DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0016
16
Α'. ΑΙ άνασκαφαι και έ'ρευναι
εκείνα, περί ών ή αρχαία παράδοσις έκληροδότησεν ήμΐν
ειδήσεις σπουδαίας, έ'στωσαΛ' αύται εν μορφή μΰθων, οία ή
Ίωλκός, αί Φεραί, ή Λάρισα, ή Κραννών, αί ΦΟιώτιδες
θήβαι, ή Άλος, ή Φάρσαλος κττ.• διότι πάντως μόνον ή
σοφή σκαπάνη θα δύνη θ Γ] να έξαναγκάση τους μύθους να
όμιλήσωσι σαφέστερον.
γ') Ό πρώτος ανασκαφείς μέγας πύργος μετά στηλών.
(Παρένθετος πίναξ Β).
Άλλ' αν το έσωτερικον της πόλεως μικρά παρέσχεν
ήμΐν οΰτως άχρι τοΰδε ωφελήματα, εϊμαρτο να χορηγήσα>σι
παρά πάσαν προσδοκίαν σημαντικότατα καΐ δαψιλέστατα
άργαϊα αντικείμενα οι πύργοι τοΰ περιβόλου των τειχών
το όντως παράδοξον τούτο συμβάν έπήλθεν ως εξής.
Κατά τάς πρώτας δήλον ότι ανά την πόλιν περιηγήσεις
μου, και μετά την ως άνω έκτεθεΐσαν άποτυχίαν των μεταξύ
τοΰ Υδραγωγείου καΐ της Βορείου παραλίας σκαφικών ερευ-
νών μου, περιήλθαν αυτήν εκ νέου, μάλιστα κατά το άντί-
θετον ήμισυ αυτής, το Νότιον, αναζητών κέντρον τι σπου-
δαΐον καΐ σημείων τάς άνασκαπτέας θέσεις.
Μία τών έπιμονώτερον σημειουμένων ήτο λόφος, πε-
τρώδης τά πολλά, πλην της κορυφής, υπέρ τον νΰν συνοι-
κισμόν «Καλύβια Αλυκών» υψούμενος (είκών 8), περί ης,
και διά μόνης τής ράβδου δοκιμάσας, εΐχον εικάσει ότι ήτο
έσχηματισμένη εκ ξένου φορητού χώματος- παρατηρήσας δε
τήν διεύθυνσιν τοΰ τείχους, όντος ούχι πανταχοΰ έμφανοΰς,
συνήγαγον το έσφαλμένον μεν, ως εκ τών υστέρων απε-
δείχθη, ώφελιμώτατον δε συμπέρασμα ότι ό λόφος, ών
ασύνδετος μετά τοΰ λοιποΰ τείχους τής πόλεως, και έ'ξω
αυτής άρα κείμενος, θά περιείχε σπουδαΐον τάφον, πιθανώ-
τατα θαλαμοειδή τών Μακεδόνικων χρόνων.
Ενίσχυε δε τήν γνώμην μου ταύτην και ή περί τά
μέσα και κατά τά κράσπεδα τοΰ λόφου εΰρεσις τάφων κοι-
Είκών 9. II Νοτία πλευρά τοϋ πρώτου πύργου, άρτι άνασκαπτομένη. Π Παγασιτικός κόλπος• Α = *Αλνκαί• Δ-Δ' διάκενσν•
Ν = Νοτιο5υο(ΐική γωνία τοϋ έπηυξηιιένου πύργου• ν = Νοτί« πλευρά τοΰ εσωτερικού πύργου.
νών ευθύς έξω τών τειχών, ών πολλούς εΐχον ανοίξει πάλαι
τε και ούχι προ πολλών ετών οί χωρικοί- έτι δε μάλλον
μετέβαλλε τήν ε'ικασίαν ταύτην εις πεποίθησιν πληροφορία
τις αξιόπιστου πηγής, καθ' ήν 6 ειπών μοι έβεβαίου ότι
επί Τουρκοκρατίας, αυτός άνασκάψας εκεί λάθρα, εύρεν
ίκανώς βαθέως κείμενους λαξευτούς ογκολίθους, ους άφήκε
κατά χώραν, οϊτινες όμως δεν διεκρίνοντο μεν πλέον αυτοί,
άλλ' ήσαν εμφανείς οί βόθροι, καίπερ βεβυσμένοι τά πολλά
υπό χωμάτων, θάμνων κα! φυτών.
Ούτω λοιπόν, ευκαιρίας δοθείσης, ήρξάμην κατά τάς
τελευταίας ημέρας τοΰ Ιουλίου τοΰ έτους 1907 τής υπό
τοιοΰτον πνεΰμα κα! προσδοκίαν μικράς δοκιμαστικής ανα-
σκαφής '. Άφ' ου δ' επί τινας ημέρας έσκάπτομεν ξένον
όντως και φορητόν χώμα, διήκον εις ίκανόν βάθος, συνήντησα
τέλος βαθύτατα όψιν λίθινου τοίχου, μόλις διαφαινομένην.
