DOI Heft:
Recenzje i omówienia: Seminarium rogalińskie 1980 - "Teatr, teatralność, teatralizacja w kulturze plastycznej XIX wieku"
DOI Artikel:Brendel, János: Słowo wstępne
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27013#0215
RECENZJE I OMÓWIENIA
179
dził — że określona koncepcja i program polityczny oraz ideologiczny może się ma-
nifestować w formie różnych zjawisk artystycznych czy stylowych. Na różnorod-
ność stylu narodowego w Polsce zwrócili uwagę W. Krassowski oraz Jan Skurato-
wicz. W. Krassowski podkreślał różnice, jakie występowały w trzech zaborach. J.
Skuratowicz natomiast zwrócił uwagę na koegzystencję elementów nowych i tra-
dycyjnych w architekturze narodowej, na przykładzie rezydencji wielkopolskich.
Ożywioną dyskusję wywołał zaproponowany przez Z. Ostrowską-Kębłowską,
temat „Muzeum”. Zagadnienia związane z tym tematem można podzielić odpowied-
nio do wspomnianych tematów ramowych sesji na dwie części. Wojciech Suchocki
podniósł wagę problematyki muzeum w kontekście rozważań o sztuce narodowej.
Nawiązując do — zaproponowanej przez Z. Ostrowką-Kębłowską — typologii mu-
zealnej, połączył ten problem z obyczajowością szlachty w jej nowej sytuacji spo-
łecznej w XIX w. W. Suchocki mówił o dwóch tendencjach, które zarysowały się
na gruncie obyczaju szlacheckiego. Jedna z nich, odwołująca się silniej do trady-
cji sarmackiej, manifestowała się w stylu „wiejskim”, druga zaś akceptowała w
całości nowoczesną obyczajowość miejską. Na gruncie typologii muzeów, tym for-
mom obyczaju odpowiadałyby dwie tendencje: pierwsza, przez organizację sal pa-
mięci w pałacach prowadziła do rezydencji-muzeum, w drugiej zaś pojawił się no-
wy rodzaj budowli muzealnej, odwołujący się do idei świątyni lub pomnika. Wybór
określonego typu architektonicznego związany byłby z przyjętą taktyką jego twór-
ców, taktyką w sensie społecznym, akceptowaną tak intuicyjnie, jak ideologicznie.
Jak pierwszy typ budowli akcentował związek narodowy na gruncie związku właś-
ciciela z ziemią, tak drugi konkretyzował się na gruncie uniwersalizmu kulturowe-
go, przejawiającego się w wybranej formule architektonicznej.
Wiele problemów związanych z omawianym tu zagadnieniem poruszył Bogu-
sław Mansfeld. Podkreślił on, że problem galerii sztuki i muzeów w XIX wieku
wymaga odrębnego potraktowania. Uważał, że sztuka w muzeum jest tylko jednym
z elementów instytucji, która wchodząc w związki społeczne, polityczne i filozoficz-
ne wymaga badania tych problemów na szerszym tle niż artystyczno-estetyczne.
Inaczej możemy błędnie interpretować instytucję muzeum. Nader interesujące jest
śledzenie obecności problemu muzeum w kulturze polskiej. Wiemy, że w wieku
XIX muzea były instytucjami konserwatywnymi, sytuującymi się często w opozycji
do współczesności. Ważnym problemem — uważał Mansfeld — jest stosunek XIX-
-wiecznego muzeum do sztuki swego czasu.
W kontekście problemu sztuki narodowej, wyjątkowe znaczenie ma fakt, pod-
kreślany przez Z. Ostrowską-Kębłowską, że nowa koncepcja narodowa kształto-
wała się na bazie sztuki współczesnej, a nie historycznej. Zastanawiający jest fakt,
że sztuki przedstawiające nie budziły zainteresowania dyskutantów, jakkolwiek
wiele razy padły słowa ubolewania z tego powodu. Jedyny wyjątek stanowiło pią-
te. ostatnie seminarium, na którym referat „Matejko przeciw realizmowi”, wygło-
szony przez Jerzego Malinowskiego, wywołał wyjątkowo ożywioną dyskusję, jed-
nak nie wykraczającą poza temat referatu. W programie sesji udało się ten brak
złagodzić uzyskując liczne wypowiedzi na temat malarstwa, grafiki i fotografii.
Problematyka architektury dominowała również w dyskusjach nad drugim te-
matem ramowym „Miasto”. W. Suchocki uważał, że problem ten należy rozumieć
szeroko, biorąc pod uwagę najrozmaitsze zagadnienia, poczynając od ekonomicz-
nych, a na stylowych kończąc. Miasto jest organizmem zamkniętym, zawierającym
w sobie cały zespół zagadnień wieku XIX, organizmem sugerującym wszystko to,
co jest charakterystyczne dla XIX wieku. Pojawia się problem kultury masowej
i nie tylko masowej. Nowość przedmiotu pozwala wejść w problematykę XIX wie-
ku „innymi drzwiami”, a to od razu może wyeliminować z naszego pola widzenia
12*
179
dził — że określona koncepcja i program polityczny oraz ideologiczny może się ma-
nifestować w formie różnych zjawisk artystycznych czy stylowych. Na różnorod-
ność stylu narodowego w Polsce zwrócili uwagę W. Krassowski oraz Jan Skurato-
wicz. W. Krassowski podkreślał różnice, jakie występowały w trzech zaborach. J.
