tur. In cœteris quoque omnibus
animalibus, item in omnibus re-
bus qu anima carent, damnum
iniurla hac parte vindicatur. Si
quid enim vſtum, aut ruptum a,
aut fractum fuerit, actio ex hoc
capite conſtituitur, quanquã po-
terat ſola rupti appellatio in
omnes iſtas cauſas ſufficeres.
Ruptû y enim intelligitur, quod
quoquo modo corruptum eſt.
Vnde nõ ſolûm fracta, aut vſta:
ſed etiam ſciſſa, & colliſa, & ef-
fuſa, & quoquo modo perem-
pta, atque deteriora facta, hoc
verbo cõtinentur. Denique re-
uis in alienum
inum, aut leun id miſeuerit,
quo naturalis bonitas vini, aut
olei corrumperetur, ex hac par-
te legis Aquiliæ eum teneri.
AL.luſud palameſt, ſieur ex
primo capite ita demum quiſ-
que tenetur, ſi dolo, aut culpa?
eius homo aut quadrupes occi-
ſus, occisave fuerit: ita ex hoce
capite, ex dolo, aut culpa de cæ-
tero damno quemque teneri.
Hoc tamen capite pon quanti
in diebus triginta t proximis
res fuerit, obligatur is qui dam-
go eſt plebiſcitum, quod eſt verum: vt
fationibus dicuntur, in con-
nibus dicta, in tractibus repetira eſſe creduntur vuff de verb oblil.Titia S. idem
ſequẽtibus re-
petita intelli-
guntur: vt hie.
uod verum
ſ repetitio
inducat vitiõ:
Gff.
reſpondit. & l qui ſie. & ffde re dubi. & C. famil quotiens.
de condi inſti leum ſoruus. & r gpyrv,
minis, & ffde contrah empel qui fundum. & de leg-ii.l in repeten-
dis & de condi & dem l.auia. & libertis. & ffdl ge ij. l. Latinus.
& ff.de funamſtr l ii, & lSeiaiS & & de pac dd. l.um pater.
& ffde act empt l ſi venditor ho-
e in contrariu Sed arg contraria ſunt ffde an le l SeiosSfn & ff.de fideicomlil.
lgibus. Igid.
e. en quod Sabius, ſecun
fSs fin in Glnon videri & in Gloſfin. & ffde hared. inſtituendisl.
dum Ioa.
CatrumplauitCASVs.Scire debetis, quod tunc demum
Inſtitut.
penultimo..a A¬........
o Lege Aquilia. id eſt, directa actione legis Aquiliæ.
idaſt, ſubſidiaria b, que pro damnis da-
tur, que lege Aquilia non comprehenduntur, vel non tenen-
tur: viſffodl ſi ſeruum.S final. & videtur hac eſſe pratoria:vvff
do, quàm corpore ſuo aliquis damnur
bebit contra ipſum act. leg. Aquil vti.
num dederit.
15. Ac nec plurimi quidem
verbum adiicitur l: ſed Sabi-
no recte placuit, perinde habẽ-
dam ſtimationem, ac ſi etiam
hac parte plurimi verbum adie-
ctum fuiſſet. Nam plebemRo-
manaml, quæ Aquilio tribu-
no rogante j hanc legem tulit,
contentam fuiſſe quod prima
parte l eo verbo vſa eſſet.
Directa legis Aquactio compe-
tit, ſi corpore damnum illatum ſit:
quod ſi à non corpore corpori, vtilis
dabitur ſin autem neque à corpore
datmnſit, neque corpus laſum, in
factum actiont locus eſt.
