DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Dąb-Kalinowska, Barbara: Teologia ikony w drugiej połowie XVII wieku: spory i polemiki w Rosji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27012#0070
46
B. DĄB-KALINOWSKA
czegoś wręcz przeciwnego niż ikona, mianowicie znak nieobecności oso-
by” 38.
Władimirów nie tylko zachwycał się malarstwem zachodnim ze wzglę-
du na jego „mistrzostwo”, ale także dopuszczał możliwość korzystania
ze wzorów ikonograficznych Zachodu, co przy jego jednoczesnym odcięciu
się od starych ruskich ikon ze względu na ściemniałe oblicza przedstawio-
nych na ntìich postaci, a także ich jednakowy kanon spowodowało, że
Władimirów zajął stanowisko zupełnie obce jprawosłaiwtnej teologii ikon,
„która włączała artystę w nurt tradycji” 39. Zostało to zresztą bardzo
jasno sformułowane przez uchwały „Soboru 100 rozdziałów”, które wy-
raźnie mówiły to konieczności stasowania starych wzorów. Wlielokrotnie
ganił Władimirów niski pożiom współczesnego mu .malarstwa Ikonowego,
którego przyczyny upatrywał w „lekceważeniu li nliedbalsitwóie duchow-
nych”, którzy dopuszczają do artystycznej idzdałalmości prostakójw i nieu-
ków malujących „nieartystyczne, źle wyobrażone i nieobyczajme ikony” 40.
Podstawowa teza Władimirowa o konieczności zachowania najbliższe-
go podobieństwa do pierwowzoru „lepiej aby wielu ludzi miało jeden
podobny obraz Chrystusa dobrze malowany i prawdziwie go czciło ani-
żeli jeden chrześcijanin miał wiele obrazów”, wywołała sprzeciw nie
tylko wśród staroobrzędowców, jak Płeszkowieza, ale nawet Symeona Po-
tockiego 41. Symeon pisał: „Mężowie pobożni i cnotliwi zaczęli dyskuto-
wać o czci ikon ... że tylko takie ikony należy czcić, które są dokładnie
podobne do pierwowzoru, a te które nie są całkowicie podobne należy
usuwać. Dotyczyło to przede wszystkim wyobrażenia Chrystusa Pana
Naszego, gdyż mówili oni że jeżeli wyobrażony jest Chrystus... w po-
staci cielesnej to takiego mile czdiimy. Ale [ja] przeciwko, temu rzekłem ja-
ko że każdy obraz Chrystusa Pana Naszego czy malowany czy nie, ale
dokładnie według przepisów cerkiewnych wykonany, a szczególnie gdy
jest podpisany imieniem Chrystusa czczą go i całują. Gdyż nie wiem,
czy między wieloma tysiącami wyobrażeń Zbawiciela . .. jest jeden, który
byłby podobny żywemu wyobrażeniu Chrystusa. Ponieważ należałoby
88 T. Lu ka s z c z u k, Teologia świętego obrazu — ikony. Studium z dziedziny
teologii chrześcijańskiej. Studia Claromonltane, t. I, 1081, s. 53. „Prawdziwa kano-
niczna ikona wy,nasilająca z tradyicjii kościoła jest wyrazem tej właśnie tradycji”.
J. Klinger, Doktryna Krzyża i Zmartwychwstania według Rudolfa Bultmannu
w konfrontacji z teologią Kościoła Wschodniego. Rocznik Teologiczny, R, X, 1968,
s. 121.
39 O V 6 i n niik o va, Iosif Vladimirov, op. cit, s. 46 - 47, L. Ouspensky,
Essai sur la théologie de l’icône dans l’Eglise Orthodoxe. Paris I960, s. il.
O vô innik o v a, Josif Vladimirov, op. cit., ,s. '33.
« libid., s. 37.
B. DĄB-KALINOWSKA
czegoś wręcz przeciwnego niż ikona, mianowicie znak nieobecności oso-
by” 38.
Władimirów nie tylko zachwycał się malarstwem zachodnim ze wzglę-
du na jego „mistrzostwo”, ale także dopuszczał możliwość korzystania
ze wzorów ikonograficznych Zachodu, co przy jego jednoczesnym odcięciu
się od starych ruskich ikon ze względu na ściemniałe oblicza przedstawio-
nych na ntìich postaci, a także ich jednakowy kanon spowodowało, że
Władimirów zajął stanowisko zupełnie obce jprawosłaiwtnej teologii ikon,
„która włączała artystę w nurt tradycji” 39. Zostało to zresztą bardzo
jasno sformułowane przez uchwały „Soboru 100 rozdziałów”, które wy-
raźnie mówiły to konieczności stasowania starych wzorów. Wlielokrotnie
ganił Władimirów niski pożiom współczesnego mu .malarstwa Ikonowego,
którego przyczyny upatrywał w „lekceważeniu li nliedbalsitwóie duchow-
nych”, którzy dopuszczają do artystycznej idzdałalmości prostakójw i nieu-
ków malujących „nieartystyczne, źle wyobrażone i nieobyczajme ikony” 40.
Podstawowa teza Władimirowa o konieczności zachowania najbliższe-
go podobieństwa do pierwowzoru „lepiej aby wielu ludzi miało jeden
podobny obraz Chrystusa dobrze malowany i prawdziwie go czciło ani-
żeli jeden chrześcijanin miał wiele obrazów”, wywołała sprzeciw nie
tylko wśród staroobrzędowców, jak Płeszkowieza, ale nawet Symeona Po-
tockiego 41. Symeon pisał: „Mężowie pobożni i cnotliwi zaczęli dyskuto-
wać o czci ikon ... że tylko takie ikony należy czcić, które są dokładnie
podobne do pierwowzoru, a te które nie są całkowicie podobne należy
usuwać. Dotyczyło to przede wszystkim wyobrażenia Chrystusa Pana
Naszego, gdyż mówili oni że jeżeli wyobrażony jest Chrystus... w po-
staci cielesnej to takiego mile czdiimy. Ale [ja] przeciwko, temu rzekłem ja-
ko że każdy obraz Chrystusa Pana Naszego czy malowany czy nie, ale
dokładnie według przepisów cerkiewnych wykonany, a szczególnie gdy
jest podpisany imieniem Chrystusa czczą go i całują. Gdyż nie wiem,
czy między wieloma tysiącami wyobrażeń Zbawiciela . .. jest jeden, który
byłby podobny żywemu wyobrażeniu Chrystusa. Ponieważ należałoby
88 T. Lu ka s z c z u k, Teologia świętego obrazu — ikony. Studium z dziedziny
teologii chrześcijańskiej. Studia Claromonltane, t. I, 1081, s. 53. „Prawdziwa kano-
niczna ikona wy,nasilająca z tradyicjii kościoła jest wyrazem tej właśnie tradycji”.
J. Klinger, Doktryna Krzyża i Zmartwychwstania według Rudolfa Bultmannu
w konfrontacji z teologią Kościoła Wschodniego. Rocznik Teologiczny, R, X, 1968,
s. 121.
39 O V 6 i n niik o va, Iosif Vladimirov, op. cit, s. 46 - 47, L. Ouspensky,
Essai sur la théologie de l’icône dans l’Eglise Orthodoxe. Paris I960, s. il.
O vô innik o v a, Josif Vladimirov, op. cit., ,s. '33.
« libid., s. 37.