Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (5.1991)

PRZEKŁADY

MICHAEL BAXANDALL
i
PRAWDA A INNE KULTURY
CHRZEST CHRYSTUSA PIERA DELLA FRANCESCA *

„Co % powiesz.'"
„Naprawdę. I wiem o czym mówię. Ja sam obracam się
w kręgach, artystycznych, i w ten sposób ndoto mi się
zobaczyć ten katatog."
(Dornford Yates, Cost Price)

1. RÓŻNICE KULTUROWE
Już od pewnego czasu w dyskusjach na temat intencji pojawiają się
dwa połączone ze sobą zagadnienia. Pierwsze jest pytaniem o to, jak
dalece możemy wniknąć w splot intencji malarzy żyjących w odległych
czasach i kulturach. Drugie, postawione również w formie pytania,
dotyczy możliwości jakiegokolwiek zweryfikowania bądź potwierdzenia
naszych dociekań. Zajmę się tymi zagadnieniami po kolei. Jako, że
najlepiej będzie tu posłużyć się przykładem kulturowo bardziej od nas
odległym niż Picasso lub Chardin proponuję skupić uwagę na Chrzcie
Chrystusa Piera della Francesca (il. 1). Jest to malowidło wysokości 167
cm, niegdyś środkowa część niewielkiego ołtarza, który nie zachował się
w całości. Zostało ono namalowane dla kościoła w San Sepolcro,
rodzinnego miasta Piera, około 1450 roku. Większość znawców, choć
nie wszyscy, datuje powstanie malowidła na podstawie wczesnego stylu
Piera, wkrótce po roku 1440. Zgadzam się z nimi co do daty, lecz nie to
ma być przedmiotem obecnych rozważań.

* Przekład na podstawie: Michael Baxandall: Truth and Other Cultures: Piero Della
Francesca's Baptism of Christ, w: Michael Baxandall: Patterns of Intention. On the
Historical Explanation of Pictures, Yale University Press, New Haven and London 1986