Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Hinweis: Your session has expired. A new one has started.
Metadaten

Arbanitopoulos, Apostolos S.
Graptai stēlai Dēmētriados-Pagasōn — Athen, 1928

DOI Page / Citation link: 
https://doi.org/10.11588/diglit.4899#0145
Overview
loading ...
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
138

Β'. Ή σνντήρησις, αντιγραφή καί άνίδρνσις τών στηλών

σθησαν ύπ' έμοΰ, άποδεικνύουσιν αί έν τή περιγραφή των
πινάκων Ι-Χ κατωτέρω παρατιθέμεναι εικόνες και τα περί
της τύχης έκαστης αυτών αναγραφόμενα ειδικώς, έτι δε
αί ήδη έν τοις άνω παρατεθεΐσαι είκ. 18• 30 το Σ, 62 το
Σ-Σ'-Σ", '!:; το Σ-Σ', 64καΙ 66 το Σ, 68 το Σ, 69 το σ σ'-σ",
72 τό α-ά-β-γ δ-ε-Ρ-ζ-η, ληφΟεΐσαι ευθύς μετά την εύρεσιν
των στηλών: διότι κατ' ευτυχή πρόνοιαν, έφωτογράφησα
άμα τή εύρέσει και μεταφορά, πολλάκις δ' έπ' αύτοΰ τοϋ
τόπου των ανασκαφών, πολλάς στήλας των φερουσών γρα-
πτάς παραστάσεις- Οό έφιστογράφουν δε πάσας, ε'ι μή βοή
τότε προς με έξ Αθηνών έξεπέμπετο συνεχώς, ότι τα φω-
τογραφικά μου έξοδα άπέβαινον υπέρμετρα.

Έκ τούτων αποδεικνύεται Οτι αί ψεκασθεΐσαι ύπ' έμοΰ
οιήλαι δεν εφερον χώματα, ούτε άλλας ακαθαρσίας, αϊτι-
νες Οά ήτο δυνατόν να συμψεκασθώσιν εάν που κατά τύ-
χι,ν μορίδιύν τι χώματος απέμεινε, δεν ήτο εύλογον να
εξόγκωση τούτο ό προειρημένος.

Ότι δέ τέλος ό φόβος τοϋ ΌΟ. 'Ρουσ. έν Αρχ. Έφημ.
έ.ά., ιιήπο)ς τυχόν «υπήρχε κίνδυνος, άπολεπιζομένον τον βερ-
νικιού, συμπαρασυρθώσικαΐ αί βαφαι» ήτο μάταιος, αποδει-
κνύει τό 6 τ ι ό ίδιος ούτος δεν κατώρϋωσε να έκβάλη το «βερ-
νίκιον» τούτο, καίτοι επανειλημμένως έπέχυσεν έπ'αύτοϋ δια
ψεκασμού Οερμόν ίσχυρότατον οινόπνευμα" πώς λοιπόν Οά
ήτο εύλογον να δεχΟώμεν ότι άφ' εαυτού Οά έξέπιπτέ τιάψυ-
χον, άφ' ου τό ίδιον, έπενεργούσΐ]ς έξίοτερικής δυνάμεως
και βίας δεν έκβάλλεται;

