Modus: Prace z historii sztuki (7.2006)

MODUS

Prace z historii sztuki
VII (2006)

Piotr Krasny

Epistoła pastoralis
biskupa Bernarda Maciejowskiego z roku 1601.
Zapomniany dokument recepcji potrydenckich zasad
kształtowania sztuki sakralnej w Polsce

Wedle przyjętej powszechnie koncepcji Emile'a Male'a Sobór Trydencki
był przełomowym wydarzeniem w dziejach nowożytnej sztuki sakralnej, ot-
wierając epokę, w której działania artystów zostały podporządkowane ściśle
misji Kościoła katolickiego, zmagającego się z reformacją1. Takich zasadni-
czych zmian nie mogły jednak spowodować same postanowienia soboru, który
sprawom sztuki poświęcił wyłącznie nieznaczną część dekretu, uchwalonego
podczas ostatniej XXV sesji (3 grudnia 1563), skupiając się na ugruntowaniu
czci obrazów i podkreśleniu ich dydaktycznej funkcji2. Problem dostosowania
kształtu kościoła i jego wyposażenia do potrzeb liturgii zreformowanej przez
Tridentinum został zaś przekazany w gestię synodów partykularnych i biskupów
ordynariuszy3, którzy musieli wprowadzić w swoich diecezjach zasady reformy
trydenckiej za pomocą listów pasterskich, instrukcji i dekretów4.

1 E. Małe, Art religiewc apres le Concile de Trenie. Etude sur l 'iconographie de la fin du XVle
siecle, du XVlIe, du XVlIle siecle: Italie - France - Espagne - Flandres, Paris 1932, passim.

2 Dokumenty Soborów Powszechnych, t. 4: Lateran V, Trydent, Watykan I, oprać. A. Baron,
H. Pietras, Kraków 2004, s. 781-785.

J. Kofrońova, Problematika sakralniho pros toru po Tridentskem koncilu ve svetle ndzoru
cirkevnich autorit, „Urneni" 48, 2000, s. 42-43.

4 W. Góralski, Reforma tiydencka w diecezji i prowincji kościelnej mediolańskiej w świetle
pierwszych synodów kard. Karola Boromeusza, Lublin 1988, s. 8-11; PM. Jones, Federico
Borromeo and the Ambrosiana. Art Patronage and Reform in Seventeenth-Century Milan,
Cambridge 1993, s. 96-97.

119