Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (4.1990)

RECENZJE I OMÓWIENIA

TECHNIKA, EKONOMIA I FORMA ARCHITEKTURY GOTYCKIEJ
W BADANIACH DIETERA KIMPELA

W podejściu do architektury gotyckiej już od czasów jej powstania obserwujemy dwie ten-
dencje. Z jednej strony duchowni inwestorzy pojmują budowę kościoła jako akt symboliczny, co
skłania ich do mistyczno-fiłozoficznych spekulacji, z drugiej strony architekci w swoich pismach
ograniczają się do zagadnień czysto technicznych. Te dwie tendencje, za których egzemplifikacje
mogą być uznane postawy Sugera i Villarda de Honnecourt cykłicznie pojawiają się w później-
szym piśmiennictwie o gotyku.

Zainteresowanie gotykiem rozpoczęło się w XIX w. od mistycznych interpretacji romanty-
ków, po których nastąpił okres racjonalistycznej szkoły Violet-le-Duca. Po krytyce tej doktryny
dokonanej przez Abrahama coraz większą popularność zyskiwał nurt interpretacji symbolicznej
osiągający apogeum w pracach Sedlmayra i von Simsona. Obecnie — jak się wydaje — mamy do
czynienia z reakcją na jego dominację. Jednym z jej przejawów są prace D. Kimpela *, w których
na pierwszym planie stawiany jest materialny aspekt architektury. Akcentuje on konkretność
budynku, traktowanego jako produkt pracy wykony wanej w oki eślonych warunkach społecznych.
Badaniom swym stawiał początkowo za cel wypracowanie pewniejszych — niż krytyczno-sty-
listyczne — metod pozwalających na precyzyjniejsze rozwarstwienia i datowanie 1 2. Ich owocem
jest znakomite studium napisane współnie z R. Suckale o warsztacie rzeźbiarskim Vierge Doree
pracującym przy południowym transepcie katedry w.Amiens 3. Skrupulatna analiza struktury
murów poparta wynikami analizy styłu dekoracji architektonicznej i rzeźb wykazała błędność
dotychczasowego datowania tego zespołu na ,,po połowie XIII wieku” i konieczność jego prze-
sunięcia na lata 1233/35 - 1240. Wiąże się to z koniecznością zmiany wyobrażeń dotyczących
rozwoju stylu rzeźby katedralnej oraz rewizji datowania wielu dzieł nawiązujących do tego zespołu.

Obok tego bliższego zadania D. Kimpel stawia swoim pracom również cel ogólniejszy.
Podejmuje jeden z podstawowych problemów historii sztuki: „W jaki sposób wyniki badań spo-
łeczno-historycznych można połączyć z konkretnymi formami — jak dalece i w jaki sposób
formy artystyczne są wyrazem zjawisk społeczno-historycznych (...) za posrednictwem jakich
środków czynniki socjalno-ekonomiczne odzwierciedlają się w formie” 4. Stwierdził, że budowle
sakralne średniowiecza są produktem społecznej pracy oraz stanowią w badaniu metod pro-

1 Dieter Kimpel opublikował dotychczas szereg artykułów, poświęconych jednorodnej tematyce, uważam więc za
uzasadnione omawianie ich jako całości: D. Kimpel, R. Suckale, Skulpturenwerkstatt der Yierge Doree am Honoratusportal
der Kathedrale von Amiens, ,,Zeitschrift fur Kunstgeschichte” 1973 s. 217 - 265; D. Kimpel, Le d&velopment de la taille en
strie dans Varchitecture mtdićvale et son role dans Vhistoire tconomiąue, ,,Bulletin Monumental” 135, 1977 s. 197 -222;
Die Versatztechniken des Kólner Domchores,, ,Kolner Domblatt” 44 - 45, 1979 - 80, s. 277 - 292; Uapparition des tltments de
strie dans les grands ouvrages, ,,Histoire et Archeologie” Dossiers 47, 1980 s. 40 - 59; Okonomie, Technik und Form in der
hochgotischen Architektur, w: Bauwerk und Bildwerk im Hochmittelalter, hrsg. v. K. Clausberg, D. Kimpel, H.-J. Kunst,
R. Suckale, Giessen 1981; Serielle Bauproduktion und ihre wirtschaftliche Aspekte, ,,Kunstchronik” 30, 1977 s. 56 - 57;
Die Entfaltung der gotischen Baubetriebe. Ihre sozio-ókonomischen Grundlagen und ihre astetisch-kunstlerischen Auswir-
kungen, Architektur des Mittelalters. Funktion und Gestalt. Hrsg. v. F. Móbius, E. Schubert, Weimar 1984, s. 246 - 272.

2 Kimpel, 1984, s. 246.

3 Kimpel, Suckale, 1973.

4 Kimpel, 1981, s. 103.