Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (7.1995)

20

JERZY KUBCZAK


Ryc. 17. Naczynie półkuliste ze sceną polowania na lwy. Srebro pozłacane. Wys. 13 cm.
1 pol. IV w. p.n.e. Kurhan Solocha. [Wg Scythian Art... U. 159]

niejako probierzem umiejętności twórczych. On też zaciążył na nomen-
klaturze owych „scen z życia Scytów”, zwłaszcza wobec wspomianego poj-
mowania portretu jako wiernej podobizny modela. A przecież istnieje
również i realizm treści, która może być zupełnie inna od sugerowanej
przez wyobrażenie odpowiadające sytuacji bytowej! Wtedy odmienny jest
kształt rzeczywistości i w nowym aspekcie ukazują się odnośne wizerun-
ki. Zwolennicy „realizmu etnograficznego” potraktowali ikonografię ex-
plicite, ignorując implikacje, jakich, być może, domyślał się już Błaram-
bierg, określając figurkę z kurhanu Patiniotti mianem Herkulesa
scytyjskiego.
Wyrazem popularnego przekonania jest wypowiedź I. Braszinskiego,
że znaleziska z Kul-oba potwierdzają realność informacji Herodota i in-
nych pisarzy starożytnych o Scytach i ich obyczajach34. Nie jest to bynaj-
mniej opinia ścisła, a jako podsumowanie zreferowanej ikonografii - zbyt
pochopna i po części chybiona. Przekazy Heroda są, co prawda, najob-
szerniejszym i mimo różnych wątpliwości na ogół wiarygodnym źródłem,
tylko że nic nie mówią o samym wyglądzie Scytów. Przedstawienia antro-
pomorficzne omawianego rodzaju pojawiały się w Scytii u schyłku V wie-
ku przed n.e. w związku z przemianami społeczno-politycznymi, które nie
mogły już być znane Ojcu historii. I chociaż wiele jego spostrzeżeń nie-
wątpliwie nadal utrzymało swą ważność, a wygląd Scytów zapewne nie
uległ zmianie, to przecież zestawianie omawianej ikonografii z obrazem

34

Braszinskij, op. cit., s. 42.