DOI Artikel:
Billert, Andrzej: Niektóre aspekty teorii artystycznej Karla Friedricha Schinkla
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27011#0113
Andrzej Billert
NIEKTÓRE ASPEKTY TEORII ARTYSTYCZNEJ
KARLA FRIEDRICHA SCHINKLA
W artykule tym zamierzamy ukazać niektóre problemy teoretyczno-
-artystycznej działalności Karla Friedricha Schinkla (1781 - 1841) — wy-
bitnego architekta niemieckiego I połowy XIX wieku. Uprawianie działal-
ności teoretycznej obok praktyki artystycznej było zjawiskiem typowym
dla XVIII i XIX stulecia. W okresie tym trudno byłoby znaleźć artystę,
Mory nie zajmowałby się zarazem refleksją teoretyczno-artystyczną. Rów-
nież i filozofia tego czasu poświęca sporo miejsca problemom sztuki. Wzrost
aktywności teoretyczno-filozoficzno-artystycznej twórców obserwuje się
na przełomie XVIII i XIX stulecia przede wszystkim w Niemczech. Schin-
kel jako teoretyk jest więc zjawiskiem typowym w intelektualno-twór-
ozej sytuacji Niemiec interesującego nas okresu.
Rozwój refleksji teoretycznej u artystów i pojawienie się filozofii sztu-
ka w ramach filozofii (dotąd rozważającej raczej zagadnienia bytu i po-
znania) stawia nowe problemy badawcze temu, kto zamierza zająć się
problematyką twórczości artystycznej przełomu XVIII i XIX wieku oraz
całego XIX stulecia. Nie sposób kwestionować znaczenia teorii artystycz-
nej, która w tak dużym stopniu poszerza obszar empiryczny badań nad
.sztuką tego okresu.
Należy wobec tego określić postulaty badawcze, jakie w stosunku do
wspomnianej problematyki może postawić historyk sztuki. Historyk sztu-
ki skłonny jest nieomal odruchowo traktować wypowiedź artystyczno-
-teoretyczną (zwłaszcza taką, która pochodzi z ust samego twórcy) jako
klucz do wyjaśnienia jego produkcji artystycznej. Istnieje szereg przyczyn
takiego nastawienia. Jedną z nich jest przyzwyczajenie dyscypliny —
wykształconej na sztuce dawnej — do skwapliwego wykorzystywania
wszelkich komentarzy źródłowych do analizy dzieła. Inną — przekona-
nie, że język werbalny artysty, jaśniejszy od wizualnego, może w sposób,
bardziej jednoznaczny uprawomocnić interpretację dzieła. Przyzwycza-
S Artium ąuaestiones
NIEKTÓRE ASPEKTY TEORII ARTYSTYCZNEJ
KARLA FRIEDRICHA SCHINKLA
W artykule tym zamierzamy ukazać niektóre problemy teoretyczno-
-artystycznej działalności Karla Friedricha Schinkla (1781 - 1841) — wy-
bitnego architekta niemieckiego I połowy XIX wieku. Uprawianie działal-
ności teoretycznej obok praktyki artystycznej było zjawiskiem typowym
dla XVIII i XIX stulecia. W okresie tym trudno byłoby znaleźć artystę,
Mory nie zajmowałby się zarazem refleksją teoretyczno-artystyczną. Rów-
nież i filozofia tego czasu poświęca sporo miejsca problemom sztuki. Wzrost
aktywności teoretyczno-filozoficzno-artystycznej twórców obserwuje się
na przełomie XVIII i XIX stulecia przede wszystkim w Niemczech. Schin-
kel jako teoretyk jest więc zjawiskiem typowym w intelektualno-twór-
ozej sytuacji Niemiec interesującego nas okresu.
Rozwój refleksji teoretycznej u artystów i pojawienie się filozofii sztu-
ka w ramach filozofii (dotąd rozważającej raczej zagadnienia bytu i po-
znania) stawia nowe problemy badawcze temu, kto zamierza zająć się
problematyką twórczości artystycznej przełomu XVIII i XIX wieku oraz
całego XIX stulecia. Nie sposób kwestionować znaczenia teorii artystycz-
nej, która w tak dużym stopniu poszerza obszar empiryczny badań nad
.sztuką tego okresu.
Należy wobec tego określić postulaty badawcze, jakie w stosunku do
wspomnianej problematyki może postawić historyk sztuki. Historyk sztu-
ki skłonny jest nieomal odruchowo traktować wypowiedź artystyczno-
-teoretyczną (zwłaszcza taką, która pochodzi z ust samego twórcy) jako
klucz do wyjaśnienia jego produkcji artystycznej. Istnieje szereg przyczyn
takiego nastawienia. Jedną z nich jest przyzwyczajenie dyscypliny —
wykształconej na sztuce dawnej — do skwapliwego wykorzystywania
wszelkich komentarzy źródłowych do analizy dzieła. Inną — przekona-
nie, że język werbalny artysty, jaśniejszy od wizualnego, może w sposób,
bardziej jednoznaczny uprawomocnić interpretację dzieła. Przyzwycza-
S Artium ąuaestiones