DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Kostowski, Jakub: Sztuka śląska wobec husytyzmu: późnogotyckie świadectwa malarskie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28178#0039
JAKUB KOSTOWSKI
SZTUKA ŚLĄSKA WOBEC HUSYTYZMU.
PÓŹNOGOTYCKIE ŚWIADECTWA MALARSKIE.
Wojny husyckie, rozpoczęte na Śląsku w 1428 r., spowodowały długi
okres walk nie tylko religijnych, prowadzonych przez Kościół pod hasłami
antyhusyckimi praktycznie przez cały wiek XV*. Pokonany politycznie
i militarnie husytyzm pozostał w postaci nie zawsze zakonspirowanych
,,herezji", a wpływy tego potężnego ruchu religijnego o społecznym
podłożu były niewątpliwie największa siłą przeciwstawną Kościołowi^.
,, Całko wite zawieszenie długich i wyczerpujących wojen oraz zlik-
widowanie zewnętrznych przejawów husytyzmu miało wręcz wagę
historyczną, której nie mógł nie odczuć świat sztuki"^. Konieczność
prowadzenia walki z protoreformacją spowodowała włączenie elemen-
tów reakcji antyhusyckiej także w zakres sztuk przedstawiających.
Sztukę sakralną, będącą narzędziem propagandy religijnej Kościoła
katolickiego, nasycono treściami teologicznymi i dogmatycznymi o wy-
raźnie antyhusyckich programach ideowych, nierzadko zawierających
też elementy obrony panującego porządku feudalnego^.
Idea odnowienia Kościoła wyrosła w atmosferze walki z herezją
husycką spowodowała eksponowanie programów dogmatycznych pre-
' Artykuł ten jest zmienioną i znacznie skróconą, także w partii przypisów, a z zupełnym
pominięciem katalogu, wersją mojej pracy magisterskiej, napisanej pod kierunkiem prof,
dra habil. Mieczysława Zlata i obronionej w katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu
Wrocławskiego w listopadzie 1987 r. Prof, drowi habil. Mieczysławowi Zlatowi dziękuję za
naukową opiekę i pomocne mi w przygotowaniu pracy do druku wskazówki. Dziękuję
także doc. drowi habil. Adamowi S. Labudzie z Instytutu Historii Sztuki UAM w Poznaniu
za uwagi dotyczące tekstu niniejszej rozprawy.
Nt. wojen husyckich, zob.: E. Maleczyńska: Ruch husycki w Czechach i w Polsce.
Warszawa 1959. s. 267 nn.; Historia Śląska, oprać. zb. pod red. K. Maleczyńskiego. T. I, cz. 2.
Wrocław-Warszawa-Kraków 1961. s. 229-308; J. Kejr: Husite, Praha 1984; J. Spevacek:
Vaclav IV. 1361-1419. K predpokladum husitske revoluce, Praha 1986. Tamże pełna
literatura przedmiotu.
^ M. Zlat: Sztuki śląskiej drogi od gotyku, w: Późny gotyk. Studia nad sztuką przełomu
średniowiecza i czasów nowych, Warszawa 1965, s. 148; J. Kłoczowski: Rozwój środkowow-
schodniej Europy w XV wieku, w: Sztuka i ideologia XV wieku. Warszawa 1978. s. 30-35.
SZTUKA ŚLĄSKA WOBEC HUSYTYZMU.
PÓŹNOGOTYCKIE ŚWIADECTWA MALARSKIE.
Wojny husyckie, rozpoczęte na Śląsku w 1428 r., spowodowały długi
okres walk nie tylko religijnych, prowadzonych przez Kościół pod hasłami
antyhusyckimi praktycznie przez cały wiek XV*. Pokonany politycznie
i militarnie husytyzm pozostał w postaci nie zawsze zakonspirowanych
,,herezji", a wpływy tego potężnego ruchu religijnego o społecznym
podłożu były niewątpliwie największa siłą przeciwstawną Kościołowi^.
,, Całko wite zawieszenie długich i wyczerpujących wojen oraz zlik-
widowanie zewnętrznych przejawów husytyzmu miało wręcz wagę
historyczną, której nie mógł nie odczuć świat sztuki"^. Konieczność
prowadzenia walki z protoreformacją spowodowała włączenie elemen-
tów reakcji antyhusyckiej także w zakres sztuk przedstawiających.
Sztukę sakralną, będącą narzędziem propagandy religijnej Kościoła
katolickiego, nasycono treściami teologicznymi i dogmatycznymi o wy-
raźnie antyhusyckich programach ideowych, nierzadko zawierających
też elementy obrony panującego porządku feudalnego^.
Idea odnowienia Kościoła wyrosła w atmosferze walki z herezją
husycką spowodowała eksponowanie programów dogmatycznych pre-
' Artykuł ten jest zmienioną i znacznie skróconą, także w partii przypisów, a z zupełnym
pominięciem katalogu, wersją mojej pracy magisterskiej, napisanej pod kierunkiem prof,
dra habil. Mieczysława Zlata i obronionej w katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu
Wrocławskiego w listopadzie 1987 r. Prof, drowi habil. Mieczysławowi Zlatowi dziękuję za
naukową opiekę i pomocne mi w przygotowaniu pracy do druku wskazówki. Dziękuję
także doc. drowi habil. Adamowi S. Labudzie z Instytutu Historii Sztuki UAM w Poznaniu
za uwagi dotyczące tekstu niniejszej rozprawy.
Nt. wojen husyckich, zob.: E. Maleczyńska: Ruch husycki w Czechach i w Polsce.
Warszawa 1959. s. 267 nn.; Historia Śląska, oprać. zb. pod red. K. Maleczyńskiego. T. I, cz. 2.
Wrocław-Warszawa-Kraków 1961. s. 229-308; J. Kejr: Husite, Praha 1984; J. Spevacek:
Vaclav IV. 1361-1419. K predpokladum husitske revoluce, Praha 1986. Tamże pełna
literatura przedmiotu.
^ M. Zlat: Sztuki śląskiej drogi od gotyku, w: Późny gotyk. Studia nad sztuką przełomu
średniowiecza i czasów nowych, Warszawa 1965, s. 148; J. Kłoczowski: Rozwój środkowow-
schodniej Europy w XV wieku, w: Sztuka i ideologia XV wieku. Warszawa 1978. s. 30-35.