DOI Artikel:
Kalinowski, Konstanty: Motyw tonącego okrętu w malarstwie Iwana K. Ajwazowskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27011#0159
MOTYW TONĄCEGO OKRĘTU W MALARSTWIE AJWAZOWSKIEGO
123
na, których głównym motywem jest tonący okręt albo rozbitkowie. W ni-
niejszym studium uwzględniono najbardziej reprezentacyjne i popularne
dzieła malarza (znajdujące się od dawna w zbiorach muzealnych), pre-
zentujące zasadniczy repertuar elementów, powtarzanych wielokrotnie w
różnych wariantach w licznych innych płótnach o tej tematyce.
Zanim przystąpimy do próby scharakteryzowania retoryki stosowanej
przez Ajwazowskiego w obrazach z motywem tonącego okrętu i rozbitka-
mi, przedstawić wypada jego kontakty z współczesnym malarstwem euro-
pejskim, a tym samym zaprezentować twórczość Ajwazowskiego w kon-
tekście malarstwa tzw. akademickiego, eksponowanego' na oficjalnych
salonach i wystawach.
W okresie kształcenia w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu (la-
ta 1833 - 1837), najpierw w pracowni malarstwa pejzażowego Maksyma
Nikiforowicza Worobiowa (1787 - 1855), a następnie w pracowni batali-
styki Aleksandra Iwanowicza Zauerweida (1782 - 1844), zapoznał się Iwan
Konstantinowicz Ajwazowski (1817 - 1900) z malarstwem XVII- i XVIII-
wiecznych marynistów holenderskich, L. Backhuysena, S. de Vliegera, A.
Coypa, J. Ch. Schotela i innych, znajdującym się w zbiorach Ermitażu 2l.
W czasie pobytu w Akademii kopiował także pejzaże Claude Lorraina 2S.
Jednak niewątpliwie istotniejsze znaczenie dla formowania się stylu mło-
dego malarza miało zetknięcie się Ajwazowskiego z czołowym ówcześnie
marynistą francuskim Filipem Tanneurem (1795 - 1878) 2e, który przybył
na początku 1835 roku z Paryża do Petersburga na zaproszenie cara Mi-
kołaja I. W czasie prawie rocznej pracy u Tanneura, któremu pomagał
przy realizacji zamówień dla dworu cesarskiego, Ajwazowski poznał dob-
rze stosowaną przez francuskiego malarza technikę przedstawiania żywio-
łu morskiego, fal, piany morskiej, powietrza, chmur, wypracowaną na
podstawie znajomości starych mistrzów holenderskich, a także twór-
czości marynistycznej W. Turnera 27. Poprzez Tanneura zapoznał się Aj-
wazowski wcześnie z obiegowymi motywami europejskiego malarstwa ma-
rynistycznego. Spośród 6 nagrodzonych złotymi medalami prac Ajwazow-
24 Por. P. Gubćevski, The State Hermitage. West European Painting. Album
■of Reproductions. Moscov 1957.
25 PyccKan CTapiiHa, t. 21, 1878, s. 657.
28 Thieme-Becker, Allgemeines Lexikon der Bildenden Kiinstler, t. XXXII,
1938, s. 433 - 434.
27 Stosunek młodego Ajwazowskiego do twórczości Tanneura ilustruje jego list
do mecenasa i opiekuna Aleksego Romanowicza Tomiłowa z dnia 9 I 1835 r.: „Wczoraj
byłem w Ermitażu [...] i miałem honor zobaczenia kilka obrazów wielkiego Tan-
neura. Nie jestem w stanie przekazać mojego zdumienia z obserwacji jego dzieł. Nie
"wiem kogo [one] nie zadziwią. On sam był bardzo łaskawy [dla mnie] i prosił pokazać
mu coś z moich prac [.. .] Proszę przesłać [. . .] szczególnie ostatnią burzę [. . .], gdyż
■chciałbym zapoznać się z nim bliżej”. Cyt.: HoKy.ueHTbi, op. cit., s. 14. O wpływie
123
na, których głównym motywem jest tonący okręt albo rozbitkowie. W ni-
niejszym studium uwzględniono najbardziej reprezentacyjne i popularne
dzieła malarza (znajdujące się od dawna w zbiorach muzealnych), pre-
zentujące zasadniczy repertuar elementów, powtarzanych wielokrotnie w
różnych wariantach w licznych innych płótnach o tej tematyce.
