DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0090
ια'—3) 'Ιστορία τής Δημητριάδος ηροαηρμοσμένη προς τά περισωθέντα μνημεία
83
των ψηφισμάτων και ή παρατηρηθείσα δέ σπάνις των κατ'
αυτήν ερειπίων (βλ. άνω σελ. 67 και Αρχ. Έφημ. 1914
271) και υ Στράβων δηλοΐ δια της αναφοράς της συστο-
λής αυτής ηδη τής Δημητριάδος εν τοις έαυτοΰ χρόνοις,
περί τής εκλείψεως των Φεραϊκών Παγασών από τοΰ
200 - 100 π. Χρ..
Τά δέ τείχη τών Παγασών τούτων θα έκρημνίσθησαν,
επίτηδες πιθανώς μετά τών τής Δημητριάδος, ούδ' έπεσκευά-
σθησάν ποτέ μετά ταύτα1- νεκροταφεία δέ τών Φεραϊκών
Παγασών διεκρίναμεν έ'ξω τής Ανατολικής πλευράς παρά
τι φρέαρ, νΰν «Πλατανάκι» λεγόμενον, εκατέρωθεν αύτοΰ
εν δεξιά τής εις Άλμυρον αμαξιτού έπϊ τών ριζωμάτων
του δρους, υπέρ το «Λιγαρόρεμα >, και προς τά κράσπεδα
του λόφου τοΰ Αγίου Ηλία, ένθα 6 τρίτος ανασκαφείς
μέγας πύργος (είκ. 97). Τά δύο τελευταία έξετείνοντο βε-
βαίως προς την θέσιν «Καλύβια», δντος πρόσφορου τοΰ εδά-
φους προς ταφήν. "Ετερον νεκροταφεϊον φαίνεται υπάρχον
κατά το Ε τής είκ. 100- διελθόντος δμως μετέπειτα εντεύθεν
τοΰ τείχους τής Δημητριάδος, έδιχοτομήθη το νεκροταφεϊον
τοΰτο, πολλών μέν τών τάφων αύτοϋ περιληφθέντων εντός τής
νέας ταύτης πόλεως, πλείστων δέ άναμιγέντων μετά τών κα-
τόπιν έξω τών τειχών τής Δημητριάδος ταφέντων κατοίκων
αυτής. Και προς την άκτήν δ'έξω τοΰ μακροΰ τείχους, περί
ού βλ. άνω σελ. 66 καί 68 σημ. 3 και 4, θά έθαψαν βεβαίως
οι Παγασαΐοι ούτοι, ως μετέπειτα και οι Δημητριεΐς, τοΰ
χώρου κειμένου επίσης έξω τών τειχών και τής πόλεως ταύτης
προς τον πέμπτον και πρώτον άνασκαφέντα μέγαν πύργον
(πρβ. είκ. 40' 9ιτ 96• 97).
Ούτως άρα λύεται καΐ το ζήτημα τής ευρέσεως στηλών
έντετειχισμένων εν τοις έπισκευασθεϊσι πύργοις τής Δημη-
τριάδος, φερουσών έπιγραφάς εμφανώς προγενεστέρων χρό-
νων τής κτίσεως αυτής• αύται είναι στήλαι Παγασών, τά
πολλά πτωχά! καϊ μη διατηροΰσαι πολύχρωμους παραστά-
σεις ή ταινίας, ει μη τίνα ϊχνη φυσικώ τω λόγω, άφ' ου
παρέμειναν εκεί έπϊ μακρότερον χρόνον έκτεθειμέναι εις το
ΰπαιθρον αϊ δέ πλεΐσται καϊ άρισται άπομένουσιν $ός στήλαι
Δημητριάδος- ούτος είναι ό λόγος, δι' όν τύδε το έργον
έπεγράφη γραπταϊ στήλαι Δημητριάδος—Παγασών.
