DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Gołąb, Maria: "Sonata Słońca" M. K. Ciurlionisa
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27012#0116
86
M. GOŁĄB
w nifezlóiczioinrych pejzażach przyitfliż&ją maina 'dhralz maibury, która, choć
czasami niezupełnie realna (Muzyka lasu z 1903 r., Spokój z 1905 r.), za-
świadcza jednak ciągle o swej istotności dla powstałego dzieła. Sonata
Słońca swe wartości strukturalne — całościowo pojęte jakości kompozy-
cyjne i ekspresyjne — uzyskała, jak wskazano, dzięki pominięciu dru-
giego członu owej dychotomii i jedności zarazem artysty i natury. Po-
zwala rnlam itlo, pioiw!ołując się ma ustalenia W. Juszczaka, na usytuowanie
tego cyklu w drugim nurcie malarstwa modernistycznego, we wczesnym
ekspresjonizmie 33.
SONATA OF THE SVN BY M. K. CIURLIONIiS
Summary
A series of pictoria! sonatas created from 1907 to 1909 by Mikołaj Konstanty
Cdurlionis reveal numerous problems significant for the amt of the twentieth
century.
Ciurliomis’ paintings, deeply rooted in the modernistic -aesthetics of “correspon-
danicels deS arites”, join the quest for the realization of “pure art” (Kandinsky,
Delaunay, Skriabin and others). Their outstanding character is due to the artist’s
education in .both music and painting; he was both a painter and a composer.
Titles of the dteciuls'sed series of paintings are taken from the musile termino-
logy and the intended four-part composition of each series seems to be subordi-
nated to the rules of the classic musical sonata. We are convinced that the artist
intended to organize a series so that the “miulslicaUnelsìs” of each series would be
based on forms analogous to those of muSlc .sonata.
iWithin the four movement scheme of a music sonata (Allegro, Andante, Scher-
zo, [Finale), a particular role is played by the füllst pasisage constituting the so
called sonata form. The three movements of Allegro — exposition, transforma-
tion and repetition remain in strictly defined relationis to each other (exposition
— presents the thematic materials of Allegro, transformation, by means of poly-
33 Por. W. Juszczak, O symbolizmie -- o ekspresjonizmie — o przestrzeni.
W związku z twórczością M. K. Ciurlkmisa. W tegoż Fakty i wyobraźnia. Wartsizawa
1979, gdzie dokonany przez autora podział malarstwa ma symbolistyczne i ekspre-
sjondistyczne zasadza się na uznaniu odmienności przestrzeni malarskiej obu tych
nurtów. „Symbolizm nie rezygnuje z ciągłości i głębi. Swoje uduchowione wizerun-
ki rzeczy stara isię przybliżyć i uprawdopodobnić przez podobieństwo przestrzeni,
jej łudzącą realność, jej nierzadko zaznaczaną jednorodność z przestrzenią widza.
Ekspresjonizm rozrywa tę więź. [...] Przeciwstawia artystyczne doświadczenie
wszelkiemu innemu. [...] Dlatego ustanawia — między innymi — własną kon-
wencję malarskiej przestrzeni, otwarcie umownej, jawnie kreowanej, która wyr
różnią obraz spośród potocznego rzędu rzeczy, 'która akcentuje jego plaskość,
która nie pozwala pomylić kształtów w nim z kształtami poza nim”, (s. 170, 171).
M. GOŁĄB
w nifezlóiczioinrych pejzażach przyitfliż&ją maina 'dhralz maibury, która, choć
czasami niezupełnie realna (Muzyka lasu z 1903 r., Spokój z 1905 r.), za-
świadcza jednak ciągle o swej istotności dla powstałego dzieła. Sonata
Słońca swe wartości strukturalne — całościowo pojęte jakości kompozy-
cyjne i ekspresyjne — uzyskała, jak wskazano, dzięki pominięciu dru-
giego członu owej dychotomii i jedności zarazem artysty i natury. Po-
zwala rnlam itlo, pioiw!ołując się ma ustalenia W. Juszczaka, na usytuowanie
tego cyklu w drugim nurcie malarstwa modernistycznego, we wczesnym
ekspresjonizmie 33.
SONATA OF THE SVN BY M. K. CIURLIONIiS
Summary
A series of pictoria! sonatas created from 1907 to 1909 by Mikołaj Konstanty
Cdurlionis reveal numerous problems significant for the amt of the twentieth
century.
Ciurliomis’ paintings, deeply rooted in the modernistic -aesthetics of “correspon-
danicels deS arites”, join the quest for the realization of “pure art” (Kandinsky,
Delaunay, Skriabin and others). Their outstanding character is due to the artist’s
education in .both music and painting; he was both a painter and a composer.
Titles of the dteciuls'sed series of paintings are taken from the musile termino-
logy and the intended four-part composition of each series seems to be subordi-
nated to the rules of the classic musical sonata. We are convinced that the artist
intended to organize a series so that the “miulslicaUnelsìs” of each series would be
based on forms analogous to those of muSlc .sonata.
iWithin the four movement scheme of a music sonata (Allegro, Andante, Scher-
zo, [Finale), a particular role is played by the füllst pasisage constituting the so
called sonata form. The three movements of Allegro — exposition, transforma-
tion and repetition remain in strictly defined relationis to each other (exposition
— presents the thematic materials of Allegro, transformation, by means of poly-
33 Por. W. Juszczak, O symbolizmie -- o ekspresjonizmie — o przestrzeni.
W związku z twórczością M. K. Ciurlkmisa. W tegoż Fakty i wyobraźnia. Wartsizawa
1979, gdzie dokonany przez autora podział malarstwa ma symbolistyczne i ekspre-
sjondistyczne zasadza się na uznaniu odmienności przestrzeni malarskiej obu tych
nurtów. „Symbolizm nie rezygnuje z ciągłości i głębi. Swoje uduchowione wizerun-
ki rzeczy stara isię przybliżyć i uprawdopodobnić przez podobieństwo przestrzeni,
jej łudzącą realność, jej nierzadko zaznaczaną jednorodność z przestrzenią widza.
Ekspresjonizm rozrywa tę więź. [...] Przeciwstawia artystyczne doświadczenie
wszelkiemu innemu. [...] Dlatego ustanawia — między innymi — własną kon-
wencję malarskiej przestrzeni, otwarcie umownej, jawnie kreowanej, która wyr
różnią obraz spośród potocznego rzędu rzeczy, 'która akcentuje jego plaskość,
która nie pozwala pomylić kształtów w nim z kształtami poza nim”, (s. 170, 171).