Skuratowicz natomiast zwrócił uwagę na koegzystencję elementów nowych i tra-
dycyjnych w architekturze narodowej, na przykładzie rezydencji wielkopolskich.
Ożywioną dyskusję wywołał zaproponowany przez Z. Ostrowską-Kębłowską,
temat „Muzeum”. Zagadnienia związane z tym tematem można podzielić odpowied-
nio do wspomnianych tematów ramowych sesji na dwie części. Wojciech Suchocki
podniósł wagę problematyki muzeum w kontekście rozważań o sztuce narodowej.
Nawiązując do — zaproponowanej przez Z. Ostrowką-Kębłowską — typologii mu-
zealnej, połączył ten problem z obyczajowością szlachty w jej nowej sytuacji spo-
łecznej w XIX w. W. Suchocki mówił o dwóch tendencjach, które zarysowały się
na gruncie obyczaju szlacheckiego. Jedna z nich, odwołująca się silniej do trady-
cji sarmackiej, manifestowała się w stylu „wiejskim”, druga zaś akceptowała w
całości nowoczesną obyczajowość miejską. Na gruncie typologii muzeów, tym for-
mom obyczaju odpowiadałyby dwie tendencje: pierwsza, przez organizację sal pa-
mięci w pałacach prowadziła do rezydencji-muzeum, w drugiej zaś pojawił się no-
wy rodzaj budowli muzealnej, odwołujący się do idei świątyni lub pomnika. Wybór
określonego typu architektonicznego związany byłby z przyjętą taktyką jego twór-
ców, taktyką w sensie społecznym, akceptowaną tak intuicyjnie, jak ideologicznie.
Jak pierwszy typ budowli akcentował związek narodowy na gruncie związku właś-
ciciela z ziemią, tak drugi konkretyzował się na gruncie uniwersalizmu kulturowe-
go, przejawiającego się w wybranej formule architektonicznej.
Wiele problemów związanych z omawianym tu zagadnieniem poruszył Bogu-
sław Mansfeld. Podkreślił on, że problem galerii sztuki i muzeów w XIX wieku
wymaga odrębnego potraktowania. Uważał, że sztuka w muzeum jest tylko jednym
z elementów instytucji, która wchodząc w związki społeczne, polityczne i filozoficz-
ne wymaga badania tych problemów na szerszym tle niż artystyczno-estetyczne.
Inaczej możemy błędnie interpretować instytucję muzeum. Nader interesujące jest
śledzenie obecności problemu muzeum w kulturze polskiej. Wiemy, że w wieku
XIX muzea były instytucjami konserwatywnymi, sytuującymi się często w opozycji
do współczesności. Ważnym problemem — uważał Mansfeld — jest stosunek XIX-
-wiecznego muzeum do sztuki swego czasu.
W kontekście problemu sztuki narodowej, wyjątkowe znaczenie ma fakt, pod-
kreślany przez Z. Ostrowską-Kębłowską, że nowa koncepcja narodowa kształto-
wała się na bazie sztuki współczesnej, a nie historycznej. Zastanawiający jest fakt,
że sztuki przedstawiające nie budziły zainteresowania dyskutantów, jakkolwiek
wiele razy padły słowa ubolewania z tego powodu. Jedyny wyjątek stanowiło pią-
te. ostatnie seminarium, na którym referat „Matejko przeciw realizmowi”, wygło-
szony przez Jerzego Malinowskiego, wywołał wyjątkowo ożywioną dyskusję, jed-
nak nie wykraczającą poza temat referatu. W programie sesji udało się ten brak
złagodzić uzyskując liczne wypowiedzi na temat malarstwa, grafiki i fotografii.
Problematyka architektury dominowała również w dyskusjach nad drugim te-
matem ramowym „Miasto”. W. Suchocki uważał, że problem ten należy rozumieć
szeroko, biorąc pod uwagę najrozmaitsze zagadnienia, poczynając od ekonomicz-
nych, a na stylowych kończąc. Miasto jest organizmem zamkniętym, zawierającym
w sobie cały zespół zagadnień wieku XIX, organizmem sugerującym wszystko to,
co jest charakterystyczne dla XIX wieku. Pojawia się problem kultury masowej
i nie tylko masowej. Nowość przedmiotu pozwala wejść w problematykę XIX wie-
ku „innymi drzwiami”, a to od razu może wyeliminować z naszego pola widzenia
12*