DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0117
110
Α'. ΑΙ άνασκαφαι και ερευναι
θεΐ θέσει αυτής ', ην ήδη άπεδέξαντο δύο άριστοι έρευνη-
ταΐ της Θεσσαλίας, ό δίϋΐιΐϊη καΐ υ ΚβΓίΐ2.
Αι δέ τώΛ' πραγμάτων μεταθολαι και ή φυσική ροπή
τοΰ λαού προς χρήσιν τού αρίστου τούτου επινείου της
Θεσσαλίας, και προς κτήσιν δι' αύτοϋ τών πόρων τοΰ ζην,
έπεκύρωσαν εν τοις καθ' ημάς χρόνοις τήν πολιτικήν με-
γαλοφυΐαν και στρατιωτικήν διορατικότητα τοΰ βασιλέως
Δημητρίου τοΰ Πολιορκητού, μετά πάροδον ύπερδισχιλίων
ετών: διότι ό νϋν Βόλος (είκών 116" πρ6. και άνω είκ.
;;• !ΐ1• !).')• 97• 100• 101 λ ή πολυάνθρωπος αύτη και έμ-
πορικοηάτη και πλούσια πύλις, άνέθορεν αυτόχρημα <ός συ-
νοικισμός, λεληθότως και φύσει γενόμενος εξ άπάσης της
Μαγνησίας, εν μέρει δέ της Θεσσαλίας και της λοιπής
Ελλάδος, ελευθέρας τε καΐ μήπω άπελευθερωθείσης, άκρι-
αύτόν αποτελούντα ήδη κώμην τινά λόγου άξίαν, ίσχυρό-
τερον μετέπειτα συνοικιζομένην διότι τω 1858 έκτίζετο ή
εκκλησία τοΰ Αγίου Νικολάου1, ενδεικτική τής μονιμότητος
των τέως μετοικισάντων.
Ιδίως όμως άπό τοΰ 1881, οπότε ή Θεσσαλία, τύχη
αγαθή, προσηρτήθη τη Νοτία Ελλάδι, άπελευθεροοθεΐσα
άπο τοΰ μακραίωνος ζυγοΰ ξένου κατακτητοΰ, άνεπτύχθη ο
Βόλος άλματικώς, και επεκταθείς εντός ολίγων ετών κατά
μήκος τής Βορείου παραλίας, ην έκάλουν οι αρχαίοι, ώς
συνεχή τη Ίωλκω αίγιαλόν, Ίωλκυν επίσης"1, κατώρθωσε διά
φρονίμου τά πολλά τοπικής διοικήσεως ού μόνον νά έξαρθή
εις ίσχυρόν έμπορικόν κέντρον, αλλά και νά δημιουργήσω
τά απαραίτητα μέσα πάσης περαιτέρω ασφαλούς ευδοκιμή-
σεως, ην δεν είναι δυνατόν νά μεκόση ούτε ό ενωτικός
Είκών Ο6. — "Αποψις της νέας πόλειος Βόλου, νϋν «Καινούργια! κοινώς καλούμενης, έκ Δυσμών προς Ανατολάς, άπο τοΰ κωδωνοστασίου τών "Αγίων Θεοδιόρον
(πρβ. είκ: 112 το Θ) Οεωμένης. Α -τύ νϋν χωρίον «"Αλλη Μεριά» ή Βλάχο μαχαλάς»• Ν — ή αρχαία Νήλεια επί τοϋ βουνοϋ, τοΰ νϋν «Γορίτσα» καλουμένου•
Σ=ό σταθμός τών Θεσσαλικών σιδηροδρόμων Π ό Παγασιτικός κόλπος.
6ώς αντίστοιχος τω εκ προνοίας και καθ' ύπολογισμύν καΐ
άπο σκοπού τελεσθέντι υπό τοΰ Δημητρίου, ών ένεκα και
ανώτερος ύπήρξεν εκείνος τού παρόντος, καΐ Ισχυρότερος άπο
πάσης απόψεως, και εν καταλληλότερα) τόπω ιδρυμένος.
λιότι δντως άπό τών περί το έτος 1650 χρόνων ήρ-
ξαντό τίνες κάτοικοι τών υπερκειμένου χωρίων, αλιείς μάλι-
στα και έμποροι, κατερχόμενοι εις τήν παρά το «Κάστρον»)
ένθα μόνον Τούρκοι κατώκουν, παραλίαν, καΐ μικράς τινας
καλύβας και εργαστήρια καΐ άποθήκας κτίζοντες• και τύ μεν
κατ' αρχάς ό συνοικισμός ούτος έβαινε λίαν βραδέως, άλλ'
άπό τής οριστικής ιδρύσεως τού μικρού Βασιλείου τής Νο-
τιάς Ελλάδος, έν έτει 1832, καθίστατο πυκνότερος οΰτως?