Zanim przystąpimy do próby scharakteryzowania retoryki stosowanej
przez Ajwazowskiego w obrazach z motywem tonącego okrętu i rozbitka-
mi, przedstawić wypada jego kontakty z współczesnym malarstwem euro-
pejskim, a tym samym zaprezentować twórczość Ajwazowskiego w kon-
tekście malarstwa tzw. akademickiego, eksponowanego' na oficjalnych
salonach i wystawach.
W okresie kształcenia w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu (la-
ta 1833 - 1837), najpierw w pracowni malarstwa pejzażowego Maksyma
Nikiforowicza Worobiowa (1787 - 1855), a następnie w pracowni batali-
styki Aleksandra Iwanowicza Zauerweida (1782 - 1844), zapoznał się Iwan
Konstantinowicz Ajwazowski (1817 - 1900) z malarstwem XVII- i XVIII-
wiecznych marynistów holenderskich, L. Backhuysena, S. de Vliegera, A.
Coypa, J. Ch. Schotela i innych, znajdującym się w zbiorach Ermitażu 2l.
W czasie pobytu w Akademii kopiował także pejzaże Claude Lorraina 2S.
Jednak niewątpliwie istotniejsze znaczenie dla formowania się stylu mło-
dego malarza miało zetknięcie się Ajwazowskiego z czołowym ówcześnie
marynistą francuskim Filipem Tanneurem (1795 - 1878) 2e, który przybył
na początku 1835 roku z Paryża do Petersburga na zaproszenie cara Mi-
kołaja I. W czasie prawie rocznej pracy u Tanneura, któremu pomagał
przy realizacji zamówień dla dworu cesarskiego, Ajwazowski poznał dob-
rze stosowaną przez francuskiego malarza technikę przedstawiania żywio-
łu morskiego, fal, piany morskiej, powietrza, chmur, wypracowaną na
podstawie znajomości starych mistrzów holenderskich, a także twór-
czości marynistycznej W. Turnera 27. Poprzez Tanneura zapoznał się Aj-
wazowski wcześnie z obiegowymi motywami europejskiego malarstwa ma-
rynistycznego. Spośród 6 nagrodzonych złotymi medalami prac Ajwazow-
24 Por. P. Gubćevski, The State Hermitage. West European Painting. Album
■of Reproductions. Moscov 1957.
25 PyccKan CTapiiHa, t. 21, 1878, s. 657.
28 Thieme-Becker, Allgemeines Lexikon der Bildenden Kiinstler, t. XXXII,
1938, s. 433 - 434.
27 Stosunek młodego Ajwazowskiego do twórczości Tanneura ilustruje jego list
do mecenasa i opiekuna Aleksego Romanowicza Tomiłowa z dnia 9 I 1835 r.: „Wczoraj
byłem w Ermitażu [...] i miałem honor zobaczenia kilka obrazów wielkiego Tan-
neura. Nie jestem w stanie przekazać mojego zdumienia z obserwacji jego dzieł. Nie
"wiem kogo [one] nie zadziwią. On sam był bardzo łaskawy [dla mnie] i prosił pokazać
mu coś z moich prac [.. .] Proszę przesłać [. . .] szczególnie ostatnią burzę [. . .], gdyż
■chciałbym zapoznać się z nim bliżej”. Cyt.: HoKy.ueHTbi, op. cit., s. 14. O wpływie