mûm directã ex hac lege actio-
nem eſſe, ſi quis præcipue cor-
pore ſuo dant dederit: idebque
in eú qui alio modo dãnu dede-
rit, vtiles actiones dari ſolẽt: ve-
luti ſi quis hominem alienum,
aut pecus ita inluſerit, vt fame
necaretur:aut iumentum ita ve-
hementer egerit, vt rumpere-
tur: aut pecus in tantum exagi-
tauerit, vt præcipitaretur: aut ſi
quis alieno ſeruo perſuaſerit, vt
in arborem aſcenderet, vel in
dendo, vel deſcendendo aut
mortuus, aut aliqua parté cor-
poris lſus fuerit: vtilis actio m
in eum datur. Sed ſi quis alie-
num ſeruum aut de ponte, aut
de ripa in flumen deecerit, &
s ſuſtoeatus fueriteeo quodpro-
iecit, corpore ſuo damnum de-
diſſe non difficulterP intelligi
poreſt: idebque ipſa lege Aqui-
lia e tenetur. Sed ſi non cor-
pore damnum fuerit datum,
neque corpus leſum fuerit: ſed
alio modo alicui damnum con-
tigerit, cûm non ſufficlat ne-
que directa, neque vtilis legis
Aquiliæ actio: placuit, eum qui
obnoxius fuerit, in factum a¬
ctione P teneri: veluti ſi quis
miſericordia ductus alienum
p In fatum actions. ii
de praſerip verbis laquia actionum.
S In fatum atione. Hæc eſt in factõ
dicitur vtilis Aquilia:
diſſimilis eſt, non poreſ
di ſubſidium. CyrA....
l res qui nſrricorduit ductus ſedſi
nem alienum, aut pecus ita incluſerit
dicémus in iſto caſu?
16.J Cterum placuit, ita de-
puteum deſcenderet, & is aſcen¬¬
moſfal moddixlſi ver. 55de viro ſolmat.
ria eſt actio in factum pratoria extremum
daur farivv fdt delo l & exantens,
hbet loeun at le, Aeguil d de ee, eun coipore ſuo di-
m dederit in corpus, ha-
ilis locum, veluti ſi homi-
vt fame necaretur: & ſi-
militer in aliis exem-
plis poſtis in litera.
Sed quid dicemus de
illo qui ſeruum alie-
num in fluuium deie-
cit, & is ſuffocatus fue-
rit? Reſpond quod non
eſt dubium, quin cor-
pore ſuo in corpus dã-
num dederit: & ideb
actione legis Aquil, te¬.-.
netur. Sed domine, quid t aliàs, inter-
ſi alicui damnum das togante.
tum fuerit à non cor-
1
pore in corpus, vt pu-
tà ſi aliquis miſericor-
dia ductus ſeruum ali-
cuius compeditum ſol-
uerſt, ve effugiat, quid
¬
Reſpond. quod neque
dabitur in hoc caſu
actio legis Aquilie di-
recta, neque vtilis, ſed
actione in factum ſub-
ſidiaria, quæ datur pre
damnis qua in lege.
Aquilia non compre-
henduntur, renébitur,
h.d. Frane.
I Moituu quia qui
occaſionem damni à Occaſionem:
dat, damnun dediſſe dmni d’s,
videtur: ve ff. codem. l amnum de-
uu etuit fl cudquer ievidoux.
que actione. AD Dr-
T IO Tu die, ſecun-
dûm Florent. ibi, quod
aut quis dat operam
rei licita, & adhibet
illaim diligẽtiam quam
poteſt; & tune non
tenetur de his qua
poſteà ſequuntur: vr
iio Si in haë. in fine.
Secus ſi non adhibéat
diligentiam, aut det o¬
pera rei illicit: quia,
tenetur: qugm. ff. cos,
l. item Mela in prin-
cip. & eſt gloſſ. in ea e
cut nobis atrà de teu
in verbo, dederunt. An-
elus.
m Viili atio. in eum * Hoe eſt,
datur, ſeilicet legis quod dicimus.
Aquili; & nihilomi¬ ipſo iure. ¬
nus in factum: vt ſtu e¬
dem. l.tom ſi obſtetrix.S.
ſi quis hominem.
Cy Vtilus ati. Que
in factum dicitur. eſt
autem in factm ciui-
lis, id eſt, ad inſtar legis
AquiliCVLAC.
nJ Non idiffieulter.
lmô facilé: vt ff ea-
dem. l. qua actions. S.
h Subſidiaria
actio eſt, que
datur in ſubſi-
lium, vbimẽs,
& verba legis
rætoria, qua nuſquam Aquil. deſune.
uinim hie caſus, quia à lege Aquilia
in eo vtilis Aquilia dari. lſi menſorfſi
& omnina neceſſa-
iuris ſui perſequen-
non ductus miſericordia,
jjdem Labeo.
