DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Bryl, Mariusz: Grupa artystów plastyków "Świt" jako wielofunkcyjna instytucja życia artystycznego Poznania w latach 1921 - 1927
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27013#0181
GRUPA ARTYSTÓW PLASTYKÓW „ŚWIT”
147
do przekroczenia stanowiła już sztuka polskich formistów. W recenzjach
z poznańskich wystaw formistów (1919, 1921) krytycy dawali wyraz swej
dezaprobacie dla ich malarstwa. Jerzy Koller:
„Są rzeczy, których nigdy nie pojmę ■— wyznaję to szczerze ■— do nich należy^
np. usiłowanie oddania ruchu w kolejnym jego następstwie za pomocą sztuki nie-
ruchomej”45. „ . vs~-' --
Jerzy Drobnik:
„Twierdzę więc: Czysto formalne piękno nie istnieje, bowiem wtedy najpięk-
niejszą rzeczą byłaby figura geometryczna. Nie istnieje też wartość estetyczna
linii, koła i w ogóle kształtu jako takiego, bez odniesienia do czegokolwiek”, I da-
lej : (...) dowolne zupełnie kształtowanie bez oparcia się o naturę doprowadzić-
musi koniecznie do chaosu. Bo gdzież byłoby wówczas kryterium piękna?”46.
Tadeusz Korzewski:
„<• • ■) »Szermierka« i »Pojedynek« Chwistka. — Na miłość Boską! I to ma być
artyzm? Toż ten człowiek ma cztery nogi i cylinder i nic więcej, a te inne smugi
i kreski wyglądają tak, jakby je pies zrobił ogonem, zamaczanym przez psotę
w farbie” 47
W świetle przytoczonych poglądów zrozumiałe staje się zaklasyfiko-
wanie sztuki młodszych „świtowców” jako „lewicy” artystycznej, z tym,
że dwaj pierwsi krytycy zaakceptowali ową złagodzoną postać formizmu
reprezentowaną przez tych artystów, natomiast recenzenci „Głosu Po-
rannego” — Korzewski i Kawecki —- nigdy nie oswoili się z podobnymi
„eksperymentami”.
Rok 1925 przyniósł istotną zmianę w prasowej recepcji orientacji gru-
py. Znaczna część recenzentów przyswoiła sobie już pogląd, że wiodącym
kierunkiem w malarstwie europejskim stał się „nowy klasycyzm”. Od-
tąd orientację „Świtu” sytuowano powszechnie w szerszym kontekście
„klasycyzacji” sztuki w Polsce. „Gazeta Poranna” (Lwów, 1925) pisała:
„Prace »Switu« (...) zaciekawiają tym bardziej, że wiele z nich reprezentuje
panujący dziś w Europie kierunek ekspresjonizm, który przetwarza się w klasy-
cyzm” 48.
Poznańscy recenzenci konstatowali „dojrzałość artystyczną” członków
grupy. A. H. w „Dzienniku Poznańskim” dostrzegał ewolucję „poetyki”'
„Świtu”:
„Od chwili powstania grupa przeszła pewne wewnętrzne przemiany. Bujny
temperament, buńczuczne spojrzenie, sztandar sztuki dumnie wzniesiony — taki.
45 Dziennik Poznański 1921, nr 131.
46 Kurier Poznański 1919, nr 298 - 300.
47 Głos Poranny 1921, nr 135.
48 Gazeta Poranna 1925, nr 7415.
10*
147
do przekroczenia stanowiła już sztuka polskich formistów. W recenzjach
z poznańskich wystaw formistów (1919, 1921) krytycy dawali wyraz swej
dezaprobacie dla ich malarstwa. Jerzy Koller:
„Są rzeczy, których nigdy nie pojmę ■— wyznaję to szczerze ■— do nich należy^
np. usiłowanie oddania ruchu w kolejnym jego następstwie za pomocą sztuki nie-
ruchomej”45. „ . vs~-' --
Jerzy Drobnik:
„Twierdzę więc: Czysto formalne piękno nie istnieje, bowiem wtedy najpięk-
niejszą rzeczą byłaby figura geometryczna. Nie istnieje też wartość estetyczna
linii, koła i w ogóle kształtu jako takiego, bez odniesienia do czegokolwiek”, I da-
lej : (...) dowolne zupełnie kształtowanie bez oparcia się o naturę doprowadzić-
musi koniecznie do chaosu. Bo gdzież byłoby wówczas kryterium piękna?”46.
Tadeusz Korzewski:
„<• • ■) »Szermierka« i »Pojedynek« Chwistka. — Na miłość Boską! I to ma być
artyzm? Toż ten człowiek ma cztery nogi i cylinder i nic więcej, a te inne smugi
i kreski wyglądają tak, jakby je pies zrobił ogonem, zamaczanym przez psotę
w farbie” 47
W świetle przytoczonych poglądów zrozumiałe staje się zaklasyfiko-
wanie sztuki młodszych „świtowców” jako „lewicy” artystycznej, z tym,
że dwaj pierwsi krytycy zaakceptowali ową złagodzoną postać formizmu
reprezentowaną przez tych artystów, natomiast recenzenci „Głosu Po-
rannego” — Korzewski i Kawecki —- nigdy nie oswoili się z podobnymi
„eksperymentami”.
Rok 1925 przyniósł istotną zmianę w prasowej recepcji orientacji gru-
py. Znaczna część recenzentów przyswoiła sobie już pogląd, że wiodącym
kierunkiem w malarstwie europejskim stał się „nowy klasycyzm”. Od-
tąd orientację „Świtu” sytuowano powszechnie w szerszym kontekście
„klasycyzacji” sztuki w Polsce. „Gazeta Poranna” (Lwów, 1925) pisała:
„Prace »Switu« (...) zaciekawiają tym bardziej, że wiele z nich reprezentuje
panujący dziś w Europie kierunek ekspresjonizm, który przetwarza się w klasy-
cyzm” 48.
Poznańscy recenzenci konstatowali „dojrzałość artystyczną” członków
grupy. A. H. w „Dzienniku Poznańskim” dostrzegał ewolucję „poetyki”'
„Świtu”:
„Od chwili powstania grupa przeszła pewne wewnętrzne przemiany. Bujny
temperament, buńczuczne spojrzenie, sztandar sztuki dumnie wzniesiony — taki.
45 Dziennik Poznański 1921, nr 131.
46 Kurier Poznański 1919, nr 298 - 300.
47 Głos Poranny 1921, nr 135.
48 Gazeta Poranna 1925, nr 7415.
10*