Εϋρομεν δμως καϊ κατά την Δυσμικήν πλευράν τών
Φεραϊκών Παγασών εις τι έπίπεδον διάστημα, καλούμενον
νΰν «'ςτοΰ Μπελεγρίνου», εκατέρωθεν τοΰ ποταμίου «Λι-
γαρόρεμα», νεκροταφεϊον-, μη άναμιγέν προς τι τής Δημη-
τριάδος, ως λίαν μακράν εντεύθεν διερχομένων τών τειχών
αυτής- αλλά δέν άνεσκάψαμεν αυτό- ευρέθη δ' ένταΰθα ύπό
τίνος χωρικοΰ καϊ ήχθη εις το Μουσεϊον Βόλου στήλη μαρμά-
ρινη, φέρουσα παράστασιν άνάγλυφον, ίκανώς έφθαρμένην.
χρόνων προγενεστέρων πιθανούς τής κτίσεως τής Δημητριάδος.
Ουτο) λοιπόν ή κατανομή τών ήδη ηύρημένων καϊ πε-
ραιτέρω εύρεθησομένων επιγραφών άνά τους τόπους τού-
τους είναι άναγκαΐον νά τελεσθή κατ' άλλας τάξεις, ανταπο-
κρινόμενος προς την άλήθειαν καϊ ακριβώς προς τάς θέσεις
τής ευρέσεως εκάστης• θά καταγράψωμεν δέ αύτάς ούτως εν
τή συνεχεία τής εκδόσεως τών ημετέρων θεσσαλικών επι-
γραφών, ών ήδη έδημοσιεύσαιιεν διακοσίας μέν έβδομήκοντα
εν τή Άρχ. Έφημ. 1910-1915 καϊ τή Κθνΐΐθ άθ Ρΐΐίΐο-
Ιο^ΐθ 1911, περϊ τάς διακοσίας δ'εν τοις ήμετέροις θεσ-
σαλικοΐς Μνημείοις 1909, καϊ περϊ τάς εκατόν άνά τά Πρα-
κτικά τής Αρχαιολογικής Εταιρίας 1907-1912.
3) Ιστορία τής Δημητριάδος προσηρμοσμένη προς τά περισωθέντα μνημεία.
(Παρένθετοι πίνακες Α' Ζ' Η')
Περϊ τοΰ ακριβούς χρόνου, καθ' δν έκτίσθη ή Δημή-
τριος, δεν εΐναί τι διαρρήδην παραδεδομένον άλλα προ τοΰ
έτους 294 π. Χρ. δέν ήτο δυνατόν νά εκτέλεση ό Δημή-
τριος τοιοΰτον έργον και αληθώς μέν τω 302 π. Χρ., πο-
λεμήσας προς τον Κάσσανδρον, ήμπόδισε τον ύπ' αύτοΰ
έπιχειρούμενον συνοικισμον τών Φθιωτίδων Θηβών, άπέ-
δωκε δέ την έλευθερίαν ταΐς άπο Κρεμαστής Λαρίσης μέχρι
Φερών πόλεσιν8, ώς όλίγω πρότερον έπραξεν εν τή Νοτίω
Ελλάδι, κυρίως προς μείωσιν τής δυνάμεως τοΰ Κασσάν-
δρου• αλλά, μετακληθεϊς εσπευσμένως ύπό τοΰ πατρός αύτοΰ
εις Άσίαν, ύπογράψας συνθήκην, καίπερ άνίσχυρον ούσαν
άνευ πολέμου, άνεχώρησεν1.
Ο δέ Κάσσανδρος άνακατέλαβε μέν τότε τάς προειρη-
μενας πόλεις,5 έξετέλεσε δέ καϊ τον συνοικισμον, συναγα-
Υών εϊ,ς Φθιώτιδας Θήβας εκ τών πλησιοχώρων βεβαίως πό-
λεων καϊ κωμών κατοίκους, εξ Άντρώνων δήλον δτι, Πτελεοϋ
') Βλ• κάτω το έδάφ. /.
2) Βλ. Πρακτικά 1<Η)<) 139
3) Αιοό. Κ 110 « μετα 5έ ταϋτα * Πρώνας μέν και Ιίτελεόν
προσηγάγετο, *Λΐον δέ καί • Ορχομενδν μετοικίζοντας εις Θήβας Κασ-
σάνδρου διεκώλυσε μετοοασθηναι. .. τών Φεραίων έπικαλεσαμένων ...
την άκραν έκπολιορκήσας . . . την έλευθερίαν αποκατέστησε^• βλ.
κάτω ση μ. 6.
