Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (2.1983)

Zenon Palat

OSTATNIE FORUM CESARSKIE.
FORMA 1 SYMBOLIKA URBANISTYCZNO-ARCHITEKTONICZNEGO
ZAŁOŻENIA POZNAŃSKIEGO RINGU

Rozprawa ta ma na celu zaprezentowanie Forum Cesarskiego zbu-
dowanego w Poznaniu w pierwszym dziesięcioleciu XX w.1 To interesu-
jące założenie nie doczekało się dotychczas pełniejszej interpretacji. Licz-
ne artykuły w ówczesnej prasie i wzmianki w wydawnictwach okazjo-
nalnych. dotyczące poszczególnych gmachów architektonicznego zespołu,
rzadziej całości reprezentacyjnego założenia, nie wykraczają niemalże
poza stronę faktograficzną i opisową. Jeśli chodzi o ikonografię, to ogra-
niczają się na ogół do podania znaczeń istotnych fragmentów rzeźbiar-
skiego i malarskiego wystroju poszczególnych budowli, a jedynie o Zamku
mówi się wprost jako o znaku niemieckiej obecności na Wschodzie. Nie-
mieckie periodyki i wydawnictwa okazjonalne stanowią podstawowe źró-
dło informacji, które tylko w niewielkim stopniu wymaga uzupełnienia
dokumentami archiwalnymi. W polskiej literaturze znajdujemy na in-
teresujący nas temat niewiele znaczące wzmianki albo problematyczne
äüwferdzienia, którymi zajmiemy się później. Polityczne przyczyny po-
wstania oisttaitinliego w Europie Forum Cesarskiego eą powszechnie znanie;
wypada je jednak przypomnieć i od nich zacząć 2.
1. W końcu XIX w. sytuacja uwięzionego w murach fortecy Pozna-

1 Najwcześniej (-1804) zaprojektowane budowle — Zamek i gmach Kdhtóśjt
Osadniczej — rozpoczęto wznosić w 1905 r. Od 1907 roku budowano Akademię
(zaprojektowaną w 1905 x.) i Krajowy Bank Spółdzielczy. Najpóźniej, bo dopiero
w kwietniu 11909 roku rozpoczęto budowę Teatru. Do końca 1910 roku wszystkie
reprezentacyjne 'gmachy Forum Cearskiego były już gotowe. Por. min Aus dem
Posener Dande, H9F1, s. 233 (gmafob Komisji Osadniczej), s. 266 (Teatr) oraz 1919,
s. 1 (Zamek).
'UH&ion XX ? XIX snuO'jS2j.û vu oDaiysumizoj %smui oyos/sjod o 'i s m. o >;
-n t o s T i x '1 nfpKMliqnd 'jsrau z »mr.v.ojS bzpioqood a-uzouCxoqisipii storauiuojui ,