DOI Heft:
Przekłady
DOI Artikel:Bätschmann, Oskar; Labuda, Adam S. [Übers.]: Historia sztuki na przejściu od ikonologii do hermeneutyki
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27013#0191
PRZEKŁADY
Oskar Bätschmann
HISTORIA SZTUKI NA PRZEJŚCIU OD IKONOLOGII
DO HERMENEUTYKI*
Jeśli sztuka zwana hermeneuein jest sztuką wypowiadania, wykłada-
nia i przekładania, a także teorią tych czynności b to ikonologia, w kształ-
cie nadanym jej przede wszystkim przez Erwina Panofsky’ego, jest już
właściwą historii sztuki odmianą hermeneutyki. W świetle nieustannej
refleksji nad ikonologią i w świetle jej praktycznego uprawiania od lat
siedemdziesięciu pięciu jawi się ona jako najdonioślejsza forma wykład-
ni w ramach historii sztuki. Jeśli pomimo to ikonologią traktujemy tak,
jakby historycznoartystyczna hermeneutyka była czymś od niej różnym,
czymś, do czego należy dopiero dotrzeć, to przyczyna tego tkwi z jednej
strony w historycznym rozwoju nauki, a z drugiej — w niedoskonałym
objaśnieniu nazwy. O ile jeszcze przed dziesięcioma i dwudziestoma laty
można było określać ikonologią jako metodę najbardziej wszechstronną,
o tyle dziś jej kwestionariusz badawczy zdaje się pokrywać z ograniczoną
i schematyczną ikonografią, z której w swych najlepszych chwilach iko-
nologia się wyzwoliła, a ponadto zainteresowanie ikonologią osłabia przy-
* Przekład na podstawie: Oskar Bätschmann, Beiträge zu einem Übergang
von der Ikonologie zur kunstgeschichtlichen Hermeneutik, w: Bildende Kunst als
Zeichensystem, Band 1: Ikonographie und Ikonologie, Theorien-Entwicklung-Prob-
leme, (wyd.) Ekkehard Kaemmerling Köln Ii97i9, Du Mont Buchverlag (Du Mont Ta-
schenbücher; 83), s. 460 - 484.
1 W sprawie etymologii i definicji hermeneutyki por. G. E b e 1 i n g, Herme-
neutik, w: Die Religion in Geschichte und Gegenwart. Handwörterbuch für Theo-
logie und Religionswissenschaft, wyd. K. Galling, Tübingen 1957 i n. (III wyd.), t. 3,
szp. 242 in.; H. G. Gadamer, Hermeneutik, w: Historisches Wörterbuch der Phi-
losophie, wyd. J. Ritter, t. 3, Darmstadt 1974, szp. 1061 n.
Oskar Bätschmann
HISTORIA SZTUKI NA PRZEJŚCIU OD IKONOLOGII
DO HERMENEUTYKI*
Jeśli sztuka zwana hermeneuein jest sztuką wypowiadania, wykłada-
nia i przekładania, a także teorią tych czynności b to ikonologia, w kształ-
cie nadanym jej przede wszystkim przez Erwina Panofsky’ego, jest już
właściwą historii sztuki odmianą hermeneutyki. W świetle nieustannej
refleksji nad ikonologią i w świetle jej praktycznego uprawiania od lat
siedemdziesięciu pięciu jawi się ona jako najdonioślejsza forma wykład-
ni w ramach historii sztuki. Jeśli pomimo to ikonologią traktujemy tak,
jakby historycznoartystyczna hermeneutyka była czymś od niej różnym,
czymś, do czego należy dopiero dotrzeć, to przyczyna tego tkwi z jednej
strony w historycznym rozwoju nauki, a z drugiej — w niedoskonałym
objaśnieniu nazwy. O ile jeszcze przed dziesięcioma i dwudziestoma laty
można było określać ikonologią jako metodę najbardziej wszechstronną,
o tyle dziś jej kwestionariusz badawczy zdaje się pokrywać z ograniczoną
i schematyczną ikonografią, z której w swych najlepszych chwilach iko-
nologia się wyzwoliła, a ponadto zainteresowanie ikonologią osłabia przy-
* Przekład na podstawie: Oskar Bätschmann, Beiträge zu einem Übergang
von der Ikonologie zur kunstgeschichtlichen Hermeneutik, w: Bildende Kunst als
Zeichensystem, Band 1: Ikonographie und Ikonologie, Theorien-Entwicklung-Prob-
leme, (wyd.) Ekkehard Kaemmerling Köln Ii97i9, Du Mont Buchverlag (Du Mont Ta-
schenbücher; 83), s. 460 - 484.
1 W sprawie etymologii i definicji hermeneutyki por. G. E b e 1 i n g, Herme-
neutik, w: Die Religion in Geschichte und Gegenwart. Handwörterbuch für Theo-
logie und Religionswissenschaft, wyd. K. Galling, Tübingen 1957 i n. (III wyd.), t. 3,
szp. 242 in.; H. G. Gadamer, Hermeneutik, w: Historisches Wörterbuch der Phi-
losophie, wyd. J. Ritter, t. 3, Darmstadt 1974, szp. 1061 n.