PP 2
3 aSou
primo caj
vel culpa
debent puniri
tractaturniſi
tis, quod in prime ca-
pite punitur occiſor tã-
ti quanti plurimi fuerit
tes in anno retrô: ſed
in tertio capite fit eſti-
matio quanti fuerit in
xx. diebus retrô, & nõ
repetitur hec dictio plu-
rimi in hoc tertio capi-
te, ſufficit enim eã eſſe
poſitam in primo capi-
te. Intelligitur enim
hc dictio quanti plu-
rimi, &c. in primo ca-
pite poſita, in tertio re-
petita.h.d. Franc.
a Catero damno. quod
aRepetita an, ſeilicet non a contine-
& quando in- tur in primo capite: v
qat aitaa,, eud iaprine
qa oite, viu ’ dut ruptum. Seti-
d ble ng. bendum reor, aut fra-
ctum, aut ruptumevte ge-
nerale verbum poſtre-
mo loco ponatur. l. ſi
ſeruus. 5. Tertio. S. in-
pite raeſtaeur,
quit. S. cum eo. ff aodem.
quod & Decem viri ge-
neraliter, acceperunt,
auctore Sex. Pompeio
in ea, vt ſuſpicor, lege,
qu de damno iniuria
eſt ab eis propoſita..l1.
codem. Cvrae.
Pepa uiquoe enoo-
eſt legis tertij capitis.
Generalito¬ Sufficere. Sed non
tatioplerãque ſt nouum vt ſpeciaſi-
let ſubii ter quibuſdam enume-
luiibus enu ratis generale ſubicia-
reai a tur veroum, in quo ſin-
tione ſpecies gula complectantur:
anteà enume- ve ff. cod. l. ſi ſeruus ſer-
rat compre uum. S. inquit lex.
Eeu teui & ſy oupe ein le
ael uiſſima: v feod l in le-
lone oi aquilis & lauiſima.
netur omne ſiàs non: vt ſuprecoS.
quod deterio- iuria.
ratum eſt ſeu
per ſeiſſuram,
ſeu per efuſie
nẽ, aut aliter.
gid. Perr.
uod eſt loco ſecun-
li.
f Damno. id eſt, dam-
no dato in caæteris re-
bus.
g Triginta. Sed qua-
te minus ſpatium in
tertio capite, quam in
eSpatium mi- primo apponitur? Re-
nus datur in ſpond. cqula in prime
aiou quin prais, delirqgis, &
naqua ided grauius punitur:
n leeuiobuu u tfprrat ldiru.
& melius facit lex præ-
cedens. AccvRS.
h JAe nec plurimi qui-
dem verbum adiicitur.
id eſt, non eſt poſitum
in hoc tertio capite.
i Plebem Romanam. er
fao j. & S de iur natu, . plebiſcitum.
dIn prafatio- E J Prima parte. Qu
ſponſum eſt, ſi
esEx hoe. ſcil. tertio,
. d enim in praæ
De lege Aquilia. Tit iij 458
capite leg. Aquiliæ tenetur. Item ſieut pro occiſione, de qua in
per leg. Aqu poena imponitur, ſi dolo,
facta fuerit oceiſio, & aliter non: ſimiliter & hie non
iproper dannun datun, de quo in tertio capite
lolo, vel culpa hoc factum fuerit. Scire etiã debe-
Reliqua, qua prater mortẽ ſorui,
a quadrpeais que paoud nu-
mero eſt, rebus nostris animatis, vel
anima earentib. dãna illai ſunt,
capite legis Aquiliæ tertio vindi-
cantur: quapropter quiſquis alteri
vrendo, frangendo, depaſcendo, ſe-
cando, rumpendo, & id genus mo-
dis damnum fecerit, quanti ea res
in diebus triginta retrô proximis
plurimi fuerit, domino dare dam-
nabitur.
13. J Capite tertio de omni
cœtero damno ? cauerur. Itaque
ſi quis ſeruum, vel eã quadrupe-
dem, qua pecudum numero eſt,
vulnerauerit, ſiue cam quadru-
pedem, qua pecudum numero
non eſt, veluti canem, aut feram
beſtiam vulnerauerit, aut occi-
derit, hoc capite actio conſtitui-
tur. In cœteris quoque omnibus
animalibus, item in omnibus re-
bus qu anima carent, damnum
iniurla hac parte vindicatur. Si
quid enim vſtum, aut ruptum a,
aut fractum fuerit, actio ex hoc
capite conſtituitur, quanquã po-
terat ſola rupti appellatio in
omnes iſtas cauſas ſufficeres.
