DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0024
δ'. Η κτίσις, άναπαράατααις και αϊ τνχαι τον πρώτου πύργου
23
Εΐναι δε άξιον παρατηρήσεως δτι κατά την διάρρηξιν
ταύτην, ώς και εν γένει κατά την εκσκαφή ν και άπομά-
κρυνσιν των λοιπών πλίνθων εκ των τοίχων και των δια-
κένων, εΰρομεν εν αύταΐς οστά ζώων και ανθρώπων, τμήματα
αγγείων, μικρά καΐ μεγάλα, ώς και πήλινων ε'ιδοολίων, δαψι-
λώς καΐ έντέχνως πεποικιλμένων διά βαφών, στάθ(ΐας ολας
μολύβδου ή πηλού όπτοΰ, νομίσματα τίνα χαλκά κττ., πάντα
πολλάκις μετά τέφρας, αιθάλης και ανθράκων, ένδεικνύοντα
δτι τοσούτον ευρεία σύμπηξις πλίνθων έτελέσθη υπό τών
επισκευαστών και μετά τοσαύτης σπουδής, ώστε και παρεμ-
πίπτοντα τοιαύτα αντικείμενα έλάνθανον αυτούς και δλων
τάφων και μνημείων χοόματα συνεπήχθησαν εις πλίνθους
ύπ' αυτών δμοια τούτοις ευρέθησαν κατά τά αυτά και τών
λοιπών άνασκαφέντων τοιούτων πύργων, μηνύοντα το ταυ-
τόχρονον της επισκευής και έπαυξήσεως.
Σημειωτέον δε δτι ό λίθινος τοίχος τής Δυσμικής πλευ-
ράς, και τού κατ' αυτήν μέρους τής Νοτίας, έ'κειντο εις μι-
κρόν βάθος ύπό το σημερινόν έδαφος (είκών 9• 14• 18)• ήτο
Εϊκών 20.Ή Ούρα χαϊ το ΰπολειφθέν τοϊι πλινΟίνου τοίχου• επ^έσοιτερικό; πύργος.
δ' εμφανές εκ περισωθέντων παλαιών βόθρων δτι πολλάκις έπ'
αυτών έγένετο ανασκαφή και διατάραξις1• τούτο συνέβαινεν
από εκατόν καί πλέον ετών, όποτε οι Τούρκοι λέγεται δτι
ήρξαντο κτίζοντες παρά τάς Άλυκάς άποθήκας, φυλακεΐα
καΐ δμοια οικοδομήματα- ούτοι βεβαίως μετεχειρίσθησαν
τον πύργον τούτον ώς λατομεΐον2.
Όντως, άνασκάψαντές τίνα τών νΰν εν έρειπίοις κειμέ-
νων κτισμάτων τούτων, εΰρομεν μέχρι τών θεμελίων αυτών
ικανάς στήλας, διατηρούσας βαφάς• τμήματα τίνα αυτών
άρμόττουσιν εύρεθείσαις ήδη εν τω πύργφ στήλαις 3• οι δε χω-
ρικοί, ποιούντες από τίνων ετών ενταύθα καλνδας λιθίνας,
έλάμβανον ύλικόν εκ τούτων, και ήδη βλέπει τις έπ' αυτών
στήλας έντετειχισμένας• πρέπει άρα πάντα τά ενταύθα κτί-
σματα νά έξερευνηθώσιν.
Εντεύθεν λοιπόν μάλιστα, άλλα και εκ τού δευτέρου πύρ-
γου (κεφ. ε'), μετεκόμισαν πολλάς εις Βόλον,πρό πάντων κατά
τά έ'τη 1806-1858, δτε έκτίζετο ό'και νΰν διατηρούμενος ναΐ-
Ή διατάραξις είναι ορατή εν τή είκόνι 18 κατά το βάθος.
Θεσσαλικά Μνημεία Ι 91• 215-217. Πρακτικά 1909 140-142.
θεασαλ. Μνημ. Ι 21:).
σκος τοΰ Αγίου Νικολάου καί δλλα οικοδομήματα* ουκ ολίγας
δ έκόμισαν ε'ις τά υπερκείμενα χωρία• όιετηρήθη δέ καί
τις άνάμνησις παρά τω λαώ, καθ' ην ύπήρχον πολλά άρχαΐα
κατά το Ανατολικό ν που τής αρχαίας πόλεως4.