"Επειτα ό ϊδιοςΌΟ. 'Ρουσ. ομολογεί πάρακατιώντά εναν-
τία λέγων έν Αρχ. Έφημ. έ.ά.: «σημειοΰμεν δέ ότι μετά
τί|ν στερέωσιν (εννοεί μετά τον δια κυτταροειδοΰς ψεκα-
σμό ν) ή φαίδρυνσις (εννοεί: τον δια τοΰ έμοΰ τονωτικού
ψεκασμόν) δεν δύναται νά έπιφέρη βλάδην ή άπολέπισιν των
βαφών ομού μετά τοΰ φαιδρυντικοϋ (εννοεί: μετά τοΰ έμοΰ
τονωτικού), διότι μεσολαβεί μεταξύ αύτοΰ και των βαφών
τό στερεοχρωμικόν στρώμα»" τά της μεσολαβήσεως όμως ταύ-
της δεν εΐναι άλλο τι, ειμή μετριωτέρα έκφρασις τοϋ δτι
διά τοϋ έφαρμοσΟέντος ύπ' έμοΰ τονωτικού δεν απολεπί-
ζονται ουδαμώς αί βαφαί' τούτο άλλα»ς τε αποδεικνύει και
ή πολυχρόνιος παρατήρησις: έν τη Α' αίθούση τοϋ Μου-
σείου Βόλου, όπου είναι έκτεθειμέναι αί στήλαι τοΰ Α' πύρ-
γου, αί τονωΟεΐσαι ύπ' έμοΰ ήδη τω 1907; δεν παρατηρεί-
ται σήμερον και μετά τά τόσα δεινά και την πάροδον εικο-
σαετίας ουδεμία άπολέπισις, προελΟούσα έκ τής επή-
ρειας τοΰ τονωτικού μου: αί συμθάσαι εις τινας των στη-
λών τούτων απολεπίσεις καί εκπτώσεις βαφών οφείλονται
τουναντίον ή ε'ις τό ότι δεν έπανεΑήφΟη εγκαίρως, καί δεν
έπανελαμβάνετο συνεχώς παραιτέρω κατά τριμηνίαν ή έξα-
μηνίαν. ό διά τοΰ τονωτικού μου ψεκασμός, ή ε'ις τάς δο-
νήσεις έκ των συχνών άποτοιχίσεων καί έντοιχισμών, ή εις
βιαίας ψαύσεις καί έπαφάς κττ.

Έκ τούτων άρα εμφαίνεται ότι καί αυτός υ "ΟΟ. Έουσ.
ενέκρινε τέλος την έφαρμογήν τοϋ Ιδικού μου τονωτικού ύπό
μικράς τινας επιφυλάξεις. Μετανοώ δέ, διότι δεν έψέκασα
τόεε άμεσο); τω 1907, πάσας και κατόπιν άπάσας τάς εξαί-
ρετους έκείνας στήλας τοϋ Γ πύργου, ών πλεΐσται ευρέ-
θησαν φέρουσαι λαμπράς καί δή ανέπαφους γραπτάς πα-
ραστάσεις, παραβαίνων έστω καί τάς αύστηράς καί κατηγορη-

ματικάς διαταγάς τον νά μη ψεκάσω μηδεμίαν στήλη ν, ας έλάμ-
βανον κατ' επανάληψιν έκ τής έν Αθήναις κεντρικής υπη-
ρεσίας, ήτις έξ αυτοψίας τέλεον ήγνόει τά κατά τάς στήλας
καί την συντήρησιν αυτών. Διότι, αν ούτως έπραττον τότε,
δεν Οά παριστάμεθα σήμερον προ τοΰ οικτρού θεάματος τοϋ
νά έχιομεν παρατεταγ|ΐένας έν τω Μουσείω τοϋ Βόλου, και
δ ή έν τή Δ', καί μάλιστα έν τή Ε'καί Ρ' αίθούση αύτοΰ, τάς
καλλίστας ποτέ ζωγραφιάς τοϋ Β' καί Γ" πύργου ώχρας
νϋν καί άπεσβεσμένας τά πολλά καί μετά βαφών πιτυροειδών
καί άκατασχέτως έκπιπτουσών.

Διότι ή πραγματικότης σήμερον τούτο εμφανίζει: αί μεν
υπό δυσμενεστάτας συνθήκας έξαχθεΐσαι καί μετακομισθεϊ-
σαι ε'ις τό Γυμνάαιον Βόλου, καί εκείθεν κατόπιν είς τό
κτισθέν Μουσείο ν, στήλαι τοϋ 1907 διατηρούνται σήμερον
λίαν επαρκώς, διότι έψεκάσθησαν ύπ' έμοΰ εγκαίρως τότε
αί πλεΐσται- αί δέ ύπό τάς άρίστας των συνθηκών έξα-
χθεΐσαι καί είς τό Μουσεΐον μετακομισθεΐσαι στήλαι τοΰ
1912 φαίνονται σήμερον ώχρόταται, άτονοι, οί^τοι/.ί, διότι
πολλοί ιατροί ύπό τύπον επιτροπών καί άλλοι, ειδικοί θε-
ωρούμενοι, έπέπεσον κατ' αυτών, ίνα Οεραπεύσωσι τον μ ή
νοσοϋντα, άλλα τροφής δεόμενον.

