DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Dąb-Kalinowska, Barbara: Teologia ikony w drugiej połowie XVII wieku: spory i polemiki w Rosji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27012#0059
Barbara Dąb—Kalinowska
TEOLOGIA IKONY W DRUGIEJ POŁOWIE XVII WIEKU.
SPORY I POLEMIKI W ROSJI
Powstałe w drugiej połowie XV]] w. traktaty i zarządzenia władzy
cerkiewnej i państwowej, które poświęcone zostały ikonom, można po-
dzielić w sposób uproszczony na dwie grupy. Pierwsza zawiera wypo-
wfedzli autorów, którzy uważali za konieczną obronę dogmatów icerkwii
prawosławnej dotyczących kultu ikon. Drugą grupę stanowią traktaty,
które odzwierciedlają „nowe poglądy na sztukę i nowe rozumienie pięk-
na" Ł Do pierwszej grupy należą wypowiedzi protopopa Awwakuma, ar-
chidiakona Iwana Pleszkowicza, Postanowienia Wielkiego Soboru Mo-
skiewskiego, Pytania i odpowiedzi inoka Ewfimija i Gramota patriarchy
Joachima, do drugiej zaś dzieło Josifa Władiimirowa, Szymona Uszalko-
wa, wypowiedzi Symeona Potockiego, Dymlitra R'ostowiskieigo, a także
Gramota Trzech Patriarchów i Gramota Carska 1 2.
We wszystkich traktatach — i tych o charakterze teologicznym i tych,
1 Ju. G. Majkov, Zivopis. W: Oćerki russkoj kul’tury XVII veka. Cast’
vtotra ja. Moskva 1979, 's. 216.
2 Literatura dotycząca osoby sarniego Awwakuma, jak i jego dzieł jest ogrom-
na, przytaczam tu tylko pozycje, które zawierają teksty i omówienia ipoglądów
Awwakuma na problemy kultu ikon i zagadnienia z nimi związane. Ju. N. Dmit-
riev, Taorija iskusstva i wzgljady na iskusstvo v pis’mennosti drevnej Rusi.
Trudy Otdela Drevnerusskoj Literatury, cyt. dalej: TQDRL, t. IX, 1953, s. 97 - 110;
N. Andreyev, Nikon and Avvakum on Icon-Painting. Revue des Études Slaves,
t. XXXVIII, 1961, s. 43 - 44; P. Pascal, Awakum et les debuts du Raskol. Paris
1963 (wyd. Il), s. 503 -505; N. S. Dem ko va, Neizvestnye i neizdanye teksty iz
soèinenij protopapa Avvakuma. TODRL, 1. XXI, 1965, s. 221 - 226; A. N. Robin-
son, Ideologi ja i imeSiwst (Vzgljady Avvakuma na izobrazitelnoe iskusstvo).
TODRL, t. XXII, 1966, s. 360 - 368; A. N. Robinson, Bor’ba idej v russkoj lite-
rature. Moiskva, 1974, s. 287 - 292; A. S. E leb ns kaja, Russkaja publicistika vto-
roj póloviny XVII veka. Moskva 1978, s. 95 - 97, Poglądy .serbskiego archidiakona
Pleszkowicza znamy z relacji zawartej w traktacie Władimirowa. Vestnik ObSëe-
stva drevmerusskogo iskusstva pri Moskovskom publiènom Muzee. Materiały,
3*
TEOLOGIA IKONY W DRUGIEJ POŁOWIE XVII WIEKU.
SPORY I POLEMIKI W ROSJI
Powstałe w drugiej połowie XV]] w. traktaty i zarządzenia władzy
cerkiewnej i państwowej, które poświęcone zostały ikonom, można po-
dzielić w sposób uproszczony na dwie grupy. Pierwsza zawiera wypo-
wfedzli autorów, którzy uważali za konieczną obronę dogmatów icerkwii
prawosławnej dotyczących kultu ikon. Drugą grupę stanowią traktaty,
które odzwierciedlają „nowe poglądy na sztukę i nowe rozumienie pięk-
na" Ł Do pierwszej grupy należą wypowiedzi protopopa Awwakuma, ar-
chidiakona Iwana Pleszkowicza, Postanowienia Wielkiego Soboru Mo-
skiewskiego, Pytania i odpowiedzi inoka Ewfimija i Gramota patriarchy
Joachima, do drugiej zaś dzieło Josifa Władiimirowa, Szymona Uszalko-
wa, wypowiedzi Symeona Potockiego, Dymlitra R'ostowiskieigo, a także
Gramota Trzech Patriarchów i Gramota Carska 1 2.
We wszystkich traktatach — i tych o charakterze teologicznym i tych,
1 Ju. G. Majkov, Zivopis. W: Oćerki russkoj kul’tury XVII veka. Cast’
vtotra ja. Moskva 1979, 's. 216.
2 Literatura dotycząca osoby sarniego Awwakuma, jak i jego dzieł jest ogrom-
na, przytaczam tu tylko pozycje, które zawierają teksty i omówienia ipoglądów
Awwakuma na problemy kultu ikon i zagadnienia z nimi związane. Ju. N. Dmit-
riev, Taorija iskusstva i wzgljady na iskusstvo v pis’mennosti drevnej Rusi.
Trudy Otdela Drevnerusskoj Literatury, cyt. dalej: TQDRL, t. IX, 1953, s. 97 - 110;
N. Andreyev, Nikon and Avvakum on Icon-Painting. Revue des Études Slaves,
t. XXXVIII, 1961, s. 43 - 44; P. Pascal, Awakum et les debuts du Raskol. Paris
1963 (wyd. Il), s. 503 -505; N. S. Dem ko va, Neizvestnye i neizdanye teksty iz
soèinenij protopapa Avvakuma. TODRL, 1. XXI, 1965, s. 221 - 226; A. N. Robin-
son, Ideologi ja i imeSiwst (Vzgljady Avvakuma na izobrazitelnoe iskusstvo).
TODRL, t. XXII, 1966, s. 360 - 368; A. N. Robinson, Bor’ba idej v russkoj lite-
rature. Moiskva, 1974, s. 287 - 292; A. S. E leb ns kaja, Russkaja publicistika vto-
roj póloviny XVII veka. Moskva 1978, s. 95 - 97, Poglądy .serbskiego archidiakona
Pleszkowicza znamy z relacji zawartej w traktacie Władimirowa. Vestnik ObSëe-
stva drevmerusskogo iskusstva pri Moskovskom publiènom Muzee. Materiały,
3*