Άλλ' ούτος ούτε Ούλωσίν τίνα παρουσίαζεν, ούτε πτώ-
σιν τής θόλου, 'ούδέ άλλο τι χαρακτηριστικόν τοΰ αναμε-
νόμενου τάφου- μετ' ού πολύ, εύρων τήν Νοτανατολικήν 2
γωνίαν τοΰ τοίχου τούτου και διεισδύσας έσώτερον κατά
μήκος, έρευνήσας δε άκριβέστερον τήν διεύθυνσιν τοΰ τεί-
χους, έβεβαιώθην ότι πρόκειται περί μεγάλου πύργου (πρβ.
εικόνα 9• 16), οίους εΐχον ήδη συναντήσει πολυάριθμους άνά
τον περίβολον, και υπέρ τήν νΰν έπιφάνειαν τοΰ εδάφους
διασώζοντας τον [λίθινον τοϊχον, και μεγαλοπρεπεστέραν
έχοντας έμφάνισιν, και τελειοτέραν έργασίαλ'.
Ή έξακολούθησις άρα τής ανασκαφής θά ήτο ματαιο-
πονία- καίτοι δε είχον αναγνωρίσει ότι τών ολίγων άπο-
κα?.υφθέντων λίθων τοΰ τοίχου τινές ήσαν ξένοι, ληφθέν-
*) Περί τών ανασκαφών τοΰ πύργου τούτου βλ. Πρακτικά 1907
175-180 και πίν. Γ' εϊκ. 6-8• 1908 210' 1909 142-143• 1910 240•
Άρχ. Έφημ. 1908 1-3 εικ. 1-2' Θεοσαλ. Μνημ. Ι 70-86 εικ. 31-45.
2) Καλοϋμεν κατά συνθήκην τάς εν τώ τιαρενθ. πίν. Β' πλευ-
ράς α και β τοΰ εσωτερικού πύργου Βόρειον και Νοτίαν, τάς δ'
ετέρας Άνατολικην και Δυσμικήν, ως και τάς αντιστοίχους τοϋ
εξωτερικού πύργου, καίτοι δεν συμπίπτουσιν ακριβώς προς τον ορί-
ζοντα οΰτω, χάριν ευκολίας" ομοίως τάς τών λοιπών πΰργων.
Α'. ΑΙ άνασκαφαι και έ'ρευναι
εκείνα, περί ών ή αρχαία παράδοσις έκληροδότησεν ήμΐν
ειδήσεις σπουδαίας, έ'στωσαΛ' αύται εν μορφή μΰθων, οία ή
Ίωλκός, αί Φεραί, ή Λάρισα, ή Κραννών, αί ΦΟιώτιδες
θήβαι, ή Άλος, ή Φάρσαλος κττ.• διότι πάντως μόνον ή
σοφή σκαπάνη θα δύνη θ Γ] να έξαναγκάση τους μύθους να
όμιλήσωσι σαφέστερον.
γ') Ό πρώτος ανασκαφείς μέγας πύργος μετά στηλών.
(Παρένθετος πίναξ Β).
Άλλ' αν το έσωτερικον της πόλεως μικρά παρέσχεν
ήμΐν οΰτως άχρι τοΰδε ωφελήματα, εϊμαρτο να χορηγήσα>σι
παρά πάσαν προσδοκίαν σημαντικότατα καΐ δαψιλέστατα
άργαϊα αντικείμενα οι πύργοι τοΰ περιβόλου των τειχών
το όντως παράδοξον τούτο συμβάν έπήλθεν ως εξής.
Κατά τάς πρώτας δήλον ότι ανά την πόλιν περιηγήσεις
μου, και μετά την ως άνω έκτεθεΐσαν άποτυχίαν των μεταξύ
τοΰ Υδραγωγείου καΐ της Βορείου παραλίας σκαφικών ερευ-
νών μου, περιήλθαν αυτήν εκ νέου, μάλιστα κατά το άντί-
θετον ήμισυ αυτής, το Νότιον, αναζητών κέντρον τι σπου-
δαΐον καΐ σημείων τάς άνασκαπτέας θέσεις.
Μία τών έπιμονώτερον σημειουμένων ήτο λόφος, πε-
τρώδης τά πολλά, πλην της κορυφής, υπέρ τον νΰν συνοι-
κισμόν «Καλύβια Αλυκών» υψούμενος (είκών 8), περί ης,
και διά μόνης τής ράβδου δοκιμάσας, εΐχον εικάσει ότι ήτο
έσχηματισμένη εκ ξένου φορητού χώματος- παρατηρήσας δε
τήν διεύθυνσιν τοΰ τείχους, όντος ούχι πανταχοΰ έμφανοΰς,
συνήγαγον το έσφαλμένον μεν, ως εκ τών υστέρων απε-
δείχθη, ώφελιμώτατον δε συμπέρασμα ότι ό λόφος, ών
ασύνδετος μετά τοΰ λοιποΰ τείχους τής πόλεως, και έ'ξω
αυτής άρα κείμενος, θά περιείχε σπουδαΐον τάφον, πιθανώ-
τατα θαλαμοειδή τών Μακεδόνικων χρόνων.