4) Αιόδ. Κ' 111 «πρό; μέν Κάσσανδρον διαλύσεις έποιήσατο...
εγέγραπτο γαρ . . και το τάς Ελληνίδας πόλεις ελευθέρας ύπάρχειν..
άνήχθη τω στόλω και., κατέπλευσεν εϊ,ς "Εφεσονν Πλοντ. β. Δη-
μητρ. κη' «τών βασιλέων απάντων συνισταμένων επί τον 'Αντί-
γονον... άπήρεν ό Δημήτριος έκ της Ελλάδος». .
'ή Διόδ. Κ' 112 «Κάσσανδρος μετά την άπαλλαγήν την Δημη-
τρίου τάς μέν κατά την θετταλίαν πόλεις άνεκτήσατο».
"Αλου, ('Ορμένιου), Όρχομενοϋ, Φνλάκης, ΙΙνράσον κλ.,6 πάν-
τως δέ θά διεκώλυσε διάπειραν πρύς κτίσιν πόλεως ύπό τοΰ
Δημητρίου, καϊ αν έγένετό τις τότε- διότι ό Δημήτριος, προσ-
κληθείς ύπό τών Φεραίων καϊ διϊδών έπϊ τή ευκαιρία ταύτη
την σπουδαιότητα τών Φεραϊκών Παγασών, έσκέφθη αναμ-
φιβόλως έκτοτε νά επιχείρηση το έργον τής κτίσεως ση-
μαντικής εκεί πόλεως, ϊσως δέ καϊ ήρξατο προκαταρκτικών
τίνων προς τοΰτο εργασιών.
Άπό δέ τοΰ 802 π. Χρ., καταλυθέντος τοΰ βασιλείου
τοΰ Αντιγόνου καϊ φονευθέντος τοΰ πατρός, μόλις διέσωζεν
εαυτόν ό Δημήτριος• τω δέ 294 π. Χρ., παραλαβών το βα-
σιλέων τής Μακεδονίας καϊ μετ' αύτοΰ την θεσσαλίαν,'
ι;) Τά τείχη τών Φθιωτίδων Θηβών (βλ. Πρακτικά 1908 168-169,
ένθα αντί Ε' γραπτέον Δ' π. Χρ. εκατ.) καί τά νομίσματα αί'τών
βεβαιοΰσι τον συνοικισμον έπ' αυτών παρίσταται ή Δημήτηρ, προς
άνάμνησιν τοΰ ύπό τοΰ Όμηρου ήδη μνημονευομένου Δημητρίου,
ίεροΰ αυτής εν Πνράσο), ό Πρωτεσίλαος τής Φυλακής, τον Άντρώνος
καί Πτελεοϋ καί τι μονογράφημα ΑΧ, δπερ δηλοΐ τον ' Αχιλλέα τής
"Αλου ή τους Αχαιούς" ούτω τά εν τή άνω σημ. 1 δι' * σημειωθέντα
ονόματα δέονται διορθώσεως• \4ντρώνες έλέγετο πληθυντικώς ό "Αντρών
περί το 20 μ. Χρ.• βλ. Στράβ. θ' 482 7. Το "Ορχομενός καί "Ορμενος-
Όρμένιον ήδΰναντο νά συμπέσωσιν άλλ'ό Ηλίν. Ν. Η.Δ' 8 (0)) λέγει
111 ΤΗβ88αΚα ΕίαΙθίη Οπ4ιοηιΘηιΐ8 Μίηνίυ.8• επειδή αναφέρει καί
το Όρμένιον περαιτέρω, δέν δύναται τις νά άποκλείση τήν ύπαρξιν
κατά τήν Ά/αϊκήν Φθιώτιδα ή τήν πλησιόχωρον Μαγνησίαν πολί-
χνης τινός, "Ορχομενού λεγομένης όμωνΰμως τω Βοιωτίω κλ..
