DOI Artikel:
Skórkowska Smolarska, Jadwiga: Kilimy bułgarskie w zbiorach polskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.24590#0147
Jadwiga Skorkowska-Smolarska
KILIMY BUŁGARSKIE W ZBIORACH POLSKICH
W zbiorach polskich znajduje się dziesięć kilimów, które uderzają
swą odrębnością a zarazem pozwalają na połączenie ich w jedną
grupę. Kilimy te tworzą dwa typy ornamentalne: pierwszy z moty-
wem rozgałęzionego drzewa, drugi z motywem mihrabu w polu środ-
kowym. Do pierwszego typu należą cztery (kilimy w Muzeum Naro-
dowym w Krakowie, kilim w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wa-
welu i kilim inż. Andrzeja Soleckiego w Krakowie. Do drugiego —
dwa w Muzeum Narodowym w Krakowie oraz dwa w Muzeum Na-
rodowym w Poznaniu.
Omówienie typu pierwszego zaczniemy od dużego kilimu z moty-
wem drzewa w Muzeum Narodowym w Krakowie, nr iinw. 151064
(ryc. 1). Niezwykłe rozmiary tkaniny wynoszą 383X320 cm. Jako miej-
sce pochodzenia podawano dotychczas Anatolię. W żywym (kolorycie
kilimu dominantę stanowi barwa wiśniowa, której towarzyszy ciem-
noniebieskie indygo, a poza tym widoczne są akcenty w jasnych bar-
wach. Pole środkowe kilimu wypełnia całkowicie motyw rozgałę-
zionego drzewa. Pień główny biorąc początek na dolnym szlaku bie-
gnie środkiem pola przez całą jego wysokość aż do szlaku górnego,
który go ucina. Z obu stron pnia wyrastają z wspólnych punktów ga-
łęzie biegnące rytmicznie skośnymi liniami ku górze. Przecinają je
szlaki boczne i górny. Z każdej gałęzi wyrastają naprzemianległe
motywy o charakterze roślinnym, które szczelnie wypełniają płasz-
czyznę między gałęziami. U dołu pola środkowego zwracają uwagę
motywy drzewek, ptaszków i ludzików. W słabo zaznaczonym szlaku
występują uproszczone motywy pola środkowego.
Kilim wawelski (ryc. 2), również ogromnych rozmiarów (530X
470 cm), posiada zbliżony do poprzedniego koloryt, w którym rów-
nież dominuje barwa wiśniowa tła w zestawieniu z indygiem. Orna-
ment rozwija schemat kompozycyjny kilimu pierwszego. Motyw drze-
wa jest tu trzykrotnie powtórzony. W potrójnym szlaku występuje
ornament o charakterze roślinnym.
141
KILIMY BUŁGARSKIE W ZBIORACH POLSKICH
W zbiorach polskich znajduje się dziesięć kilimów, które uderzają
swą odrębnością a zarazem pozwalają na połączenie ich w jedną
grupę. Kilimy te tworzą dwa typy ornamentalne: pierwszy z moty-
wem rozgałęzionego drzewa, drugi z motywem mihrabu w polu środ-
kowym. Do pierwszego typu należą cztery (kilimy w Muzeum Naro-
dowym w Krakowie, kilim w Państwowych Zbiorach Sztuki na Wa-
welu i kilim inż. Andrzeja Soleckiego w Krakowie. Do drugiego —
dwa w Muzeum Narodowym w Krakowie oraz dwa w Muzeum Na-
rodowym w Poznaniu.
Omówienie typu pierwszego zaczniemy od dużego kilimu z moty-
wem drzewa w Muzeum Narodowym w Krakowie, nr iinw. 151064
(ryc. 1). Niezwykłe rozmiary tkaniny wynoszą 383X320 cm. Jako miej-
sce pochodzenia podawano dotychczas Anatolię. W żywym (kolorycie
kilimu dominantę stanowi barwa wiśniowa, której towarzyszy ciem-
noniebieskie indygo, a poza tym widoczne są akcenty w jasnych bar-
wach. Pole środkowe kilimu wypełnia całkowicie motyw rozgałę-
zionego drzewa. Pień główny biorąc początek na dolnym szlaku bie-
gnie środkiem pola przez całą jego wysokość aż do szlaku górnego,
który go ucina. Z obu stron pnia wyrastają z wspólnych punktów ga-
łęzie biegnące rytmicznie skośnymi liniami ku górze. Przecinają je
szlaki boczne i górny. Z każdej gałęzi wyrastają naprzemianległe
motywy o charakterze roślinnym, które szczelnie wypełniają płasz-
czyznę między gałęziami. U dołu pola środkowego zwracają uwagę
motywy drzewek, ptaszków i ludzików. W słabo zaznaczonym szlaku
występują uproszczone motywy pola środkowego.
Kilim wawelski (ryc. 2), również ogromnych rozmiarów (530X
470 cm), posiada zbliżony do poprzedniego koloryt, w którym rów-
nież dominuje barwa wiśniowa tła w zestawieniu z indygiem. Orna-
ment rozwija schemat kompozycyjny kilimu pierwszego. Motyw drze-
wa jest tu trzykrotnie powtórzony. W potrójnym szlaku występuje
ornament o charakterze roślinnym.
141