DOI Artikel:
Tatarkiewicz, Władysław: Architektura barokowa Brazylii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52432#0037
Architektura barokowa Brazylii
33
F. Wieże zawsze niskie, z dużymi oknami, które je czynią ażurowymi.
Najczęściej okrągłe: nie ma dla Minas motywu bardziej typowego, niż właśnie
ten. Kryte zwykle półkulą z obeliskiem.
G. Wnętrza daleko uboższe niż na Wybrzeżu: nie znają gęstej rzeźby i gru-
bych złoceń. Wprzeciętnym kościele ściany są gładkie białe. Ołtarze mają i tu
bogate ramy, ale nie łączą się ze sobą w spoisty system. Nie ma balkonów-em-
por. Sufity najczęściej drewniane beczkowe, często ziluzjonistycznymi malo-
widłami w duchu XVIII w. W sumie wnętrze mniej bogate i mniej artystycznie
przemyślane, bardziej zwyczajne dla widza z północnej Europy. W Minas Ge-
rais wysiłek artystów skupiony był na fasadzie, ana Wybrzeżu - na wnętrzach.
Kościoły opisanego typu stanowią grupę niezmiernie zwartą, bez mała ze-
standaryzowaną. Tak małych wariantów nie zna żadna z odmian baroku w Eu-
ropie. A typ ten opanował cały stan Minas. Ani bliskość geograficzna, ani cza-
sowa zabytków nie wystarcza by wytłumaczyć tak wielkie ich między sobą
podobieństwo. Raczej należy przyjąć, że były wzniesione przez jedno przedsię-
biorstwo, jedna grupę majstrów pod wspólnym kierownictwem lub pod prze-
możnym wpływem jednego artysty.
Na Wybrzeżu niepodobna podać budowli, która rozpoczęła rozwój histo-
ryczny architektury, ginie ona w mroku dziejów. Inaczej w Minas, gdzie rozwój
ten zaczął się znacznie później. Kościół parafialny w stołecznym mieście stanu
- Matriz w Ouro Preto - zbudowany w latach 1720-1733, jest „obra prima do
stilo dominante”. Jego fasada była pierwotnie zaprojektowana w stylu bardziej
monumentalnym, z kolosalnymi kolumnami, ale - w sposób dziś jeszcze wi-
doczny [il. 4] - w trakcie budowy zarzucono projekt i dokończono ją w innym
stylu, lżejszym i swobodniejszym, właściwym XVIII wiekowi. Ta zmiana sty-
lu podczas budowy spowodowała, że Matriz w Ouro Preto jest budowlą równie
nieharmonijną jak historycznie ważną.
Liczne kościoły wzorowane były na niej, ale wszystkie przejęły już tyl-
ko jej styl końcowy. Przedtem wszakże jedne z nich, wznoszone w mniej szych
osadach, jak kościoły parafialne i karmelicki w Sabara lub Mariana, styl ten
jeszcze uprościły. Inne znów — w duchu XVIII w. - wprowadziły więcej li-
nii krągłych i motywów dekoracyjnych na fasadzie: do nich należały kościo-
ły karmelickie w Ouro Preto, S. Joáo iTiradentes, franciszkańskie w Mariana
iS. Joáo, Rosario w Ouro Preto iCongonhas do Campo. Są to najozdobniejsze
i najciekawsze budowle całej dzielnicy, wszystkie już z drugiej połowy XVIII
w. Związane zaś są z osobą wybitnego artysty, Antonio Francisco Lisboa12, on
był zapewne tym, który piętno swej indywidualności nałożył na całą bez mała
architekturę i rzeźbę swej dzielnicy.
12 Według Diogo de Vasconcellos [Vasconcellos 1904; oraz Vasconcellos 1934: 45, 48.
Tam opis dzieł w Minas Gerais oraz wiadomości dotyczące samego mistrza Aleijadinho].
33
F. Wieże zawsze niskie, z dużymi oknami, które je czynią ażurowymi.
Najczęściej okrągłe: nie ma dla Minas motywu bardziej typowego, niż właśnie
ten. Kryte zwykle półkulą z obeliskiem.
G. Wnętrza daleko uboższe niż na Wybrzeżu: nie znają gęstej rzeźby i gru-
bych złoceń. Wprzeciętnym kościele ściany są gładkie białe. Ołtarze mają i tu
bogate ramy, ale nie łączą się ze sobą w spoisty system. Nie ma balkonów-em-
por. Sufity najczęściej drewniane beczkowe, często ziluzjonistycznymi malo-
widłami w duchu XVIII w. W sumie wnętrze mniej bogate i mniej artystycznie
przemyślane, bardziej zwyczajne dla widza z północnej Europy. W Minas Ge-
rais wysiłek artystów skupiony był na fasadzie, ana Wybrzeżu - na wnętrzach.
Kościoły opisanego typu stanowią grupę niezmiernie zwartą, bez mała ze-
standaryzowaną. Tak małych wariantów nie zna żadna z odmian baroku w Eu-
ropie. A typ ten opanował cały stan Minas. Ani bliskość geograficzna, ani cza-
sowa zabytków nie wystarcza by wytłumaczyć tak wielkie ich między sobą
podobieństwo. Raczej należy przyjąć, że były wzniesione przez jedno przedsię-
biorstwo, jedna grupę majstrów pod wspólnym kierownictwem lub pod prze-
możnym wpływem jednego artysty.
Na Wybrzeżu niepodobna podać budowli, która rozpoczęła rozwój histo-
ryczny architektury, ginie ona w mroku dziejów. Inaczej w Minas, gdzie rozwój
ten zaczął się znacznie później. Kościół parafialny w stołecznym mieście stanu
- Matriz w Ouro Preto - zbudowany w latach 1720-1733, jest „obra prima do
stilo dominante”. Jego fasada była pierwotnie zaprojektowana w stylu bardziej
monumentalnym, z kolosalnymi kolumnami, ale - w sposób dziś jeszcze wi-
doczny [il. 4] - w trakcie budowy zarzucono projekt i dokończono ją w innym
stylu, lżejszym i swobodniejszym, właściwym XVIII wiekowi. Ta zmiana sty-
lu podczas budowy spowodowała, że Matriz w Ouro Preto jest budowlą równie
nieharmonijną jak historycznie ważną.
Liczne kościoły wzorowane były na niej, ale wszystkie przejęły już tyl-
ko jej styl końcowy. Przedtem wszakże jedne z nich, wznoszone w mniej szych
osadach, jak kościoły parafialne i karmelicki w Sabara lub Mariana, styl ten
jeszcze uprościły. Inne znów — w duchu XVIII w. - wprowadziły więcej li-
nii krągłych i motywów dekoracyjnych na fasadzie: do nich należały kościo-
ły karmelickie w Ouro Preto, S. Joáo iTiradentes, franciszkańskie w Mariana
iS. Joáo, Rosario w Ouro Preto iCongonhas do Campo. Są to najozdobniejsze
i najciekawsze budowle całej dzielnicy, wszystkie już z drugiej połowy XVIII
w. Związane zaś są z osobą wybitnego artysty, Antonio Francisco Lisboa12, on
był zapewne tym, który piętno swej indywidualności nałożył na całą bez mała
architekturę i rzeźbę swej dzielnicy.
12 Według Diogo de Vasconcellos [Vasconcellos 1904; oraz Vasconcellos 1934: 45, 48.
Tam opis dzieł w Minas Gerais oraz wiadomości dotyczące samego mistrza Aleijadinho].