ώστε ό Ίω. Ά. Λεονάρόος ;ϊ, ολίγον προ τού 183<>, εύρεν
*) Έκτενέστερον περί τοΰ ζητήματος τούτου οιέλαβον έν ιδία
πραγματεία ΰπό τήν έπιγραφήν Δημήτριος—Παγαααί, δημοσιευθείση
έν τϋ '4οΖ. 'Εφημ. 1914 σβί. 264-272.
3) Ό πρώτος έν επιστολή προς με• ό δεύτερος έν ΒθγΙ. μΐιϊΐοΐ.
ννΓοο1ΐΘΐΐ8. 1915 σελ. 54-δδ.
!) Έν τω βιβλίω αδτοϋ «Νεωτάτη τής Θεσσαλίας χωρογραφία»,
έν Πέστη της Ουγγαρίας τω 1836 έκδοθέντι, λέγει έν σελ. 113-114:
«Τ) Βόλος είναι άπό πολύν καιρόν πολεμικός Τόπος και έμπορικί|
Σκάλα, έ'χων Λιμένα χωρητικόν και Φροΰριον παρά τήν Θάλασσαν
δχυρόν, το όποιον ιρυλάττουσιν οι Τοΰρκοι, κατοικοΰντες εις περί-
που 100 Όσπίτια, οΐτινες, οΰσης βαθουλής και βαλτώδους τής περί
αυτόν θέσεοκ, άναπνέουσι νοσώδη αέρα- μ' δλον τοϋτο ό Τόπος
σιδηρόδρομος Πειραιώς-Θεσσαλονίκης, ουδέ οί λιμένες τών
δύο τούτων μεγίστονν εμπορικών κέντρων τής τε παλαιάς
καΐ τής νεωστί άπελευθερωθείσης Ελλάδος.
Άλλ' ό ούτως άδοκήτως και άνευ προνοίας συντελε-
σθείς συνοικισμός τών Μαγνητών έν Βόλω, ό προσελκύ-
σας και όσημέραι προσελκύω ν, καθ' ά ή αρχαία Δη μητριάς,
εκ πάσης γωνίας τοΰ Ελληνισμού κατοίκους πολυπληθείς,
και αλλοφύλους έτι πάμπολλους ';, έσχε το σπουδαΐον μεν
άπό κοινωνικής άπόψεοος ελάττωμα, άπο δέ αρχαιολογικής
σημαντικόν προτέρημα, τοΰ νά ίδρυθή επί χώρου ακαταλ-
λήλου, τελματώδους ώς έπι το πολύ και ασθενούς,' ώς
προελθόντος εκ προσχώσεων άπό τών υπερκειμένων τού
είναι ωραίος και ή γη εύφορος. Ό Βόλος είναι οΰτως εις το έμ-
πορων εύδιατεθειμένος, ώστε και προ Έκατονταετηρίδος(;) έφθονεΐτο
άπό τους έν θεσσαλονίκη Έμπορους• μάλιστα δί τώρα διά τήν πλη-
σιεστάτην γειτονίαν τοΰ Ελληνικού Κράτους, πολλοί Έλληνες μετέ-
βησαν εδώ, και έκτισαν εις τήν 'Ακροαιγιαλίαν τοΰ Φρουρίου Άπο-
θήκας και Εργαστήρια, όπου εμπορευόμενοι ζώσιν έν ΰπολήψει.
Εις τά ολίγα καλά Κτίρια ταΰτα ευρίσκονται και Καφφενεΐα με Δωμά-
τια διά μπιλάρδα ... και το Πολισμάτων αναλαμβάνει καλήν αΰξησιν».
') Βλ. τά υπό Νικολάου τοΰ Μάγνητος ά'νω έν σελ. 23 σημ. 4
εκτιθέμενα.
5) Πρβ. παρένΟ. πίν. Η' και ά'νω σελ. (39 και σημ. ."Ι.
") Πρβ. Θεσσαλικά Μνημ. Ι σελ. 100" 158' 165" 190' 288• 291•
300• 303• 311• 328• 409• 410• 444• 447.