') Γεωργιάόης ε. ά. 150. ]ναββ ε. ά. 1(51. Πρακτικά 1!*07 176-
177. θεσσαλ. Μνημ. Ι 91-92' 21(ί. //. Χ,'Αποστολίδης ε. ά. 7. Αυτόπτης
μάρτυς τοιοΰτοον έντεϋθεν συλήσεων καί καταστροφών υπήρξε ΛΓί-
κόλαος δ Μάγνης, άνήρ ευφυέστατος και δντως φιλάρχαιος- ώς εξής
διηγείται τά περί αυτών εν τή «Περιηγήσεις αύτοΰ 41-42: ■< δ τι
εμεινεν από την πρώτην καταστροφήν τύ κατέστρεψαν οι Τούρκοι,
συντρίβοντες τά μεγάλα μάρμαρα διά νά είναι μετακομιστα', καί
έκτισαν το κάστρον τοΰ Γώλου. "Αλλην καταστροφήν επέφεραν οι
κτίσαντες κατά τάς ημέρας μας τους οίκους και τάς άποθήκας τής
Νέας Δημητριάδος [εννοεί τον νΰν Βόλον] καί τον εν αύτη περι-
καλή ναόν τοΰ "Αγίου Νικολάου. Κατά τον Δεκέμθριον τοΰ 1858
επισκεφθείς τάς γηραιάς Παγασάς, καί ΐδών όσημέραι προχωρούσαν
την έξάλειψιν τών γιγαντιαίων τειχών αυτής [ταΰτα νοεί πιθανώτατα
τά τής Νοτίας πλευράς εν τή πεδιάδι, περί ών βλ. κάτω κεφ. Ρ'], την
έπιοΰσαν μετέΰην εις τον Κοϊμακάμην, καί τον παρεκάλεσα νά εμπό-
διση την προχωρούσαν καταστροφήν ούτος δέ μ' άπεκρίθη, δτι ζητώ
-ψύλλους εις τάχυρα' εμαϋον δμ(ος, δτι μετά ταΰτα την έμπόδισεν».
23
Εΐναι δε άξιον παρατηρήσεως δτι κατά την διάρρηξιν
ταύτην, ώς και εν γένει κατά την εκσκαφή ν και άπομά-
κρυνσιν των λοιπών πλίνθων εκ των τοίχων και των δια-
κένων, εΰρομεν εν αύταΐς οστά ζώων και ανθρώπων, τμήματα
αγγείων, μικρά καΐ μεγάλα, ώς και πήλινων ε'ιδοολίων, δαψι-
λώς καΐ έντέχνως πεποικιλμένων διά βαφών, στάθ(ΐας ολας
μολύβδου ή πηλού όπτοΰ, νομίσματα τίνα χαλκά κττ., πάντα
πολλάκις μετά τέφρας, αιθάλης και ανθράκων, ένδεικνύοντα
δτι τοσούτον ευρεία σύμπηξις πλίνθων έτελέσθη υπό τών
επισκευαστών και μετά τοσαύτης σπουδής, ώστε και παρεμ-
πίπτοντα τοιαύτα αντικείμενα έλάνθανον αυτούς και δλων
τάφων και μνημείων χοόματα συνεπήχθησαν εις πλίνθους
ύπ' αυτών δμοια τούτοις ευρέθησαν κατά τά αυτά και τών
λοιπών άνασκαφέντων τοιούτων πύργων, μηνύοντα το ταυ-
τόχρονον της επισκευής και έπαυξήσεως.
Σημειωτέον δε δτι ό λίθινος τοίχος τής Δυσμικής πλευ-
ράς, και τού κατ' αυτήν μέρους τής Νοτίας, έ'κειντο εις μι-
κρόν βάθος ύπό το σημερινόν έδαφος (είκών 9• 14• 18)• ήτο
Εϊκών 20.Ή Ούρα χαϊ το ΰπολειφθέν τοϊι πλινΟίνου τοίχου• επ^έσοιτερικό; πύργος.