') Πλοντ. έ. ά. λθ' «Δημήτριος δέ μετά Μακεδονίαν καί θεττα-
λίαν ην παρειληφώς»• μετ' αυτής νοείται καί ή Μαγνησία βεβαίως-
βασιλεύς άνηγορεΰθη έν Λαρίση, μετά τον φόνον τοΰ Αλεξάνδρου-
πρ6. Πλοντ. έ. ά. λΡ' καί λζ' «εκείνον άνηγόρενσαν βασιλέα Μακε-
83
των ψηφισμάτων και ή παρατηρηθείσα δέ σπάνις των κατ'
αυτήν ερειπίων (βλ. άνω σελ. 67 και Αρχ. Έφημ. 1914
271) και υ Στράβων δηλοΐ δια της αναφοράς της συστο-
λής αυτής ηδη τής Δημητριάδος εν τοις έαυτοΰ χρόνοις,
περί τής εκλείψεως των Φεραϊκών Παγασών από τοΰ
200 - 100 π. Χρ..
Τά δέ τείχη τών Παγασών τούτων θα έκρημνίσθησαν,
επίτηδες πιθανώς μετά τών τής Δημητριάδος, ούδ' έπεσκευά-
σθησάν ποτέ μετά ταύτα1- νεκροταφεία δέ τών Φεραϊκών
Παγασών διεκρίναμεν έ'ξω τής Ανατολικής πλευράς παρά
τι φρέαρ, νΰν «Πλατανάκι» λεγόμενον, εκατέρωθεν αύτοΰ
εν δεξιά τής εις Άλμυρον αμαξιτού έπϊ τών ριζωμάτων
του δρους, υπέρ το «Λιγαρόρεμα >, και προς τά κράσπεδα
του λόφου τοΰ Αγίου Ηλία, ένθα 6 τρίτος ανασκαφείς
μέγας πύργος (είκ. 97). Τά δύο τελευταία έξετείνοντο βε-
βαίως προς την θέσιν «Καλύβια», δντος πρόσφορου τοΰ εδά-
φους προς ταφήν. "Ετερον νεκροταφεϊον φαίνεται υπάρχον
κατά το Ε τής είκ. 100- διελθόντος δμως μετέπειτα εντεύθεν
τοΰ τείχους τής Δημητριάδος, έδιχοτομήθη το νεκροταφεϊον
τοΰτο, πολλών μέν τών τάφων αύτοϋ περιληφθέντων εντός τής
νέας ταύτης πόλεως, πλείστων δέ άναμιγέντων μετά τών κα-
τόπιν έξω τών τειχών τής Δημητριάδος ταφέντων κατοίκων
αυτής. Και προς την άκτήν δ'έξω τοΰ μακροΰ τείχους, περί
ού βλ. άνω σελ. 66 καί 68 σημ. 3 και 4, θά έθαψαν βεβαίως
οι Παγασαΐοι ούτοι, ως μετέπειτα και οι Δημητριεΐς, τοΰ
χώρου κειμένου επίσης έξω τών τειχών και τής πόλεως ταύτης
προς τον πέμπτον και πρώτον άνασκαφέντα μέγαν πύργον
(πρβ. είκ. 40' 9ιτ 96• 97).
Ούτως άρα λύεται καΐ το ζήτημα τής ευρέσεως στηλών
έντετειχισμένων εν τοις έπισκευασθεϊσι πύργοις τής Δημη-
τριάδος, φερουσών έπιγραφάς εμφανώς προγενεστέρων χρό-
νων τής κτίσεως αυτής• αύται είναι στήλαι Παγασών, τά
πολλά πτωχά! καϊ μη διατηροΰσαι πολύχρωμους παραστά-
σεις ή ταινίας, ει μη τίνα ϊχνη φυσικώ τω λόγω, άφ' ου
παρέμειναν εκεί έπϊ μακρότερον χρόνον έκτεθειμέναι εις το
ΰπαιθρον αϊ δέ πλεΐσται καϊ άρισται άπομένουσιν $ός στήλαι
Δημητριάδος- ούτος είναι ό λόγος, δι' όν τύδε το έργον
έπεγράφη γραπταϊ στήλαι Δημητριάδος—Παγασών.
Εϋρομεν δμως καϊ κατά την Δυσμικήν πλευράν τών
Φεραϊκών Παγασών εις τι έπίπεδον διάστημα, καλούμενον
νΰν «'ςτοΰ Μπελεγρίνου», εκατέρωθεν τοΰ ποταμίου «Λι-
γαρόρεμα», νεκροταφεϊον-, μη άναμιγέν προς τι τής Δημη-
τριάδος, ως λίαν μακράν εντεύθεν διερχομένων τών τειχών
αυτής- αλλά δέν άνεσκάψαμεν αυτό- ευρέθη δ' ένταΰθα ύπό
τίνος χωρικοΰ καϊ ήχθη εις το Μουσεϊον Βόλου στήλη μαρμά-
ρινη, φέρουσα παράστασιν άνάγλυφον, ίκανώς έφθαρμένην.
