DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Bryl, Mariusz: Grupa artystów plastyków "Świt" jako wielofunkcyjna instytucja życia artystycznego Poznania w latach 1921 - 1927
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27013#0165
Mariusz Bryl
GRUPA ARTYSTÓW PLASTYKÓW „ŚWIT”
JAKO WIELOFUNKCYJNA INSTYTUCJA
ŻYCIA ARTYSTYCZNEGO POZNANIA W LATACH 1921 - 1927
Przedmiotem niniejszych rozważań jest „Świt”, grupa artystów pla-
styków, działająca w Poznaniu w latach 1921 - 1927. Artykuł stanowi
próbę rekonstrukcji historii i modelu funkcjonowania grupy artystycznej
rozumianej jako instytucja życia artystycznego l. Znane jest powszechnie
zjawisko występowania w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce
wielu różnorakich ugrupowań artystycznych. Widzenie rozwoju sztuki
w tym okresie przez pryzmat grup jest silnie zakorzenione i rozpow-
szechnione w literaturze przedmiotu. Wystarczy wspomnieć dwie funda-
mentalne prace: Tadeusza Dobrowolskiego Nowoczesne malarstwo polskie
(tom III) oraz -— opracowany pod redakcją Aleksandra Wojciechowskie-
go — tom Polskie życie artystyczne w latach 1915 - 1939. Przy wszy-
stkich oczywistych różnicach wspólna dla obu prac jest perspektywa dy-
namiki życia artystycznego jako dynamiki powstawania, współwystępo-
wania i rozpadu grup artystycznych. Rozwój sztuki przebiega w takim
ujęciu od grupy do grupy. Jednak w parze z tą perspektywą nie idzie
steoretyzowanie problemu grupy artystycznej. Zarówno wyżej wspom-
niane syntezy, jak i monografie grup artystycznych nie próbują formu-
łować takiej teorii2. Punktem wyjścia dla niej powinny być badania kon-
1 Perspektywę metodologiczną zawdzięcza niniejszy artykuł głównie pracom
historyków i teoretyków literatury. Zob. zwłaszcza: S. Żółkiewski, Pola zain-
teresowań współczesnej socjologii literatury, [w:] Kultura. Socjologia. Semiotyka li
teracka. Warszawa 1979, s. 399 -455; K. D m i t r u k, Literatura-społeczeństwo-prze-
strzeń. Przemiany układu kultury literackiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1980; J. Stradecki, W księgu Skamandra, Warszawa 1977.
2 Krytyczny przegląd literatury przedmiotu zawiera artykuł A. Turowski,
Ideologiczna czy socjologiczna? Stan i perspektywy badawcze sztuki polskiej dwu-
dziestolecia międzywojennego, [w:] Sztuka dwudziestolecia międzywojennego. War-
szawa 1982. s. 9 - 27.
9*
GRUPA ARTYSTÓW PLASTYKÓW „ŚWIT”
JAKO WIELOFUNKCYJNA INSTYTUCJA
ŻYCIA ARTYSTYCZNEGO POZNANIA W LATACH 1921 - 1927
Przedmiotem niniejszych rozważań jest „Świt”, grupa artystów pla-
styków, działająca w Poznaniu w latach 1921 - 1927. Artykuł stanowi
próbę rekonstrukcji historii i modelu funkcjonowania grupy artystycznej
rozumianej jako instytucja życia artystycznego l. Znane jest powszechnie
zjawisko występowania w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce
wielu różnorakich ugrupowań artystycznych. Widzenie rozwoju sztuki
w tym okresie przez pryzmat grup jest silnie zakorzenione i rozpow-
szechnione w literaturze przedmiotu. Wystarczy wspomnieć dwie funda-
mentalne prace: Tadeusza Dobrowolskiego Nowoczesne malarstwo polskie
(tom III) oraz -— opracowany pod redakcją Aleksandra Wojciechowskie-
go — tom Polskie życie artystyczne w latach 1915 - 1939. Przy wszy-
stkich oczywistych różnicach wspólna dla obu prac jest perspektywa dy-
namiki życia artystycznego jako dynamiki powstawania, współwystępo-
wania i rozpadu grup artystycznych. Rozwój sztuki przebiega w takim
ujęciu od grupy do grupy. Jednak w parze z tą perspektywą nie idzie
steoretyzowanie problemu grupy artystycznej. Zarówno wyżej wspom-
niane syntezy, jak i monografie grup artystycznych nie próbują formu-
łować takiej teorii2. Punktem wyjścia dla niej powinny być badania kon-
1 Perspektywę metodologiczną zawdzięcza niniejszy artykuł głównie pracom
historyków i teoretyków literatury. Zob. zwłaszcza: S. Żółkiewski, Pola zain-
teresowań współczesnej socjologii literatury, [w:] Kultura. Socjologia. Semiotyka li
teracka. Warszawa 1979, s. 399 -455; K. D m i t r u k, Literatura-społeczeństwo-prze-
strzeń. Przemiany układu kultury literackiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1980; J. Stradecki, W księgu Skamandra, Warszawa 1977.
2 Krytyczny przegląd literatury przedmiotu zawiera artykuł A. Turowski,
Ideologiczna czy socjologiczna? Stan i perspektywy badawcze sztuki polskiej dwu-
dziestolecia międzywojennego, [w:] Sztuka dwudziestolecia międzywojennego. War-
szawa 1982. s. 9 - 27.
9*