Α'. ΑΙ άνασκαφαι και ερευναι
θεΐ θέσει αυτής ', ην ήδη άπεδέξαντο δύο άριστοι έρευνη-
ταΐ της Θεσσαλίας, ό δίϋΐιΐϊη καΐ υ ΚβΓίΐ2.
Αι δέ τώΛ' πραγμάτων μεταθολαι και ή φυσική ροπή
τοΰ λαού προς χρήσιν τού αρίστου τούτου επινείου της
Θεσσαλίας, και προς κτήσιν δι' αύτοϋ τών πόρων τοΰ ζην,
έπεκύρωσαν εν τοις καθ' ημάς χρόνοις τήν πολιτικήν με-
γαλοφυΐαν και στρατιωτικήν διορατικότητα τοΰ βασιλέως
Δημητρίου τοΰ Πολιορκητού, μετά πάροδον ύπερδισχιλίων
ετών: διότι ό νϋν Βόλος (είκών 116" πρ6. και άνω είκ.
;;• !ΐ1• !).')• 97• 100• 101 λ ή πολυάνθρωπος αύτη και έμ-
πορικοηάτη και πλούσια πύλις, άνέθορεν αυτόχρημα <ός συ-
νοικισμός, λεληθότως και φύσει γενόμενος εξ άπάσης της
Μαγνησίας, εν μέρει δέ της Θεσσαλίας και της λοιπής
Ελλάδος, ελευθέρας τε καΐ μήπω άπελευθερωθείσης, άκρι-
αύτόν αποτελούντα ήδη κώμην τινά λόγου άξίαν, ίσχυρό-
τερον μετέπειτα συνοικιζομένην διότι τω 1858 έκτίζετο ή
εκκλησία τοΰ Αγίου Νικολάου1, ενδεικτική τής μονιμότητος
των τέως μετοικισάντων.
Ιδίως όμως άπό τοΰ 1881, οπότε ή Θεσσαλία, τύχη
αγαθή, προσηρτήθη τη Νοτία Ελλάδι, άπελευθεροοθεΐσα
άπο τοΰ μακραίωνος ζυγοΰ ξένου κατακτητοΰ, άνεπτύχθη ο
Βόλος άλματικώς, και επεκταθείς εντός ολίγων ετών κατά
μήκος τής Βορείου παραλίας, ην έκάλουν οι αρχαίοι, ώς
συνεχή τη Ίωλκω αίγιαλόν, Ίωλκυν επίσης"1, κατώρθωσε διά
φρονίμου τά πολλά τοπικής διοικήσεως ού μόνον νά έξαρθή
εις ίσχυρόν έμπορικόν κέντρον, αλλά και νά δημιουργήσω
τά απαραίτητα μέσα πάσης περαιτέρω ασφαλούς ευδοκιμή-
σεως, ην δεν είναι δυνατόν νά μεκόση ούτε ό ενωτικός
Είκών Ο6. — "Αποψις της νέας πόλειος Βόλου, νϋν «Καινούργια! κοινώς καλούμενης, έκ Δυσμών προς Ανατολάς, άπο τοΰ κωδωνοστασίου τών "Αγίων Θεοδιόρον
(πρβ. είκ: 112 το Θ) Οεωμένης. Α -τύ νϋν χωρίον «"Αλλη Μεριά» ή Βλάχο μαχαλάς»• Ν — ή αρχαία Νήλεια επί τοϋ βουνοϋ, τοΰ νϋν «Γορίτσα» καλουμένου•
Σ=ό σταθμός τών Θεσσαλικών σιδηροδρόμων Π ό Παγασιτικός κόλπος.
6ώς αντίστοιχος τω εκ προνοίας και καθ' ύπολογισμύν καΐ
άπο σκοπού τελεσθέντι υπό τοΰ Δημητρίου, ών ένεκα και
ανώτερος ύπήρξεν εκείνος τού παρόντος, καΐ Ισχυρότερος άπο
πάσης απόψεως, και εν καταλληλότερα) τόπω ιδρυμένος.
λιότι δντως άπό τών περί το έτος 1650 χρόνων ήρ-
ξαντό τίνες κάτοικοι τών υπερκειμένου χωρίων, αλιείς μάλι-
στα και έμποροι, κατερχόμενοι εις τήν παρά το «Κάστρον»)
ένθα μόνον Τούρκοι κατώκουν, παραλίαν, καΐ μικράς τινας
καλύβας και εργαστήρια καΐ άποθήκας κτίζοντες• και τύ μεν
κατ' αρχάς ό συνοικισμός ούτος έβαινε λίαν βραδέως, άλλ'
άπό τής οριστικής ιδρύσεως τού μικρού Βασιλείου τής Νο-
τιάς Ελλάδος, έν έτει 1832, καθίστατο πυκνότερος οΰτως?