χρόνων προγενεστέρων πιθανούς τής κτίσεως τής Δημητριάδος.
Ουτο) λοιπόν ή κατανομή τών ήδη ηύρημένων καϊ πε-
ραιτέρω εύρεθησομένων επιγραφών άνά τους τόπους τού-
τους είναι άναγκαΐον νά τελεσθή κατ' άλλας τάξεις, ανταπο-
κρινόμενος προς την άλήθειαν καϊ ακριβώς προς τάς θέσεις
τής ευρέσεως εκάστης• θά καταγράψωμεν δέ αύτάς ούτως εν
τή συνεχεία τής εκδόσεως τών ημετέρων θεσσαλικών επι-
γραφών, ών ήδη έδημοσιεύσαιιεν διακοσίας μέν έβδομήκοντα
εν τή Άρχ. Έφημ. 1910-1915 καϊ τή Κθνΐΐθ άθ Ρΐΐίΐο-
Ιο^ΐθ 1911, περϊ τάς διακοσίας δ'εν τοις ήμετέροις θεσ-
σαλικοΐς Μνημείοις 1909, καϊ περϊ τάς εκατόν άνά τά Πρα-
κτικά τής Αρχαιολογικής Εταιρίας 1907-1912.
3) Ιστορία τής Δημητριάδος προσηρμοσμένη προς τά περισωθέντα μνημεία.
(Παρένθετοι πίνακες Α' Ζ' Η')
Περϊ τοΰ ακριβούς χρόνου, καθ' δν έκτίσθη ή Δημή-
τριος, δεν εΐναί τι διαρρήδην παραδεδομένον άλλα προ τοΰ
έτους 294 π. Χρ. δέν ήτο δυνατόν νά εκτέλεση ό Δημή-
τριος τοιοΰτον έργον και αληθώς μέν τω 302 π. Χρ., πο-
λεμήσας προς τον Κάσσανδρον, ήμπόδισε τον ύπ' αύτοΰ
έπιχειρούμενον συνοικισμον τών Φθιωτίδων Θηβών, άπέ-
δωκε δέ την έλευθερίαν ταΐς άπο Κρεμαστής Λαρίσης μέχρι
Φερών πόλεσιν8, ώς όλίγω πρότερον έπραξεν εν τή Νοτίω
Ελλάδι, κυρίως προς μείωσιν τής δυνάμεως τοΰ Κασσάν-
δρου• αλλά, μετακληθεϊς εσπευσμένως ύπό τοΰ πατρός αύτοΰ
εις Άσίαν, ύπογράψας συνθήκην, καίπερ άνίσχυρον ούσαν
άνευ πολέμου, άνεχώρησεν1.
Ο δέ Κάσσανδρος άνακατέλαβε μέν τότε τάς προειρη-
μενας πόλεις,5 έξετέλεσε δέ καϊ τον συνοικισμον, συναγα-
Υών εϊ,ς Φθιώτιδας Θήβας εκ τών πλησιοχώρων βεβαίως πό-
λεων καϊ κωμών κατοίκους, εξ Άντρώνων δήλον δτι, Πτελεοϋ
') Βλ• κάτω το έδάφ. /.
2) Βλ. Πρακτικά 1<Η)<) 139
3) Αιοό. Κ 110 « μετα 5έ ταϋτα * Πρώνας μέν και Ιίτελεόν
προσηγάγετο, *Λΐον δέ καί • Ορχομενδν μετοικίζοντας εις Θήβας Κασ-
σάνδρου διεκώλυσε μετοοασθηναι. .. τών Φεραίων έπικαλεσαμένων ...
την άκραν έκπολιορκήσας . . . την έλευθερίαν αποκατέστησε^• βλ.
κάτω ση μ. 6.
4) Αιόδ. Κ' 111 «πρό; μέν Κάσσανδρον διαλύσεις έποιήσατο...