Εννοείται Ομως ότι ή λυπηρά κατάστασις, εις ην ευρί-
σκονται σήμερον αί μνημονευθεΐσαι ζωγραφίαι τής Ε' και
Ρ' αιθούσης, δεν οφείλεται όλοκληρωτικώς ε'ις τον διά τοϋ
κυτταροειδούς τοΰ Όθ. 'Ρουσοπούλου ψεκασμόν καί τά
άλλα συντηρητικά μέσα τοΰ αύτοΰ- διότι εΐναι μεν αληθές
ότι ολίγους μήνας μετά ταύτα ήτο εμφανής ή έξασθένωσις
τών βαφών, ή όιάρρηξις αύιών άφ' εαυτών, ή πιτυρίασις καί
εκπτωσις αυτών, μεταβαλλόμενων είς κόνα', άλλα δέν θά
εβαινον αί βλάβαι αύται μετά καλπασμοΰ προς τά χείρω,
αν έλαμβάνετο πρόνοια τις καί δέν μετετρέποντο κατά την
άπουοίαν μου αί αϊθουοαι έκεΐναι είς εργαστήρια συγκολ-
λητών μετά δριμείων αναθυμιάσεων υγρών, μετά καπνών,
πυρός κττ., καί είς άποΟήκας παντοειδών πήλινων αρχαίων
μηδαμινή; σημασίας, παραδοθέντος τότε τοΰ Μουσείου
Βόλου εις όλως αδαείς τινας καί μωροδόξους έπιμελητάς,
εξαιρουμένου τού κ. Γ. Χατζή νικολάου, έπ' ελάχιστον δυ-
στυχώς χρόνον έπιμελησαιιένου, άτε άπαλλαγέντος τή ενερ-
γεία τών διαδόχων αύτοΰ Ί. Κατσουροΰ καί Ν. Γιαν-
νόπουλου.

Έκ τής πείρας λοιπόν τών διαρρευσάντιον ετών αποδει-
κνύεται δτι ό έν Αρχ. Έφημ. 1912 σελ. 2(>1 ενθουσιασμός
τοϋ "Οθ. 'Ρουσ. περί τών 150 στηλών, ας μεγαλαύχως λέ-
γει ότι έστερεοχρώμησεν ούτως, ώστε «άντέχονσι νϋν είς πά
σας τάς προαβολάς: αέρος, νδαιος, κονωρτον, κτλ.», ατυχώς
ύπήρξεν έωλος• διότι ήδη τω 1913, επιστρέφων έκ τών πο-
λέμων καί διερχόμενος έκ Βόλου, είδον ότι τό κυτταρο-
ειδές εΐχεν ένιαχοϋ διαρρήξει τάς βαφάς εις βαθμόν, ώστε
ήρχισαν έκτοτε πιτυριώσαι καί πίπτουσαι, έτι δέ εΐχεν απο-
χρωματίσει αύτάς δεινώς, κάί ότι έκτοτε δέν άντεϊχον ού/_ί
μόνον είς την προσβολή ν αέρος, ύδατος καί κονιορτοϋ,
άλλ' ουδέ εις άπλήν έιιφύσησιν. "Ηδη δέ μετά πάροδον δεκα-
τετραετίας, έγκατελειφθεΐσαι, έ'παθον βεβαίως έτι δεινότερα,
καί μόλις ελπίζω νά διασώσω τά ύπολειφθέντα, αν τάχιστα
ψεκάσω αύτάς διά τού τονωτικού μου, ό ίδιος λαμβάνων
τάς άπαιτονμένας προφυλάξεις.

3) Συμπέρασμα: ή αρίστη μέθοδος συντηρήσεως τών βαφών-

Συνδυάζοντες τάς άγαθάς συμόουλάς τού Όθ. 'Ρουσο-
πούλου, τάς έξαγομένας έκ τών ύπ' αύτοΰ γραφέντων,
μετά τήν άφαίρεσιν μετριωτέρων τινών εκφράσεων αύτοΰ,
ας εμφανώς προώρισε προς συγκερασμύν τής ιδίας αύτοΰ
ομολογίας, ότι έν πολλοίς έπλανήθή, προς τά διδάγματα

τής πείρας και της πολυετούς παρατηρήσεως, καταλήγοιιεν
είς τό συμπέρασμα ότι τό γε νϋν ή αρίστη μέθοδος προς
συγκράτησιν καί συντήρησιν τών βαφών τών έπί μαρμά-
ρου έν γένει ζωγραφιών είναι ή εξής: (πρβλ. καί τά έν Άρχ.
Έφημ. 1908 σελ. 53-57 προς διάγνωσιν αυτών είρημένα): '
 
Annotationen