Ruptû y enim intelligitur, quod
quoquo modo corruptum eſt.
Vnde nõ ſolûm fracta, aut vſta:
ſed etiam ſciſſa, & colliſa, & ef-
fuſa, & quoquo modo perem-
pta, atque deteriora facta, hoc
verbo cõtinentur. Denique re-
uis in alienum
inum, aut leun id miſeuerit,
quo naturalis bonitas vini, aut
olei corrumperetur, ex hac par-
te legis Aquiliæ eum teneri.
AL.luſud palameſt, ſieur ex
primo capite ita demum quiſ-
que tenetur, ſi dolo, aut culpa?
eius homo aut quadrupes occi-
ſus, occisave fuerit: ita ex hoce
capite, ex dolo, aut culpa de cæ-
tero damno quemque teneri.
Hoc tamen capite pon quanti
in diebus triginta t proximis
res fuerit, obligatur is qui dam-
go eſt plebiſcitum, quod eſt verum: vt
fationibus dicuntur, in con-
nibus dicta, in tractibus repetira eſſe creduntur vuff de verb oblil.Titia S. idem
ſequẽtibus re-
petita intelli-
guntur: vt hie.
uod verum
ſ repetitio
inducat vitiõ:
Gff.
reſpondit. & l qui ſie. & ffde re dubi. & C. famil quotiens.
de condi inſti leum ſoruus. & r gpyrv,
minis, & ffde contrah empel qui fundum. & de leg-ii.l in repeten-
dis & de condi & dem l.auia. & libertis. & ffdl ge ij. l. Latinus.
& ff.de funamſtr l ii, & lSeiaiS & & de pac dd. l.um pater.
& ffde act empt l ſi venditor ho-
e in contrariu Sed arg contraria ſunt ffde an le l SeiosSfn & ff.de fideicomlil.
lgibus. Igid.
e. en quod Sabius, ſecun
fSs fin in Glnon videri & in Gloſfin. & ffde hared. inſtituendisl.
dum Ioa.
CatrumplauitCASVs.Scire debetis, quod tunc demum
Inſtitut.
penultimo..a A¬........
o Lege Aquilia. id eſt, directa actione legis Aquiliæ.
idaſt, ſubſidiaria b, que pro damnis da-
tur, que lege Aquilia non comprehenduntur, vel non tenen-
tur: viſffodl ſi ſeruum.S final. & videtur hac eſſe pratoria:vvff
do, quàm corpore ſuo aliquis damnur
bebit contra ipſum act. leg. Aquil vti.
num dederit.
15. Ac nec plurimi quidem
verbum adiicitur l: ſed Sabi-
no recte placuit, perinde habẽ-
dam ſtimationem, ac ſi etiam
hac parte plurimi verbum adie-
ctum fuiſſet. Nam plebemRo-
manaml, quæ Aquilio tribu-
no rogante j hanc legem tulit,
contentam fuiſſe quod prima
parte l eo verbo vſa eſſet.
Directa legis Aquactio compe-
tit, ſi corpore damnum illatum ſit:
quod ſi à non corpore corpori, vtilis
dabitur ſin autem neque à corpore
datmnſit, neque corpus laſum, in
factum actiont locus eſt.