ώστε ό Ίω. Ά. Λεονάρόος ;ϊ, ολίγον προ τού 183<>, εύρεν
*) Έκτενέστερον περί τοΰ ζητήματος τούτου οιέλαβον έν ιδία
πραγματεία ΰπό τήν έπιγραφήν Δημήτριος—Παγαααί, δημοσιευθείση
έν τϋ '4οΖ. 'Εφημ. 1914 σβί. 264-272.
3) Ό πρώτος έν επιστολή προς με• ό δεύτερος έν ΒθγΙ. μΐιϊΐοΐ.
ννΓοο1ΐΘΐΐ8. 1915 σελ. 54-δδ.
!) Έν τω βιβλίω αδτοϋ «Νεωτάτη τής Θεσσαλίας χωρογραφία»,
έν Πέστη της Ουγγαρίας τω 1836 έκδοθέντι, λέγει έν σελ. 113-114:
«Τ) Βόλος είναι άπό πολύν καιρόν πολεμικός Τόπος και έμπορικί|
Σκάλα, έ'χων Λιμένα χωρητικόν και Φροΰριον παρά τήν Θάλασσαν
δχυρόν, το όποιον ιρυλάττουσιν οι Τοΰρκοι, κατοικοΰντες εις περί-
που 100 Όσπίτια, οΐτινες, οΰσης βαθουλής και βαλτώδους τής περί
αυτόν θέσεοκ, άναπνέουσι νοσώδη αέρα- μ' δλον τοϋτο ό Τόπος
σιδηρόδρομος Πειραιώς-Θεσσαλονίκης, ουδέ οί λιμένες τών
δύο τούτων μεγίστονν εμπορικών κέντρων τής τε παλαιάς
καΐ τής νεωστί άπελευθερωθείσης Ελλάδος.
Άλλ' ό ούτως άδοκήτως και άνευ προνοίας συντελε-
σθείς συνοικισμός τών Μαγνητών έν Βόλω, ό προσελκύ-
σας και όσημέραι προσελκύω ν, καθ' ά ή αρχαία Δη μητριάς,
εκ πάσης γωνίας τοΰ Ελληνισμού κατοίκους πολυπληθείς,
και αλλοφύλους έτι πάμπολλους ';, έσχε το σπουδαΐον μεν
άπό κοινωνικής άπόψεοος ελάττωμα, άπο δέ αρχαιολογικής
σημαντικόν προτέρημα, τοΰ νά ίδρυθή επί χώρου ακαταλ-
λήλου, τελματώδους ώς έπι το πολύ και ασθενούς,' ώς
προελθόντος εκ προσχώσεων άπό τών υπερκειμένων τού
είναι ωραίος και ή γη εύφορος. Ό Βόλος είναι οΰτως εις το έμ-
πορων εύδιατεθειμένος, ώστε και προ Έκατονταετηρίδος(;) έφθονεΐτο
άπό τους έν θεσσαλονίκη Έμπορους• μάλιστα δί τώρα διά τήν πλη-
σιεστάτην γειτονίαν τοΰ Ελληνικού Κράτους, πολλοί Έλληνες μετέ-
βησαν εδώ, και έκτισαν εις τήν 'Ακροαιγιαλίαν τοΰ Φρουρίου Άπο-
θήκας και Εργαστήρια, όπου εμπορευόμενοι ζώσιν έν ΰπολήψει.
Εις τά ολίγα καλά Κτίρια ταΰτα ευρίσκονται και Καφφενεΐα με Δωμά-
τια διά μπιλάρδα ... και το Πολισμάτων αναλαμβάνει καλήν αΰξησιν».
') Βλ. τά υπό Νικολάου τοΰ Μάγνητος ά'νω έν σελ. 23 σημ. 4
εκτιθέμενα.
5) Πρβ. παρένΟ. πίν. Η' και ά'νω σελ. (39 και σημ. ."Ι.
") Πρβ. Θεσσαλικά Μνημ. Ι σελ. 100" 158' 165" 190' 288• 291•
300• 303• 311• 328• 409• 410• 444• 447.