Ενίσχυε δε τήν γνώμην μου ταύτην και ή περί τά
μέσα και κατά τά κράσπεδα τοΰ λόφου εΰρεσις τάφων κοι-
Είκών 9. II Νοτία πλευρά τοϋ πρώτου πύργου, άρτι άνασκαπτομένη. Π Παγασιτικός κόλπος• Α = *Αλνκαί• Δ-Δ' διάκενσν•
Ν = Νοτιο5υο(ΐική γωνία τοϋ έπηυξηιιένου πύργου• ν = Νοτί« πλευρά τοΰ εσωτερικού πύργου.
νών ευθύς έξω τών τειχών, ών πολλούς εΐχον ανοίξει πάλαι
τε και ούχι προ πολλών ετών οί χωρικοί- έτι δε μάλλον
μετέβαλλε τήν ε'ικασίαν ταύτην εις πεποίθησιν πληροφορία
τις αξιόπιστου πηγής, καθ' ήν 6 ειπών μοι έβεβαίου ότι
επί Τουρκοκρατίας, αυτός άνασκάψας εκεί λάθρα, εύρεν
ίκανώς βαθέως κείμενους λαξευτούς ογκολίθους, ους άφήκε
κατά χώραν, οϊτινες όμως δεν διεκρίνοντο μεν πλέον αυτοί,
άλλ' ήσαν εμφανείς οί βόθροι, καίπερ βεβυσμένοι τά πολλά
υπό χωμάτων, θάμνων κα! φυτών.
Ούτω λοιπόν, ευκαιρίας δοθείσης, ήρξάμην κατά τάς
τελευταίας ημέρας τοΰ Ιουλίου τοΰ έτους 1907 τής υπό
τοιοΰτον πνεΰμα κα! προσδοκίαν μικράς δοκιμαστικής ανα-
σκαφής '. Άφ' ου δ' επί τινας ημέρας έσκάπτομεν ξένον
όντως και φορητόν χώμα, διήκον εις ίκανόν βάθος, συνήντησα
τέλος βαθύτατα όψιν λίθινου τοίχου, μόλις διαφαινομένην.
Άλλ' ούτος ούτε Ούλωσίν τίνα παρουσίαζεν, ούτε πτώ-
σιν τής θόλου, 'ούδέ άλλο τι χαρακτηριστικόν τοΰ αναμε-
νόμενου τάφου- μετ' ού πολύ, εύρων τήν Νοτανατολικήν 2
γωνίαν τοΰ τοίχου τούτου και διεισδύσας έσώτερον κατά
μήκος, έρευνήσας δε άκριβέστερον τήν διεύθυνσιν τοΰ τεί-
χους, έβεβαιώθην ότι πρόκειται περί μεγάλου πύργου (πρβ.
εικόνα 9• 16), οίους εΐχον ήδη συναντήσει πολυάριθμους άνά
τον περίβολον, και υπέρ τήν νΰν έπιφάνειαν τοΰ εδάφους
διασώζοντας τον [λίθινον τοϊχον, και μεγαλοπρεπεστέραν
έχοντας έμφάνισιν, και τελειοτέραν έργασίαλ'.
Ή έξακολούθησις άρα τής ανασκαφής θά ήτο ματαιο-
πονία- καίτοι δε είχον αναγνωρίσει ότι τών ολίγων άπο-
κα?.υφθέντων λίθων τοΰ τοίχου τινές ήσαν ξένοι, ληφθέν-
*) Περί τών ανασκαφών τοΰ πύργου τούτου βλ. Πρακτικά 1907
175-180 και πίν. Γ' εϊκ. 6-8• 1908 210' 1909 142-143• 1910 240•
Άρχ. Έφημ. 1908 1-3 εικ. 1-2' Θεοσαλ. Μνημ. Ι 70-86 εικ. 31-45.
2) Καλοϋμεν κατά συνθήκην τάς εν τώ τιαρενθ. πίν. Β' πλευ-
ράς α και β τοΰ εσωτερικού πύργου Βόρειον και Νοτίαν, τάς δ'
ετέρας Άνατολικην και Δυσμικήν, ως και τάς αντιστοίχους τοϋ
εξωτερικού πύργου, καίτοι δεν συμπίπτουσιν ακριβώς προς τον ορί-
ζοντα οΰτω, χάριν ευκολίας" ομοίως τάς τών λοιπών πΰργων.