εγέγραπτο γαρ . . και το τάς Ελληνίδας πόλεις ελευθέρας ύπάρχειν..
άνήχθη τω στόλω και., κατέπλευσεν εϊ,ς "Εφεσονν Πλοντ. β. Δη-
μητρ. κη' «τών βασιλέων απάντων συνισταμένων επί τον 'Αντί-
γονον... άπήρεν ό Δημήτριος έκ της Ελλάδος». .
'ή Διόδ. Κ' 112 «Κάσσανδρος μετά την άπαλλαγήν την Δημη-
τρίου τάς μέν κατά την θετταλίαν πόλεις άνεκτήσατο».
"Αλου, ('Ορμένιου), Όρχομενοϋ, Φνλάκης, ΙΙνράσον κλ.,6 πάν-
τως δέ θά διεκώλυσε διάπειραν πρύς κτίσιν πόλεως ύπό τοΰ
Δημητρίου, καϊ αν έγένετό τις τότε- διότι ό Δημήτριος, προσ-
κληθείς ύπό τών Φεραίων καϊ διϊδών έπϊ τή ευκαιρία ταύτη
την σπουδαιότητα τών Φεραϊκών Παγασών, έσκέφθη αναμ-
φιβόλως έκτοτε νά επιχείρηση το έργον τής κτίσεως ση-
μαντικής εκεί πόλεως, ϊσως δέ καϊ ήρξατο προκαταρκτικών
τίνων προς τοΰτο εργασιών.
Άπό δέ τοΰ 802 π. Χρ., καταλυθέντος τοΰ βασιλείου
τοΰ Αντιγόνου καϊ φονευθέντος τοΰ πατρός, μόλις διέσωζεν
εαυτόν ό Δημήτριος• τω δέ 294 π. Χρ., παραλαβών το βα-
σιλέων τής Μακεδονίας καϊ μετ' αύτοΰ την θεσσαλίαν,'
ι;) Τά τείχη τών Φθιωτίδων Θηβών (βλ. Πρακτικά 1908 168-169,
ένθα αντί Ε' γραπτέον Δ' π. Χρ. εκατ.) καί τά νομίσματα αί'τών
βεβαιοΰσι τον συνοικισμον έπ' αυτών παρίσταται ή Δημήτηρ, προς
άνάμνησιν τοΰ ύπό τοΰ Όμηρου ήδη μνημονευομένου Δημητρίου,
ίεροΰ αυτής εν Πνράσο), ό Πρωτεσίλαος τής Φυλακής, τον Άντρώνος
καί Πτελεοϋ καί τι μονογράφημα ΑΧ, δπερ δηλοΐ τον ' Αχιλλέα τής
"Αλου ή τους Αχαιούς" ούτω τά εν τή άνω σημ. 1 δι' * σημειωθέντα
ονόματα δέονται διορθώσεως• \4ντρώνες έλέγετο πληθυντικώς ό "Αντρών
περί το 20 μ. Χρ.• βλ. Στράβ. θ' 482 7. Το "Ορχομενός καί "Ορμενος-
Όρμένιον ήδΰναντο νά συμπέσωσιν άλλ'ό Ηλίν. Ν. Η.Δ' 8 (0)) λέγει
111 ΤΗβ88αΚα ΕίαΙθίη Οπ4ιοηιΘηιΐ8 Μίηνίυ.8• επειδή αναφέρει καί
το Όρμένιον περαιτέρω, δέν δύναται τις νά άποκλείση τήν ύπαρξιν
κατά τήν Ά/αϊκήν Φθιώτιδα ή τήν πλησιόχωρον Μαγνησίαν πολί-
χνης τινός, "Ορχομενού λεγομένης όμωνΰμως τω Βοιωτίω κλ..
') Πλοντ. έ. ά. λθ' «Δημήτριος δέ μετά Μακεδονίαν καί θεττα-
λίαν ην παρειληφώς»• μετ' αυτής νοείται καί ή Μαγνησία βεβαίως-
βασιλεύς άνηγορεΰθη έν Λαρίση, μετά τον φόνον τοΰ Αλεξάνδρου-
πρ6. Πλοντ. έ. ά. λΡ' καί λζ' «εκείνον άνηγόρενσαν βασιλέα Μακε-