Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (2.1983)

RECENZJE I OMÓWIENIA

179

tego państwa znacznie podniosła pułap badawczy w zakresie tej problematyki.
Operując typem analizy charakterystycznej dlla architektury sakralnej stworzyła
swego rodzaju równoważnik dla dominującej dotąd w Obrazie architektury pań-
stwa krzyżackiego problema tyki zamkowej. Zadaniem najbliższego czasu winno
być uzgodnienie tych dwóch odrębnych nurtów badawczych dla uzyskania inte-
gralnego obrazu rozwoju i jego specyfiki średniowiecznej architektury państwa
krzyżackiego.
W zakończeniu podkreślić trzeba świetny poziom edytorski książki, bardzo
dobre zdjęcia, których jakość mogła być utrzymana zapewne dzięki dobrym kli-
szom, jak i znakomitej jakości papieru, na którym zostały wydrukowane. Wielka
ilość jednorodnych, specjalnie dla tej książki przygotowanych rysunków rozmie-
szczonych w tekście w trakcie czytania książki stanowi pomoc nieocenioną.
Szczęsny Skibiński

Jerzy Kowalczyk, Sebastian Serlio a sztuka polska. O roli włoskich trak-
tatów architektonicznych w dobie nowożytnej. Wrocław—Warszawa—Kraków—
—Gdańsk 1973, ss. 358, il. 316.
Rola włoskich traktatów architektonicznych i oddziaływanie włoskiej myśli
teoretycznej, które w decydujący sposób kształtowały w okresie nowożytnym gusta
europejskich dysponentów i dostarczały przez całe stulecia wzorcowych rozwiązań
architektom, stały Się w ostatnich latach przedmiotem licznych studiów, wzboga-
cających naszą znajomość zjawisk architektonicznych o decydujący czynnik, po-
zwalający na pełniejsze zrozumienie złożoności procesów zachodzących w wyborze
określonej koncepcji przestrzennej i stosowanego repertuaru architektonicznego.
Zrozumienie roli i funkcji traktatów i wzorników architektonicznych w dobie
renesansu i baroku umożliwiło zrewidowanie, ujmowanego dotąd mechanicznie
i w sposób uproszczony, zagadnienia-wizoru — jako bezpośredniego naśladownictwa
konkretnego dzieła airChitektonicznego. Studia nad recepcją poszczególnych trak-
tatów ujawniły zarazem mechanizmy przyswajania określanych koncepcji archi-
tektonicznych dokonujących się niezależnie od ich konkretyzacji na poszczególnych
obszarach geograficznych, ujawniły europejską wspólnotę idei architektonicznych
w dobie manieryzmu i baroku.
Najpełniejszego opracowania doczekało się dotąd dzieło teoretyczne Andrea
Palladiachociaż nie pominięto taikże traktatów L. B. ALbertiego, F. di Giorgia
Martiniego, S. Serlia., G. B. Vignoli, P. Cätanea i V. Seamózziego2 * * 5. Książka Je-
rzego Kowalczyka poświęcona recępcji traktatu Sebastiana Serlia w architekturze
polskiej od XVI do XVIII wieku stanowi w kontekście innych opracowań po-
święconych włoskim teoretykom architektury, a szczególnie dziełu Serliaa, pozycję
ważką, zasługującą na uwagę nie tylko polskiego czytelnika.
1 Stan badań u W. Timofiejewitsch, Die Palladio-Forschung ln den Jahren von
1940 - I960. Zeitschrift für Kunstgeschichte, XXJM, 1960.
! Z najważniejszych ostatnio opublikowanych pozycji wymienić można: F. Bor si, Leon
Battista ^Alberti. Firenza 1975; R. Fapini, Francesco dì Giorgio Architetto. Firenze 1946;
F. B a r błi e r i, V. Scamozzi. Vicenza 1952.
5 Przede wszystkim: W. B. Dinsmoor, The Literaty Remains of Sebastiano Serlio. The
Art Bulletin, t. 24, 1942, nr 1; E. F o r s s m a n, Saule und Ornament. Studien zur Problem
des Manierismus in der niederländischen Saulenbücher und Vorlagbltitter des und 17 Jhr.
Stockholm 1956; S. Wiliński, Sebastiano Serlio ai lettori del III e IV libro sull’architet-

12*