δ' εμφανές εκ περισωθέντων παλαιών βόθρων δτι πολλάκις έπ'
αυτών έγένετο ανασκαφή και διατάραξις1• τούτο συνέβαινεν
από εκατόν καί πλέον ετών, όποτε οι Τούρκοι λέγεται δτι
ήρξαντο κτίζοντες παρά τάς Άλυκάς άποθήκας, φυλακεΐα
καΐ δμοια οικοδομήματα- ούτοι βεβαίως μετεχειρίσθησαν
τον πύργον τούτον ώς λατομεΐον2.
Όντως, άνασκάψαντές τίνα τών νΰν εν έρειπίοις κειμέ-
νων κτισμάτων τούτων, εΰρομεν μέχρι τών θεμελίων αυτών
ικανάς στήλας, διατηρούσας βαφάς• τμήματα τίνα αυτών
άρμόττουσιν εύρεθείσαις ήδη εν τω πύργφ στήλαις 3• οι δε χω-
ρικοί, ποιούντες από τίνων ετών ενταύθα καλνδας λιθίνας,
έλάμβανον ύλικόν εκ τούτων, και ήδη βλέπει τις έπ' αυτών
στήλας έντετειχισμένας• πρέπει άρα πάντα τά ενταύθα κτί-
σματα νά έξερευνηθώσιν.
Εντεύθεν λοιπόν μάλιστα, άλλα και εκ τού δευτέρου πύρ-
γου (κεφ. ε'), μετεκόμισαν πολλάς εις Βόλον,πρό πάντων κατά
τά έ'τη 1806-1858, δτε έκτίζετο ό'και νΰν διατηρούμενος ναΐ-
Ή διατάραξις είναι ορατή εν τή είκόνι 18 κατά το βάθος.
Θεσσαλικά Μνημεία Ι 91• 215-217. Πρακτικά 1909 140-142.
θεασαλ. Μνημ. Ι 21:).
σκος τοΰ Αγίου Νικολάου καί δλλα οικοδομήματα* ουκ ολίγας
δ έκόμισαν ε'ις τά υπερκείμενα χωρία• όιετηρήθη δέ καί
τις άνάμνησις παρά τω λαώ, καθ' ην ύπήρχον πολλά άρχαΐα
κατά το Ανατολικό ν που τής αρχαίας πόλεως4.
') Γεωργιάόης ε. ά. 150. ]ναββ ε. ά. 1(51. Πρακτικά 1!*07 176-
177. θεσσαλ. Μνημ. Ι 91-92' 21(ί. //. Χ,'Αποστολίδης ε. ά. 7. Αυτόπτης
μάρτυς τοιοΰτοον έντεϋθεν συλήσεων καί καταστροφών υπήρξε ΛΓί-
κόλαος δ Μάγνης, άνήρ ευφυέστατος και δντως φιλάρχαιος- ώς εξής
διηγείται τά περί αυτών εν τή «Περιηγήσεις αύτοΰ 41-42: ■< δ τι
εμεινεν από την πρώτην καταστροφήν τύ κατέστρεψαν οι Τούρκοι,
συντρίβοντες τά μεγάλα μάρμαρα διά νά είναι μετακομιστα', καί
έκτισαν το κάστρον τοΰ Γώλου. "Αλλην καταστροφήν επέφεραν οι
κτίσαντες κατά τάς ημέρας μας τους οίκους και τάς άποθήκας τής
Νέας Δημητριάδος [εννοεί τον νΰν Βόλον] καί τον εν αύτη περι-
καλή ναόν τοΰ "Αγίου Νικολάου. Κατά τον Δεκέμθριον τοΰ 1858
επισκεφθείς τάς γηραιάς Παγασάς, καί ΐδών όσημέραι προχωρούσαν
την έξάλειψιν τών γιγαντιαίων τειχών αυτής [ταΰτα νοεί πιθανώτατα
τά τής Νοτίας πλευράς εν τή πεδιάδι, περί ών βλ. κάτω κεφ. Ρ'], την
έπιοΰσαν μετέΰην εις τον Κοϊμακάμην, καί τον παρεκάλεσα νά εμπό-
διση την προχωρούσαν καταστροφήν ούτος δέ μ' άπεκρίθη, δτι ζητώ
-ψύλλους εις τάχυρα' εμαϋον δμ(ος, δτι μετά ταΰτα την έμπόδισεν».