Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (3.1986)

ROZPRAWY

I Mieczysław Gębarowicz|

PROLEGOMENA DO DZIEJÓW LWOWSKIEJ RZEŹBY ROKOKOWEJ
Na mapie artystycznej Rzeczypospolitej, zwłaszcza jeżeli chodzi o hi-
storię rzeźby, Lwów zajmuje szczególne miejsce. Rzecz znamienna, że
miasto stosunkowo młode ■— jego początki sięgają XIII w. — chociaż zna-
ne w średniowiecznym świecie kupieckim jako ważny ośrodek handlu ze
Wschodem, przez pierwsze trzy wieki swego istnienia skazane było w
dziedzinie sztuki, szczególnie rzeźby, na import z zewnątrz. Najlepszym
tego świadectwem jest kolońska Matka Boska Jackowa z XIV w., krakow-
ski krucyfiks Haberschracka z 1473 r. i przypisywana Labenwolfowi no-
rymberska płyta nagrobna „Buczackiego”. Nagle w połowie XVI wieku
Lwów — odbudowujący się po katastrofalnym pożarze 1529 roku, który
zniszczył gotyckie miasto — staje się ośrodkiem ożywionej działalności
artystycznej również w dziedzinie rzeźby. Rozwój rzeźbiarstwa trwa do
schyłku XVIII w. i przybiera takie rozmiary, że zaspokaja nie tylko miej-
scowe potrzeby, ale wykazuje sporą ekspansywność, ogarniając obszary
po Kraków i Kijów, Poznań i Łomżę; natomiast związki artystyczne się-
gają jeszcze dalej, do Wrocławia, Berlina, Królewca i Petersburga. Dla
przybyłych stamtąd, względnie tam przenoszących się artystów obcych,
Lwów nie przestaje być punktem atrakcyjnym; w nim albo osiadają na
stałe, albo czasowo i pozostawiają trwałe ślady w postaci własnych dzieł,,
nowych idei, a także uczniów lub naśladowców.
Stan ten w różnjun nasileniu trwa nieprzerwanie, do końca XVIII
wieku, jednak jego punkt szczytowy przypada na XVIII wiek, epokę ro-
koka. Wówczas to lwowska rzeźba osiąga światowy poziom artystyczny,
zajmując w obrazie sztuki europejskiej tego okresu poczesne miejsce.
Ustalenie przyczyn tego zjawiska nie jest rzeczą prostą, wymaga bowiem
uwzględnienia wielu okoliczności czasem nawet wykluczających się wza-
jemnie, innych zaś trzeba się raczej domyślać, aniżeli dokładnie precyzo-
wać. Do takich należy poznanie tła społecznego, które -— w porównaniu z.
przeszłością — wydaje się dla sztuki mało pomyślne. Miasto ekonomicz-