DOI Artikel:
Drabarczyk, Paweł: Una peruana en Polonia: la presencia de imágenes de Santa Rosa de Lima en los territorios de la antigua Mancomunidad de Polonia-Lituania
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52436#0155
Una peruana en Polonia. La presencia de imágenes de Santa Rosa. ..
151
Streszczenie
Una peruana en Polonia. Obecność wizerunków św. Róży z Limy
w Rzeczpospolitej Obojga Narodów
Popularność Isabel Flores de Olivy, znanej powszechnie jako św. Róża z Limy,
trwa w ikonosferze Ameryki Łacińskiej od XVII w. i wciąż jest zjawiskiem
wyjątkowym. Wizerunki dominikańskiej tercjarki zaczęły mnożyć się wkrót-
ce po jej śmierci (1617), nie tylko w Nowym Świecie, ale także w Europie, po-
wielane w niezliczonych tanich kopiach. Jednocześnie postać ta zainspirowa-
ła uznanych artystów, takich jak słynny Bartolomé Esteban Murillo, sewilczyk
Juan de Valdes Leal czy kordobańczyk Antonio Palomino. Jeszcze przed ka-
nonizacją (która nastąpiła w 1671 r.) wiadomości o peruwiańskiej ascetce do-
tarły do Rzeczpospolitej, a to za sprawą członków Zakonu Kaznodziejskiego,
przede wszystkim o. Tomasza Tomickiego OP, który przetłumaczył na język
polski łaciński żywot Isabel Flores de Olivy, napisany przez o. Leonarda Hanse-
na OP. Książka w przekładzie Tomickiego, wydana w Krakowie w 1666 r., za-
wiera pierwszy znany autorowi polski wizerunek przyszłej świętej. Rok kanoni-
zacji jest jednocześnie datą wykonania pierwszych obrazów przedstawiających
św. Różę dla kościołów dominikańskich w głównych miastach Rzeczypospo-
litej. Malowidło z warszawskiego kościoła pod wezwaniem św. Jacka, które-
go autorstwo przypisywane jest Tomaszowi Muszyńskiemu, ukazuje tercjarkę
z Limy oraz ówczesnych dominikańskich kandydatów na ołtarze, działających
w Nowym Świecie: Martina de Porresa, Jana Maciasa oraz Wincenta Bemedo.
Obrazy z przeznaczeniem do ołtarza św. Róży w kościele św. Mikołaja w Gdań-
sku („Św. Róża z Dzięciątkiem” oraz „Wizja św. Róży”) zostały namalowane
przez Andreasa Stecha, popularnego artystę działającego w tym mieście. Prócz
tego znane są dość liczne anonimowe obrazy i rzeźby dewocyjne przedstawia-
jące św. Różę - lub przynajmniej uchodzące za jej wyobrażenia. Katalogi Za-
bytków Sztuki w Polsce wymieniają kilkanaście takich obiektów, które zna-
leźć można w różnych miejscach na terenie kraju: m.in. w Brześciu Kujawskim,
Hrubieszowie, Klimontowie, Krakowie, Kraśniku, Mokobodach, Markowicach,
Niwiskach, Piaskach, Sandomierzu, Staszowie, Turobinie, Zarębach Kościel-
nych. Niemniej nie wszyscy badacze zgadzają się z taką interpretacją; pewne ar-
gumenty przemawiają za tym, że w niektórych przypadkach mamy do czynienia
z wyobrażeniami raczej św. Katarzyny ze Sieny niż św. Róży. Niezależnie od
tych wątpliwości pewne jest, że Isabel Flores de Oliva zajęła poczesne miejsce
w ikonografii polskich dominikanów i odegrała znaczącą rolę w upowszechnia-
niu określonych form katolickiej duchowości.
151
Streszczenie
Una peruana en Polonia. Obecność wizerunków św. Róży z Limy
w Rzeczpospolitej Obojga Narodów
Popularność Isabel Flores de Olivy, znanej powszechnie jako św. Róża z Limy,
trwa w ikonosferze Ameryki Łacińskiej od XVII w. i wciąż jest zjawiskiem
wyjątkowym. Wizerunki dominikańskiej tercjarki zaczęły mnożyć się wkrót-
ce po jej śmierci (1617), nie tylko w Nowym Świecie, ale także w Europie, po-
wielane w niezliczonych tanich kopiach. Jednocześnie postać ta zainspirowa-
ła uznanych artystów, takich jak słynny Bartolomé Esteban Murillo, sewilczyk
Juan de Valdes Leal czy kordobańczyk Antonio Palomino. Jeszcze przed ka-
nonizacją (która nastąpiła w 1671 r.) wiadomości o peruwiańskiej ascetce do-
tarły do Rzeczpospolitej, a to za sprawą członków Zakonu Kaznodziejskiego,
przede wszystkim o. Tomasza Tomickiego OP, który przetłumaczył na język
polski łaciński żywot Isabel Flores de Olivy, napisany przez o. Leonarda Hanse-
na OP. Książka w przekładzie Tomickiego, wydana w Krakowie w 1666 r., za-
wiera pierwszy znany autorowi polski wizerunek przyszłej świętej. Rok kanoni-
zacji jest jednocześnie datą wykonania pierwszych obrazów przedstawiających
św. Różę dla kościołów dominikańskich w głównych miastach Rzeczypospo-
litej. Malowidło z warszawskiego kościoła pod wezwaniem św. Jacka, które-
go autorstwo przypisywane jest Tomaszowi Muszyńskiemu, ukazuje tercjarkę
z Limy oraz ówczesnych dominikańskich kandydatów na ołtarze, działających
w Nowym Świecie: Martina de Porresa, Jana Maciasa oraz Wincenta Bemedo.
Obrazy z przeznaczeniem do ołtarza św. Róży w kościele św. Mikołaja w Gdań-
sku („Św. Róża z Dzięciątkiem” oraz „Wizja św. Róży”) zostały namalowane
przez Andreasa Stecha, popularnego artystę działającego w tym mieście. Prócz
tego znane są dość liczne anonimowe obrazy i rzeźby dewocyjne przedstawia-
jące św. Różę - lub przynajmniej uchodzące za jej wyobrażenia. Katalogi Za-
bytków Sztuki w Polsce wymieniają kilkanaście takich obiektów, które zna-
leźć można w różnych miejscach na terenie kraju: m.in. w Brześciu Kujawskim,
Hrubieszowie, Klimontowie, Krakowie, Kraśniku, Mokobodach, Markowicach,
Niwiskach, Piaskach, Sandomierzu, Staszowie, Turobinie, Zarębach Kościel-
nych. Niemniej nie wszyscy badacze zgadzają się z taką interpretacją; pewne ar-
gumenty przemawiają za tym, że w niektórych przypadkach mamy do czynienia
z wyobrażeniami raczej św. Katarzyny ze Sieny niż św. Róży. Niezależnie od
tych wątpliwości pewne jest, że Isabel Flores de Oliva zajęła poczesne miejsce
w ikonografii polskich dominikanów i odegrała znaczącą rolę w upowszechnia-
niu określonych form katolickiej duchowości.