mûm directã ex hac lege actio-
nem eſſe, ſi quis præcipue cor-
pore ſuo dant dederit: idebque
in eú qui alio modo dãnu dede-
rit, vtiles actiones dari ſolẽt: ve-
luti ſi quis hominem alienum,
aut pecus ita inluſerit, vt fame
necaretur:aut iumentum ita ve-
hementer egerit, vt rumpere-
tur: aut pecus in tantum exagi-
tauerit, vt præcipitaretur: aut ſi
quis alieno ſeruo perſuaſerit, vt
in arborem aſcenderet, vel in
dendo, vel deſcendendo aut
mortuus, aut aliqua parté cor-
poris lſus fuerit: vtilis actio m
in eum datur. Sed ſi quis alie-
num ſeruum aut de ponte, aut
de ripa in flumen deecerit, &
s ſuſtoeatus fueriteeo quodpro-
iecit, corpore ſuo damnum de-
diſſe non difficulterP intelligi
poreſt: idebque ipſa lege Aqui-
lia e tenetur. Sed ſi non cor-
pore damnum fuerit datum,
neque corpus leſum fuerit: ſed
alio modo alicui damnum con-
tigerit, cûm non ſufficlat ne-
que directa, neque vtilis legis
Aquiliæ actio: placuit, eum qui
obnoxius fuerit, in factum a¬
ctione P teneri: veluti ſi quis
miſericordia ductus alienum
p In fatum actions. ii
de praſerip verbis laquia actionum.
S In fatum atione. Hæc eſt in factõ
dicitur vtilis Aquilia:
diſſimilis eſt, non poreſ
di ſubſidium. CyrA....
l res qui nſrricorduit ductus ſedſi
nem alienum, aut pecus ita incluſerit
dicémus in iſto caſu?
16.J Cterum placuit, ita de-
puteum deſcenderet, & is aſcen¬¬
moſfal moddixlſi ver. 55de viro ſolmat.
ria eſt actio in factum pratoria extremum
daur farivv fdt delo l & exantens,
hbet loeun at le, Aeguil d de ee, eun coipore ſuo di-
m dederit in corpus, ha-
ilis locum, veluti ſi homi-
vt fame necaretur: & ſi-
militer in aliis exem-
plis poſtis in litera.
Sed quid dicemus de
illo qui ſeruum alie-
num in fluuium deie-
cit, & is ſuffocatus fue-
rit? Reſpond quod non
eſt dubium, quin cor-
pore ſuo in corpus dã-
num dederit: & ideb
actione legis Aquil, te¬.-.
netur. Sed domine, quid t aliàs, inter-
ſi alicui damnum das togante.
tum fuerit à non cor-
1
pore in corpus, vt pu-
tà ſi aliquis miſericor-
dia ductus ſeruum ali-
cuius compeditum ſol-
uerſt, ve effugiat, quid
¬
Reſpond. quod neque
dabitur in hoc caſu
actio legis Aquilie di-
recta, neque vtilis, ſed
actione in factum ſub-
ſidiaria, quæ datur pre
damnis qua in lege.
Aquilia non compre-
henduntur, renébitur,
h.d. Frane.
I Moituu quia qui
occaſionem damni à Occaſionem:
dat, damnun dediſſe dmni d’s,
videtur: ve ff. codem. l amnum de-
uu etuit fl cudquer ievidoux.
que actione. AD Dr-
T IO Tu die, ſecun-
dûm Florent. ibi, quod
aut quis dat operam
rei licita, & adhibet
illaim diligẽtiam quam
poteſt; & tune non
tenetur de his qua
poſteà ſequuntur: vr
iio Si in haë. in fine.
Secus ſi non adhibéat
diligentiam, aut det o¬
pera rei illicit: quia,
tenetur: qugm. ff. cos,
l. item Mela in prin-
cip. & eſt gloſſ. in ea e
cut nobis atrà de teu
in verbo, dederunt. An-
elus.
m Viili atio. in eum * Hoe eſt,
datur, ſeilicet legis quod dicimus.
Aquili; & nihilomi¬ ipſo iure. ¬
nus in factum: vt ſtu e¬
dem. l.tom ſi obſtetrix.S.
ſi quis hominem.
Cy Vtilus ati. Que
in factum dicitur. eſt
autem in factm ciui-
lis, id eſt, ad inſtar legis
AquiliCVLAC.
nJ Non idiffieulter.
lmô facilé: vt ff ea-
dem. l. qua actions. S.
h Subſidiaria
actio eſt, que
datur in ſubſi-
lium, vbimẽs,
& verba legis
rætoria, qua nuſquam Aquil. deſune.
uinim hie caſus, quia à lege Aquilia
in eo vtilis Aquilia dari. lſi menſorfſi
& omnina neceſſa-
iuris ſui perſequen-
non ductus miſericordia,
jjdem Labeo.
PP 2
3 aSou